محبوبیت ۵۵ ساله یک کتاب

رمان «برو یک بپا بگذار» که جلد دوم «کشتن مرغ مقلد» شاهکار ادبی «هارپر لی» است در اولین روز فروش ۱۰۵ هزار نسخه فروش داشت

رمان «برو یک بپا بگذار» که جلد دوم «کشتن مرغ مقلد» شاهکار ادبی «هارپر لی» است در اولین روز فروش ۱۰۵ هزار نسخه فروش داشت.

دومین رمان هارپرلی بعد از گذشت ۵۵ سال به چاپ رسید. هارپر لی رمان نویس آمریکایی تنها یک بار آن هم در سال ۱۹۶۰ دست به قلم شد. نوشتن کتاب «کشتن مرغ مقلد» کافی بود تا او را به شهرت جهانی برساند. اما چند ماه پیش اعلام شد که او تصمیم گرفته دنباله برنده پولیتزرش «کشتن مرغ مقلد» را روانه بازار کتاب کند. با اعلام این خبر طرفداران خانم لی بسیار هیجان‌زده شدند و حتی«کشتن مرغ مقلد» به کتاب اول پرفروش آمازون بدل شد.

او برای نوشتن همان یک رمان جایزه معتبر ادبی پولیتزر ۱۹۶۰ و مدال آزادی ریاست ‌جمهوری آمریکا را در سال ۲۰۰۷ دریافت کرد. «کشتن مرغ مقلد» از زمان چاپ تاکنون حدود ۴۰ میلیون نسخه در سراسر جهان فروش داشته و به بیش از ۴۰ زبان ترجمه شده است. خودش جایی گفته که این رمان در حقیقت نوعی «اتوبیوگرافی» است که قدری تخیل نیز در آن دخیل شده است. نکته جالب این رمان را باید استقبال هم زمان و بی سابقه خوانندگان و منتقدان دانست. این کتاب ۴۸ هفته در صدر فهرست پر فروش ترین کتاب های ایالات متحده جای داشت و بین سال های ۱۹۶۰ تا ۱۹۶۵، ۱۰ بار تجدید چاپ شد و به تیراژ پنج میلیون نسخه هم رسید.

حال همانطور که انتظار می‌ رفت «برو و یک بپا بگذار» هم با استقبال کم‌ نظیری در سراسر جهان روبه‌رو شد. بسیاری از کتابفروشی‌ ها تمام شب باز بودند و این کتاب را می‌ فروختند. خریداران مشتاق برای تهیه این رمان در برابر کتاب‌فروشی‌ های آمریکا صف کشیدند. این کتاب در دو میلیون نسخه منتشر و در ۷۰ کشور توزیع شده است. همچنین همزمان ۷ ترجمه از این کتاب درآمده است. رمان جدید هارپر لی تنها چند ساعت پس از عرضه در رتبه نخست فهرست کتاب‌ های پرفروش سایت آمازون قرار گرفت.

«کشتن مرغ مقلد» نه تنها رمان ساده و عامه پسندی نبود بلکه در آن دوران گمان می رفت موضوع متفاوتش آنچنان هم باب طبع اکثریت سفیدپوستان آمریکا نباشد. اما استقبال از آن بی نظیر بود.

موضوع داستان درباره تبعیض نژاد است. اما آنچه آن را از دیگر نمونه ها جدا کرده نظرگاه متفاوت راوی داستان است. همین راوی این اثر را به یکی از شاهکارهای تاریخ رمان نویسی تبدیل کرده است. راوی ماجرا دختری هفت ساله و سفید پوست است به نام «جین لوییز» معروف به اسکات. پدر او وکیل دادگستری است و مادرش از دنیا رفته است و زنی سیاهپوست از او و برادرش مراقبت می کند.

