خوشمزه ترین کتاب ها

کتاب های آشپزی در ایران مخاطبان زیادی دارد

کتاب‌های آشپزی از جمله کتاب‌هایی است که معمولا نیازی به تلاش زیاد برای جذب مخاطب ندارد. همین که روی جلدشان واژه آشپزی دیده می‌شود، خیلی‌ها را جذب می‌کند.

بعضی آشپزی بلد نیستند و سراغ چنین کتاب هایی می روند و بعضی هم آنقدر به آشپزی و خلاقیت در آن علاقه دارند که می خواهند همواره جدیدترین و بهترین غذاها را در آشپزخانه هایشان بپزند.

حالا فرقی ندارد جزو کدام یک از این دسته ها باشیم. مهم این است که اغلب ما خواه ناخواه نگاهی به این کتاب های خوشمزه انداخته و می اندازیم. اما این سوال همیشه وجود دارد که مخاطبان این کتاب ها چه ملاک هایی برای انتخاب آنها دارند؟ و این که افراد جامعه ما چه میزان برای خرید این کتاب ها هزینه می کنند؟ این سوال را هم از ناشران پرسیده ام تا انگیزه چاپ کتاب هایشان را بدانم و هم از مخاطبان دستورات آشپزی، هم در اینترنت گشته ام و هم در کتابفروشی ها و دکه های فروش مجلات تا ملاک هایشان مشخص شود.

● ضرورت چاپ کتاب آشپزی

کتاب های آشپزی تنوع زیادی دارد، میزهای نسبتا بزرگ کتابفروشی ها که طرح جلدهایی پر از تصویر غذاها دارند بیش از هر چیز گواهی بر این موضوع است. از طرف دیگر، مشتریان بازار داغی برای این کتاب ها ایجاد کرده اند. در کتابفروشی های ایستگاه های مترو و حتی در وسایل کسانی که در قطارهای مترو به خرید و فروش اجناس متنوع مشغول شدند و در میان اجناس خود کتاب های جیبی آشپزی هم دارند، معمولا کسانی هستند تا چند دقیقه ای برای مطالعه سطحی و خرید کتاب های آشپزی وقت بگذارند.

انتشارات نقش نگین در اصفهان، از ناشرانی است که برای تولید و فروش کتاب های آشپزی تلاش می کند. مهدی نقش، مدیر این انتشارات معتقد است همه به این کتاب ها نیاز دارند. از دختران نوعروس گرفته تا دانشجویانی که زندگی خوابگاهی را تجربه می کنند. او درباره استقبال مردم از کتاب های آشپزی می گوید: بازار فروش این کتاب ها بالاست و این را از تعداد خرید زیاد مردم براحتی می توان متوجه شد. در ضمن من معتقدم بالاترین فروش کتاب در حال حاضر در اختیار کتاب های آشپزی است.

آشپزی برای خیلی از افراد، سرگرمی خلاقانه ای است که به صورت هدفمند صورت می گیرد؛ یعنی بعضی برای لذت شخصی خود به این کار می پردازند و بعضی برای آموزش و کسب درآمد و... فرق زیادی نیز بین مخاطبان وجود ندارد و این گونه نیست که مخاطب کتاب ها فقط خانم ها باشند. چه بسا در بعضی رشته های آشپزی، آقایان هم مهارت زیادی دارند و هم مشتری خوبی برای خرید کتاب ها هستند.

