کرونولوژی چیست

تاریخ واژه ای است که به دانش و اطلاعات درباره ی گذشته اشاره دارد

تاریخ واژه‌ای است که به دانش و اطلاعات درباره‌ی گذشته اشاره دارد. تاریخ دانش گذشتگان یا حقایقی درباره‌ی گذشته است. تاریخ می‌تواند هر دو این مقوله‌ها را در بر بگیرد به شرط اینکه رویکرد ما به آن تعریف شده باشد. تاریخ هم دانش گذشتگان است و هم دانشی درباره‌ی گذشته. دانش گذشتگان به این دلیل که زندگی نیاکان ما همچون امروز براساس باورها و دانش رایج زمان بوده است و هنگامی که به این دانش دست یافتیم به دانشی درباره‌ی گذشته تبدیل می‌شودو شاید بتوان گفت که مطالعه تاریخ بخشی از بشریت است. امروزه تاریخ به عنوان شاخه‌ای از علوم اجتماعی در نظر گرفته می‌شود، به خصوص موقعی که تأکید و مطالعه روی مبحث کرونولوژی ‌باشد.

به دلیل اینکه تاریخ بسیار گسترده است سازماندهی آن از اهمیت ویژه‌ای برخورداراست. برخی نویسندگان همچون ولز (H.G.Wells)، ویل دورانت (Will Durant) و آریل دورانت (Ariel Durant) تاریخ‌هایی جامع و کلی نوشته‌اند ولی برخی موخین نیز روی گرایش‌های خاصی مطالعه و تحقیق نموده‌ اند. بر این اساس چندین روش متفاوت برای طبقه‌بندی اطلاعات تاریخی به شرح ذیل وجود دارد:

۱) طبقه‌بندی اطلاعت به صورت زمان‌بندی شده یا به عبارتی طبقه‌بندی اطلاعات بر مبنای ترتیب وقوع زمانی رخدادها (Cahronolical) که همان علم کرونولوژی می‌باشد.

۲) طبقه‌بندی اطلاعات براساس نواحی مختلف جغرافیایی (Geographical)

۳) طبقه‌بندی اطلاعات تاریخی بر مبنای ملیت‌ها و کشورهای مختلف (National)

۴) طبقه‌بندی اطلاعات تاریخی به صورت موضوعی (Topicla)

کرونولوژی (Chronology) به عنوان علمی برای محاسبه زمان (Computing) یا دوره‌‌هایی از زمان و اختصاص رخدادها در تاریخ‌های دقیق وقوع آنها تعریف می‌شود. واژه کرونولوژی باید از واژه کرونومتری (Chronometery) تمیز داده شود. در رابطه با این واژه (کرونولوژی) به چند نکته باید توجه کرد. اول اینکه کرونولوژی یک علم است، دوم اینکه یک علم محاسباتی است، سوم اینکه این علم درباره محاسبه زمان (Comuting time) است نه اندازه‌گیری زمان (Measuring time) و چهارم اینکه به طور ذاتی دو بخش در تعریف این علم وجود دارد که بخش اول یک علم محاسبه را تعریف می‌کندو به باستان شناسی مربوط است و بخش دوم، موضوع قرار دادن وقایع و رخدادها در تاریخ‌های زمانی دقیق آنها را شامل می‌شود که البته این بخش، بیشتر به تاریخ مربوط است. بنابراین بعضی ممکن است کرونولوژی را در برگیرنده‌ی بخش اول تعریف در نظر بگیرند که به محاسبه زمان مربوط است و آن را نقطه مقابل کرونولوژی تاریخی بدانند.

کرونولوژی که در فارسی آن را روزشمار، گاه‌شمار یا تقویم تاریخ گویند، به عنوان یک علم و یک موضوع مطالعاتی از دوره‌های قرون وسطی، رنسانس و باروک (Barokue) مورد توجه بوده است. بسیاری از نوشته‌های تاریخی که از آن اعصار باقی مانده، در واقع همان کرونولوژی به معنای تخصیص رخدادها به تاریخ‌‌های زمانی دقیق آنها می‌باشد. امروزه می‌گویند کرونولوژی علم قرار دادن وقایع در زمان است. به عبارتی منظم کردن و چینش وقایع از ابتدا به انتها یا برعکس را کرونولوژی گویند و هنگامی که از عناصر گرافیکی نظیر جدول برای منظم نمودن و چینش رخدادها استفاده شود آن را Time line گویند. کرونولوژی به معنی علم قراردادن و متمرکز کردن وقایع تاریخی در زمان، بخشی از تاریخ است و نباید با واژه‌ی کرونومتری که بخشی از علم فیزیک است اشتباه شود.

کرونولوژی می‌تواند نسبی یا مطلق باشد. کرونولوژی نسبی چینش وقایع مربوط به هم‌، نسبت به یکدیگر و نسبت به یک مبدأ زمانی است ولی کرونولوژی مطلق قرار دادن وقایع و رخدادها در تاریخ‌های زمانی دقیق آنها است. کرونولوژی مطلق یک دسته‌بندی ویژه از وقایع است که تاریخ(date) نامیده می‌شود. این ویژگی در همه کرونولوژی‌های مطلق که یک دوره‌ی زمانی یکسان را در بر می‌گیرند مشترک است.