فصل های نخست کتاب به معرفی محیط زندگی و آدم های شهر محل اقامت این خانواده می گذرد. داستان در جایی به اوج جذابیت می رسد که «آتیکاس»-پدر «جین لوییز»- وکالت جوانی سیاهپوست به نام «تام رابینسون» را بر عهده می گیرد که به دروغ متهم شده که به دختری سفید پوست «مایلاایول» تجاوز کرده است. پذیرش دفاع از این سیاه پوست برای «آتیکاس» و خانواده اش تبعات منفی بسیاری دارد. در جلسات دادگاه شهادت های دروغ بسیاری علیه متهم داده می شود، اما «آتیکاس» هم دلایلی برای نقض این اتهام دارد و امیدوار است بتواند موکلش را از بند برهاند.

«هارپر لی» موفق شده با حفظ معصومیت و شیطنت کودکانه راوی، این جدال نژادی میان آدم بزرگ ها را به زیبایی و با نگاهی بی طرف تعریف کند.

هارپر لی در زمان نگارش این کتاب ۳۴ ساله بود. دو سال بعد از انتشار کتابش این اثر به فیلمی سینمایی تبدیل شد و «گری‌گوری پک»، بازیگر نقش اصلی مرد آن جایزه اسکار را از آن خود کرد.

این فیلم‌ هنوز هم‌ محبوب‌ بسیاری از مردم‌ آمریکاست‌ و اخیراً در یک‌ نظرخواهی اینترنتی درباره‌ محبوبترین‌ فیلم‌ های سینمایی تاریخ‌ مقام‌ سی و پنجم‌ را به دست آورده است.

راجر ایبرت منتقد سینما درباره این فیلم نوشت: «مرغ‌ مقلد تاریخ‌ موجز دوره‌ای در تاریخ‌ آمریکاست‌ که‌ هنوز در امیدها و عواطف‌ مردم، آمریکا مهربان‌تر، نرم‌تر و ساده‌تر بود. این‌ فیلم‌ در دسامبر ۱۹۶۲ اکران‌ شد، ماه‌ آخرِ آخرین‌ سالِ آرامش‌ امریکای پس‌ از جنگ. در ماه‌ نوامبر، جان‌ اف‌ کندی ترور شد. پس‌ از آن‌ همه‌ چیز تغییر کرد. همان‌طور که‌ پس‌ از مرگ‌ مارتین‌ لوتر کینگ، رابرت‌ کندی، مالکوم‌ ایکس‌ و مدگارِ اِوِرز و پس‌ از جنگ‌ ویتنام‌ و یازده‌ سپتامبر ۲۰۰۱ تغییر کرد. لیکن‌ در آن‌ دوره‌ای که‌ «کشتن‌ مرغ‌ مقلد» ساخته‌ شد، پیشرفتهای امیدوارکننده‌ای از جنبش‌ حقوق‌ مدنی نصیب‌ امریکا شده‌ بود که‌ حاصل‌ آن، ضربه‌های محکم‌ حقوقی و اخلاقی به‌ تبعیض‌ نژادی بود.»

موفقیت تنها نوشته هارپر لی و پس از آن موفقیت فیلم اقتباسی از رمانش آنقدر بالا بود که باعث شد او از دست مصاحبه ها و مرکز توجه ها به زادگاهش فرار کند و اعلام کند که دیگر دست به قلم نخواهد شد و «کشتن مرغ مقلد» تنها رمان زندگی اوست.

مشخص بود که زمانی که اعلام شد قرار است دومین کتاب هارپر لی منتشر شود میزان هیجان و شوک در میان طرفداران لی به یک میزان بود. وقتی لی گفت که دست‌نوشته «برو یک بپا بگذار» توسط دوست و وکیلش در یک گاوصندوق قدیمی پیدا شده و به زودی منتشر می‌شود، مشخص شد که این نسخه همان کتابی است که او در دهه ۱۹۵۰ به نگارش درآورده بود اما ناشر به او پیشنهاد کرد داستان را در کتابی دیگر از زاویه دید «اسکات» روایت کند.

به این ترتیب «برو یک بپا بگذار» به «کشتن مرغ مقلد» تبدیل شد. به نوشته خودش رمانی درباره «مرغ های مقلد که هیچ کاری جز آفریدن موسیقی لذت بخش نمی دانند. نه به مزارع کشاورزان حمله می کنند و نه در مزارع ذرت لانه می سازند. آنها به جز خواندن مکنونات قبلی شان کاری نمی کنند. از همین روست که کشتن مرغ مقلد گناه است.»