● آشپزان نویسنده ایرانی

شما ترجیح می دهید کتاب های آشپزی مورد نظرتان را ایرانیان تالیف کرده باشند یا ترجمه ای از کتاب های خارجی باشد؟ بسیاری از مردم ما به دنبال دستورات پخت غذاهای ایرانی هستند. این را از فروش بالای کتاب های «مستطاب آشپزی از سیر تا پیاز» از نجف دریابندری یا «هنر آشپزی» رزا منتظمی می توان متوجه شد. مثلا در کتاب مستطاب آشپزی، غذاهای بومی شهرهای مختلف ایران نیز معرفی شده و گاهی اوقات تاریخچه کوتاهی از آنها بیان شده است. اگرچه این کتاب ها سال ها پیش نوشته شده، ولی هنوز مشتریان خاص خود را دارد. هرچند عده ای هم هستند که دیگر اینها را جزو کتاب های قدیمی می دانند که دستورات به روز آشپزی را ندارند و دستوراتشان تکراری شده ولی آنها که نحوه نوشتار و توضیحات شخصی مانند دریابندری را دوست دارند، این کتاب را مثل کتاب های دوست داشتنی دیگرشان در کتابخانه نگهداری می کنند و حتی از آن برای پخت غذاهای بومی ایران و دیگر کشورها استفاده می کنند و دیگر خود را سرگردان منابع مختلف نمی کنند.

گرچه این دو کتاب، پیش از هر کتاب دیگری در زمینه آشپزی در وهله نخست به ذهن مردم می رسد، سوال اینجاست که دیگر کتاب های تالیفی چطور و با چه معیاری نوشته می شود؟

نشر طلایه تاکنون حدود ۴۰ عنوان کتاب آشپزی تولید کرده که تیراژ آنها در هر نوبت چاپ از بین یکهزار نسخه تا ده هزار نسخه متغیر بوده است. در بین این ۴۰ عنوان کتاب، هم کتاب های تالیفی می شود پیدا کرد و هم کتاب های ترجمه. آزاد تیموری که مدیریت فروش نشر طلایه را بر عهده دارد، درباره نحوه نوشته شدن کتاب های آشپزی می گوید: مولفان کتاب های آشپزی نشر ما معمولا خودشان هم آشپز هستند و هنرجویانی دارند که به آنها تدریس می کنند. موفقیت آنها در آموزش و میزان جذب مخاطب، یکی از معیارهای ما برای پذیرش چاپ کتاب است. البته این مساله خود در میزان فروش هم تاثیر بسزایی دارد، زیرا بخشی از کتاب ها را هنرجویان آنها خریداری می کنند.

در این کتاب های داخلی گاهی اوقات از عکس های تزئینی اینترنتی استفاده می شود که جذابیت زیادی دارد و گاهی اوقات عکس ها در آشپزخانه شخص گرفته می شود و عکس ها واقعیت غذای پخته شده را نشان می دهد و نه تصویری زیبا شده در عکس که بعضا هیچ گاه غذای خانگی شبیه آن نمی شود.

در انتشارات نقش نگین هم بنا بر گفته مدیر تولیدش که بیش از ۲۰ سال سابقه کاری در این زمینه دارد، تصویر اهمیت بیشتری دارد و البته تصاویر کتاب هایشان هم اینترنتی است. مهدی نقش درباره علت افزایش کیفیت تصاویر کتاب می گوید: ما بیش از هر چیز بر دو نکته تمرکز می کنیم؛ یکی نوع پخت و دیگری سفره آرایی؛ زیرا گاهی اوقات یک غذای زیبا با طعم معمولی بیشتر در ذهن می ماند تا یک غذای خوب با ظاهر نازیبا.

● آشپزان خارجی، کتاب های بومی

تمام کتاب های آشپزی مسلما به مولفان ایرانی محدود نمی شود. اتفاقا کتاب های خارجی در نوع خودشان بازار خوبی دارند، زیرا علاقه مندان به آشپزی مایلند دستورات پخت دیگر کشورها را امتحان و احیانا آنها را با مزاج ایرانی ها سازگار کنند تا تنوع غذاها بیشتر شود. اما روند پذیرش این کتاب ها جهت چاپ در انتشارات طلایه به این صورت است که نسخه اصلی بعضی کتاب ها را خریداری می کنند و مربیان و حتی بعضی از افراد مشغول به کار در انتشارات شروع به پخت آن غذاها طبق دستورات کتاب می کنند. اگر اندازه ها درست بود و طعم غذاها با ذائقه ایرانی ها در کل جور بود، کتاب به مرحله چاپ می رسد و اگر مناسب نبود، از این چرخه خارج می شود. بنابراین کتاب های خارجی ترجمه شده پیش از چاپ به دست کارشناسان آشپزی می رسد و نظر آنها معیار تائید یا رد اثر قرار می گیرد.

