دو كتاب تازه از دكتر كاظم محمدی وایقانی

از اینكه در كتابی خاص به موضوع عشق مولانا به حسام پرداخته شود, این حسن را دارد كه بتوان از زوایای مختلف با دیدگاه های مولانا نسبت به حسام آشنا شد

● حسام الدین: خالق مثنوی معنوی

مولوی شاعری است كه بسیاری گمان دارند او همه وجود خود را در شمس می دید و در هر كوی وبرزن مراد خویش را از او جست وجو می كرد ، اما بنا به گفته برخی از عرفان پژوهان مانند فروزانفر و زرین كوب و براساس بیان صریح مولانا، وی به یكی از مریدان خود به نام «حسام الدین» ارادتی خاص داشته است، به گونه ای كه به اصرار و درخواست حسام الدین چلبی بود كه مثنوی مولوی به نظم در آمده و در طول ۱۵ سال شش دفتر به نظم درآمد كه مولوی آنها را می سرود و حسام الدین هم آن اشعار را می نوشت.در این كتاب دكتر محمدی سعی دارد كه این موضوع را بسط بیشتری بدهد و به نوعی سخن تازه ای بگوید كه مولوی آنگونه كه عاشق و شیدای حسام بود، شدت عشق او بسیار بیشتر از شدت عشق به شمس بوده است.

از اینكه در كتابی خاص به موضوع عشق مولانا به حسام پرداخته شود، این حسن را دارد كه بتوان از زوایای مختلف با دیدگاه های مولانا نسبت به حسام آشنا شد. كتاب در ۱۷ بخش به شرح و توضیح اندیشه های مولانا و دلبستگی او به حسام می پردازد، به غیر از مبحث موسیقی و سماع كیهانی كه گرچه مبحثی جالب و خواندنی است، فصل های بعدی كاملاً به توصیف حسام و ارتباط او با مولانا می پردازد. از «سخن اصلی مولانا» تا «حسام شاه معنا» همه نشانی های فراوانی از دلدادگی و احترام ویژه مولانا به حسام دارد.

نویسنده براساس متن اشعار مثنوی و غزلیات شمس در پی اثبات این موضوع است كه مولانا بیشتر از آنكه غرق در شمس باشد، غرق در مرید خود حسام بود. حسن این كتاب در این است كه نویسنده برای هر یك از حرف های خود ادله ای بهتر از اشعار مولانا در مثنوی و حتی غزلیات شمس نمی بیند و ابیات آن را به عنوان نمونه هدف خود بیان می كند. این كتاب را نیز انتشارات نجم كبری با قیمت ۲۱۰۰تومان و در ۲۰۰صفحه منتشر كرده است.

●مكتب عرفانی تبریز

طرح مكتب عرفانی تبریز موضوعی است كه در ادامه دو مكتب معروف عرفانی یعنی مكاتب خراسان و بغداد وارد فرهنگ اصطلاحات و مكاتب عرفانی شده است.

در مكتب تبریز كسانی چون شیخ صفی الدین اردبیلی، شمس الدین ملكداد تبریزی، شیخ محمود شبستری، شهاب الدین سهروردی و... نقش مهمی در برجستگی این مكتب دارند.

نویسنده یكی از دلایل عمده در عدم ترویج آن را خود عارفان این مكتب می داند، زیرا عرفای مكتب تبریز چون سلوك و عرفان شان بیشتر عملی بوده و نظر را تابع عمل می دانستند به خودی خود كمتر در پی نشر آرای خود از طریق نظم و نثر بوده اند.

در تبریز یا آذربایجان عرفای بزرگی بوده اند كه مولانا خود را در مقابل آنها كوچك می شمارد. وی در مقالات شمس(ص۶۴۱) می گوید: «آنجا كسانی بوده اند كه من كمترین ایشانم، كه بحر مرا برون انداخته است. هم چنانكه خاشاك از دریا به گوشه ای افتد. چنینم تا آنها چون باشند.»

در تبریز به پیر و مراد «بابا» می گفتند. در این شهر گاهی در یك زمان بیش از هفتاد بابا زندگی می كرده اند. نویسنده در این اثر اسامی ۵۱ بابا را نام می برد كه عموماً در یك زمان در تبریز زندگی می كردند و در ادامه اسامی ۲۲نفر از بابایان را كه با نام هایی چون خواجه، شیخ، باله، پیر و فقیه شهرت داشتند آورده است؛ كه اتفاقاً بخش اعظم كتاب هم به «پیران و بابایان تبریز» اختصاص یافته كه نویسنده به شرح سلوك چند تن از بابایان مانند: بابافرج وایقانی، بابا حامد، بابا فرید و بابا حسن سرخابی پرداخته است و ۲۳آداب و شرایط راه سلوك و عرفان و طریقت را توضیح داده است.

این كتاب را انتشارات نجم كبری با قیمت ۲۷۰۰تومان و در ۲۷۰ صفحه منتشر كرده است.