لی خودش درباره این تغییر گفته: «من یک کتاب اولی بودم، پس همان کاری را کردم که بهم گفتند.»

تحقیقی که توسط سایت بازاریابی «وان‌پل» انجام شده، «کشتن مرغ مقلد» را به عنوان تاثیرگذارترین کتاب تاریخ آمریکا شناخته است. طبق این تحقیق، «انجیل» پس از «کشتن مرغ مقلد» جایگاه دوم جدول را به خود اختصاص می‌ دهد.

هار پرلی تاکنون فکر می کرد دست نوشته این کتاب گم شده است اما وکیل او این کتاب را سال پیش پیدا کرد. جاناتان برنهایم ناشر خانم لی که حق انتشار این کتاب را در اختیار دارد، انتشار این کتاب را رویدادی ادبی خواند. خود هارپر لی که الان ۸۹ ساله است و با کمک پرستارش زندگی می کند هم گفته: «من زنده هستم و خوشحالم که انتشار کتاب «نگهبان» را می‌بینم.»

«تونجا کارتر»، وکیل هارپر لی دست‌نوشته «برو یک بپا بگذار» را پاییز ۲۰۱۴ پیدا کرد. وی در یادداشت خود درباره جلد دوم این رمان‌ها، خاطرنشان کرد: «ما از وجود چنین کتابی مطلع بودیم، اما پیدایش نکرده بودیم. من در جعبه‌ ای که در گاوصندوق لی بود، نسخه‌ ای از رمان «برو یک بپا بگذار» را پیدا کردم و از او پرسیدم: کامل است؟ او در جواب گفت: فکر کنم کامل باشد. این کتاب پدر «مرغ مقلد» است.»

داستان این رمان که از چهاردهم جولای (بیست‌وسوم تیرماه) به طور همزمان روی پیشخوان کتابفروشی‌ های ۷۰ کشور دنیا قرار گرفته، ۲۰ سال پس از رویدادهای «کشتن مرغ مقلد» اتفاق می‌ افتد‌، زمانی که دختر آتیکوس فینچ برای دیدن پدرش به آلاباما سفر می‌ کند.

«مارک لاسون» منتقد گاردین درباره این اثر گفته:‌ «اگر کتابی که امروز منتشر شده، سال ۱۹۶۰ چاپ می‌شد مسلما به این اندازه از آن استقبال نمی‌شد. این خیلی ربطی به پایین بودن سطح ادبی اثر ندارد، بلکه به این خاطر است که «برو یک بپا بگذار» محبوبیت کمتری دارد و نمی‌توان آن را مثل «کشتن مرغ مقلد» در مدارس تدریس کرد.»

به گفته دیگر منتقدان هم در مقایسه با شاهکار «مرغ مقلد» کتاب تازه در رتبه پایین تر و حتی اندکی تکراری و با کلیشه همراه شده است. با اینحال طرفداران همچنان به کتاب وفادار مانده و فروشی بی نظیر برایش رقم زدند و حتی از اعلام احتمال وجود جلد سوم هم به وجد آمدند. وکیل لی در روز چاپ «برو یک بپا بگذار» اعلام کرد ممکن است این داستان ضدنژادپرستی قسمت سومی هم داشته باشد.

به گفته منتقدان با نوشتن کتاب «کشتن مرغ مفلد» یک اسطوره متولد شد. یک شاهکار در زمینه ادبی و همچنین تاریخی که بدون هیچ قضاوتی موضوع تبعیض نژادی را روایت می کند. درست است که ۵۵ سال از نوشتن این کتاب می گذرد و شاید هم نسبت به آن نسخه پیشین نازل تر باشد اما اسطوره ها هرگر نمی میرند و اگر کتاب سومی هم در کار باشد که به گفته ناشر کتابی کوتاه و مرتبط با این دو جلد است هم بعید نیست که در لیست پرفروش ها قرار بگیرد.

وب سایت فرارو