روایت یک فاجعه

اگر فیلم‌های قبلی علیرضا امینی را دیده باشید، متوجه تفاوت «هفت دقیقه تا پاییز» با آثار پیشین وی خواهید شد نه فقط از حیث قصه و ساختار داستانی فیلم که اساسا فضای کلی کار و نوع لوکیشن …

اگر فیلم‌های قبلی علیرضا امینی را دیده باشید، متوجه تفاوت «هفت دقیقه تا پاییز» با آثار پیشین وی خواهید شد نه فقط از حیث قصه و ساختار داستانی فیلم که اساسا فضای کلی کار و نوع لوکیشن هم در این فیلم با آثار قبلی امینی فرق کرده است. او در یک چرخش ژانری از فضاهای طبیعت و کوهستانی فیلم‌هایی مثل «استشهادی برای خدا» و «دانه‌های ریز برف» به فضای شهری هفت دقیقه تا پاییز رسیده است.

البته باز هم در اینجا از عنصر طبیعت استفاده شده و هسته اصلی درام و عمق فاجعه در درون جاده‌ای جنگلی در شمال رخ می‌دهد. ضمن این‌که در اینجا دیگر با آدم‌های حاشیه‌ای، منزوی و تنهایی روبه‌رو نیستیم که در دل طبیعت و زندگی با مظاهر طبیعی زیست می‌کنند بلکه به طبقه متوسط اجتماعی و زیست ـ جهان شهری و مدرنی پرداخته می‌شود که به واسطه تجربه فاجعه، تزلزل شیرازه یک خانواده را به تصویر می‌کشد. علیرضا امینی در هفت دقیقه تا پاییز، قصه دو زوج جوان از یک خانواده را روایت می‌کند که یکی از آنها برای جلوگیری از گسست و فروپاشی خانواده دیگر که در واقع زندگی خواهرش است تلاش می‌کنند. اما در گیر و دار همین کشمکش‌ها و به واسطه یک اتفاق تلخ یعنی سانحه تصادف، این خانواده خیرخواه فرزند خود را از دست می‌دهند و خود به بحرانی عمیق‌تر گرفتار می‌شوند. اگر زندگی مریم و فرهاد به دلیل عدم تفاهم یا شرایط بداقتصادی در حال فروپاشی بود، اما با این حادثه، فردیت و ساختار روانی میترا و نیما در حال فروپاشی است و قیاس این دو وضعیت بغرنج در کنار هم دامنه این بحران را عمیقتر می‌سازد. در واقع با دو نوع جدایی در قصه سروکار داریم، یکی اراده به جدایی مریم و فرهاد که در آستانه طلاق قرار دارند و دیگری میترا و نیما که فرزند خود را از دست می‌دهند و جدایی دردناکی را از سر می‌گذرانند.

هفت دقیقه تا پاییز فیلم خوش ریتمی ‌است. اگر ساختار روایی فیلم را به ۳ بخش تقسیم کنیم، مقدمه ابتدایی تا وقوع تصادف، وقایع مرتبط با حادثه رانندگی تا مرگ سارا و بخش سوم و پایانی که به وضعیت این دو زوج پس از مرگ سارا می‌پردازد. فیلم در میانه‌های قصه ضرباهنگ خوبی پیدا می‌کند و فصل مربوط به تصادف اتومبیل در جنگل و آتش گرفتن خودرو خیلی خوب از کار در آمده است. بویژه سکانس‌های بعدی که تاثیرات روانی این مصیبت را بویژه روی میترا نشان می‌دهد و فضای تلخ و بغرنج او و نیما یکی از بهترین سکانس‌های فیلم است که تاثیر عاطفی و احساسی زیادی روی مخاطب می‌گذارد و داستان را به نقطه اوج خود نزدیک می‌کند. اگرچه هدیه تهرانی سعی کرده است از سیمای سنگی خود بیرون بیاید و بویژه پس از مرگ دخترش واکنش‌های روان‌پریشانه و آشفتگی درونی خود را به خوبی نشان دهد، اما تا حد زیادی دچار اغراق در نقش شده و نتوانسته‌ شمایلی از بازی حسی و متفاوتی را که در چهارشنبه‌سوری به نمایش گذاشته بود در اینجا بروز دهد.

اما هفت دقیقه تا پاییز بدون شک یکی از بهترین‌های فیلم محسن طنابنده بوده است که حتی بازیگر شناخته‌شده‌ای مثل حامد بهداد را هم زیر سایه خود می‌گیرد و بازی عمقی و تاثیرگذاری از خود به نمایش می‌گذارد.

حوادث بیرونی که برای این دو زوج رخ می‌دهد به نوعی فرافکنی آشفتگی‌های درونی آنهاست که بازهم همین تمهید را در چهارشنبه‌سوری اصغر فرهادی ‌شاهد بودیم. نه این‌که امینی خواسته باشد به تقلید از کارهای فرهادی بپردازد، اما جنس روایت هفت دقیقه تا پاییز با «درباره الی» شباهت زیادی دارد و هیجان و التهاب و تعلیق‌های قصه بر‌اساس یک حادثه فاجعه‌انگیز صورت‌بندی می‌شود.

هفت دقیقه تا پاییز واجد دو روایت موازی از مناسبات عاطفی و خانوادگی در طبقه متوسطی است که تا مرز گسست و فروپاشی پیش می‌رود و در فضای پر سوءتفاهمی ‌قرار می‌گیرد. ترسیم این موقعیت شکننده و گسل دار بازتابی از بحران طبقه متوسط در جامعه ایرانی است که بیش از اقشار و طبقات دیگر در وضعیت دشواری قرار دارند. هفت دقیقه تا پاییز از حیث گیشه نیز می‌تواند موفق نباشد نه به‌دلیل ژانر که کمدی و طنز نیست بلکه به واسطه حضور بازیگرانی چون هدیه تهرانی و حامد بهداد. اکران این فیلم فرصت خوبی است تا تمایل مخاطب ایرانی به آثار تراژدیک محک زده شود.

سیدرضا صائمی