ماجرای کتاب های ترجمه شده آشپزی به همین جا ختم نمی شود. انتشارات آوند دانش که نماینده رسمی انتشارات بین المللی جان وایلی در ایران است، از مجموعه کتاب های آشپزی این نشر، کتابی را با عنوان «غذاهای ۳۰ دقیقه ای» به چاپ رسانده است. این کتاب چون تحت نظر انتشارات جان وایلی به چاپ رسیده و پیش از تولید محتوا مورد تائید آنها قرار گرفته، هیچ مطلب حذفی ندارد. یعنی پیشاپیش کتابی انتخاب شده که نیازی به حذف غذاهای ممنوعه نداشته باشد. در این کتاب که به گفته فرزانه متین، در انتشارات آوند دانش، تمام غذاهایش با مواد در دسترس ظرف ۳۰ دقیقه پخته می شود، همه نوع غذایی آموزش داده شده است؛ از غذاهای سرخ کردنی و آب​پز گرفته تا سبزیجات و پختنی. او درباره استقبال نکردن مشتریان از این کتاب می گوید: پیش از هر چیز مخاطب ما به دلیل آشنایی با برند جان وایلی و کیفیت کتاب های او سراغ کتاب آشپزی می رود. از طرف دیگر، روانی و آسانی کتاب، دارا بودن دو فهرست به صورت جزئی و کلی و همچنین وجود بخش نکات مهم کتاب در ده مساله و... از جمله علل استقبال مشتریان از این کتاب است. البته متین تائید می کند آقایان بیش از خانم ها از کتاب غذاهای ۳۰ دقیقه ای استقبال می کنند و این شاید به دلیل سرعت پخت غذا ها باشد یا توضیحات خوب کتاب درباره هر نکته ریزه کاری در آشپزی.

● آموزش های آشپزی چند صد هزارتومانی یا رایگان؟

این سوال مهمی است که بارها و بارها چه از زبان کاربران اینترنتی و چه از زبان مشتریان کتاب ها شنیده می شود. امروز سایت های آموزش نحوه پخت و پز بسیار زیاد است. سایت هایی که نویسندگان شان یا عکس غذاهای خود را می گذارند یا عکس های باکیفیتی که در اینترنت وجود دارد و چون یک جو دوستانه در این سایت ها وجود دارد و بخش نظرات فعال است، مخاطب هم براحتی هر اشکالی داشته باشد، می پرسد.

از طرف دیگر در این سایت ها پخت همه جور غذایی آموزش داده می شود. از غذاهای محلی گرفته تا غذاهای فرنگی، از انواع تهیه نوشیدنی گرفته تا شیرینی و حتی تزئینات غذا. دسترسی به این اطلاعات فقط یک دستگاه رایانه می خواهد و اینترنت و اما برای آنها که کتاب و در دسترس بودن آن را بیشتر می پسندند گزینه های انتخاب زیاد است.

درباره کتاب ها هم باید گفت هم قیمت ها بسیار متنوع است و هم کیفیت ها. معمولا آن دسته از کتاب های آشپزی گزینه بهتری برای فروش به حساب می آید که در درجه اول عکس داشته باشد و بعد عکس ها رنگی باشد. ولی به چه قیمت؟ می دانیم. گرانی ها موجب کاهش خرید کتاب شده و می دانیم ممکن است ناشرانی بعضی از جنبه های کیفی کتاب را کم کنند تا به نتیجه برسند، گرچه انتشارات طلایه و نقش نگین از این راهکار اخیر استفاده نکرده اند و می خواهند همچنان کتاب های خود را با کیفیت بالا ارائه دهند، ولی در این میان هستند کسانی که کتاب هایی با قیمت بالا دارند.

حورا نژاد صداقت