کرونولوژی شیوه‌ای در تاریخ نویسی است که اخیراً نظر برخی وقایع‌نگاران را به خود جلب کرده است. کتابها، منابع و آثاری که به این شیوه نگارش می‌شوند منابع بسیار مناسبی برای علاقه‌مندان و پژوهشگران است، زیرا آنان می‌توانند با دقت و سرعت، با تاریخ سیاست، اقتصاد فرهنگ و هنر و جامعه آن کشور آشنا گردند. این قبیل منابع آرشیو مهمی برای ذخیره‌سازی موضوعات پراکنده هستند و می‌توان آنها را به عکسهایی فوری تشبیه کرد که از یک دامنه وسیع گرفته می‌شود چرا که در یک زمان کوتاه، اطلاعات زیادی از این قبیل عکس‌ها، به ما منتقل می‌شود.بعضی هم معتقدند گاه‌شمارها این امکان را برای کاربر فراهم می‌کنند که در کمترین زمان، سفری زمانی به گذشته‌ها داشته باشد.

اطلاع کامل از زمان دقیق وقوع حوادث در تاریخ اهمیت زیادی دارد چون یک محقق در بسیاری موارد تنها با علم بر این موضوع می‌تواند رویدادها را شرح و تفسیر نماید و رابطه علت و معلولی میان آنان را کشف نموده و برای سؤالاتی که در ذهن دارد پاسخی مناسب بیابد.

در اهمیت عنصر زمان و نقش آن در کشف علل رخدادها می‌توان به این موضوع اشاره نمود که یکی از متدهایی که در تاریخ از آن برای اثبات یا رد وقایع گذشته استفاده می‌شود متد تأیید همزمان (Contemporaneous Corroboration) است روش تأیید همزمان شبیه روش‌هایی است که یک پلیس یا یک وکیل از آن استفاده می‌کند و اصل و اساس آن، قانون موازییک (Mosaic Low) می‌باشد. قانون موازییک می‌‌گوید که یک موضوع به وسیله شهادت دو شاهد اثبات می‌شود و معنی آن این است که یک داستان یا یک ماجرا، در یک زمان، به وسیله چند شاهد تعریف می‌شود. در روش تأیید همزمان محقق یا پژوهشگر باید حافظه‌اش را از هر نتیجه‌ای که از آن آگاه است پاک نماید. متد همزمانی در پی رسیدن به نفس‌الامر وقایع است از این رو از یک نقطه زمانی شروع نموده و به سوی جلو حرکت می‌نماید. و گاه برای اینکه یک محقق بتواند بفهمد که یک واقعه چگونه رخ داده از روش معکوس ( reverse method) استفاده می‌نماید. این روش گاهی دوباره آزمودن یک شهادت یا (گواهی (reexamining a Verdict) نیز خوانده می‌شود. چرا که کار تحقیق در این روش با یک نتیجه شروع شده و رو به عقب حرکت می‌کند. این روش در نزد محققین به اثبات برگشتی (backward argument) نیز شهرت دارد.

اهمیت مقوله زمان و فهم منتظم حوادث از همان دوره‌های نخستین تکوین تاریخ‌نگاری، مورخان را بر آن داشت تا در گزارش رخدادها و وقایع ترتیب و توالی زمانی را مد نظر داشته باشند. آنان به خوبی واقف بودند که تنها رعایت ترتیب و توالی رخدادهاست که به تاریخ هویت داده و می‌تواند تاریخ را به عنوان یک شاخه از علم معرفی نماید و آن را از اسطوره و افسانه متمایز نماید. ژوزف جاستوس اسکالیر (Joseph Justus Scaliger (۱۵۴۰-۱۶۰۹)) اولین پژوهشگری بود که در وادی تحقیق درباره‌ی کرونولوژی به عبارات دریای علم (the sea of Sciences) و نوردنیا (the light of world) اشاره کرد و امروز دنیا تعریف مدرن کرونولوژی را به او مدیون است. مطالعات او و برخی محققین دیگر مثل جسیت دایونی سس پتاووس (Jesuit Dionysius Petovivus (۱۵۸۳-۱۶۵۲)) کرونولوژی را برای قرن‌های ‌آینده تعریف کرد. اگر چه برخی نتایج کاری اسکالیر از سوی برخی محققین حتی برخی محققین هم دوره او مثل آرسیلا (Arcilla) پروفسور دانشگاه سالامانسا (Salamanca University) رد شد ولی در هر صورت کار او وهمکارانش در قرن هفدهم تا چندین قرن راهگشای محققین برای مطالعه روی موضوع کرونولوژی بود.

نویسنده : حسن فراهانی

منابع مورد استفاده در مقاله :

www.mckenziestudycenter.org

www.hermetic.ch

www.wikipedia.org

منبع:موسسه مطالعات و پژوهش های سیاسی