کوهنوردان جوان حتما بخوانند ״بیماری های ارتفاع״ صخره های نامرئی قله ها

این روزها کوهنوردی به یکی از رشته های مورد علاقه و در دسترس جوانان تبدیل شده است و چون در اغلب نقاط ایران رشته کوه هایی برای صعود وجود دارد,بیشتر جوانان تعطیلات آخر هفته خود را به صورت گروهی یا انفرادی در دامنه کوهها سپری می کنند در این بین تعدادی نیز کوهنوردی را به طور جدی و حرفه ای دنبال می کنند

این روزها کوهنوردی به یکی از رشته های مورد علاقه و در دسترس جوانان تبدیل شده است و چون در اغلب نقاط ایران رشته کوه هایی برای صعود وجود دارد،بیشتر جوانان تعطیلات آخر هفته خود را به صورت گروهی یا انفرادی در دامنه کوهها سپری می کنند. در این بین تعدادی نیز کوهنوردی را به طور جدی و حرفه ای دنبال می کنند.

کوهنوردی یکی از رشته های پرهیجان و در عین حال پرمخاطره است. همچنین از جمله رشته هایی است که ورزشکار در آن در یک قدمی مرگ قرار دارد، چنانچه در سال گذشته رشته کوه های هیمالیا جان ״محمد اوراز״ و در سال جاری جان ״داوود خادم״ را گرفت. اما غیر از سقوط و یا ریزش بهمن که گاهی منجر به مرگ می شود ، تغییر ارتفاع نیز بیماریهایی به دنبال دارد. به همین منظور نخستین کنگره بین المللی پزشکی ارتفاع با همکاری فدراسیون پزشکی – ورزشی و فدراسیون کوهنوردی کشور برگزار شد.

مهندس ״احمد شیرمحمد״، نایب رییس فدراسیون کوهنوردی هدف از برگزاری این کنگره بین المللی را آشنایی پزشکان با بیماری های ارتفاع و آگاهی آنان از علم روز دنیا در این زمینه بیان می کند و می گوید: در این کنگره تعدادی از کارشناسان اتحادیه بین المللی کوهنوردی کمیسیون پزشکی (UIAA ) و کارشناسان داخلی مقالات خود را درباره بیماری های ناشی از ارتفاع ارائه می کنند که می تواند به پزشکان و کوهنوردان ایرانی کمک شایانی در جهت پیشگیری و درمان داشته باشد.

حدود 200 نفر از پزشکان و کوهنوردان و کارشناسانی از کشورهای ژاپن ، سوئیس ، انگلستان ، نپال و آلمان در این کنگره بین المللی حضور داشتند.

دکتر ״حمید مساعدیان״، دبیر کمیته پزشکی فدراسیون کوهنوردی ایران ضمن مثبت ارزیابی کردن این کنگره می گوید: سلامت بسیاری از جوانان و کوهنوردان به دلایل مختلف در ارتفاعات به خطر می افتد بنابراین چنین کنگره ها و همایش هایی برای تبادل نظر بین پزشکان لازم است تا توانایی آنها را در پیشگیری و درمان این بیماری ها افزایش دهد.

او اظهار امیدواری می کند که این کنگره درسالهای بعد نیز ادامه داشته باشد .

همراه هر تیم ملی کوهنوردی که برای صعود به یکی از قله های مرتفع دنیا اقدام می کند یک پزشک نیز اعزام می شود.

دکتر ״محمد پیوندی״، عضو تیم ملی می گوید: برای کوهنوردان در تغییر ارتفاع بیماری های زیادی ممکن است اتقاق بیفتد،از جمله مشکلات تغذیه ای ، ریوی و سردرد که حتی گاهی کوهنورد را از ادامه صعود باز می دارد.

وی در ادامه می گوید: برای بسیاری از کوهنوردان بویژه جوانانی که به صورت آماتور کوهنوردی می کنند هم هوایی (سازگاری بدن با ارتفاع جدید) لازم است و گاه تا رسیدن به هم هوایی مشکلاتی برای فرد پیش می آید.

دکتر ״محمود گودرزی״ نیز 3 سال است که عضو تیم ملی کوهنوردی است و تا کنون صعودهای زیادی به قله های مرتفع دنیا داشته است. او سال گذشته پزشک تیمی بود که ״محمد اوراز״ را در سانحه ای ازدست داد. دکتر گودرزی می گوید: آقای اوراز و جوان 19 ساله ای به نام ״مقبل هنرپژوه״ که با یکدیگر هم طناب بودند تنها فاصله کمی با فتح قله اسپانتیک از رشته کوه های هیمالیا که در پاکستان است داشتند که متأسفانه دچار بهمن زدگی شدند.

وی در ادامه می گوید: آنها چیزی درحدود 600 متر سقوط کردند و متاسفانه آقای اوراز جان خود را از دست داد اما به طور معجزه آسایی آقای هنرپژوه زنده ماند و من و گروه امداد اقدامات اولیه را برای نجات او انجام دادیم.

غیر از سوانحی از قبیل سقوط و بهمن زدگی (هیپوترمی) و سرمازدگی ، شایع ترین بیماری در ارتفاع که تقریباً بیش از 60 درصد کوهنوردان در ارتفاعات بالای 2500 متر دچار آن می شوندAMS است که در صورت بی توجهی منجر به خیز ریوی یا مغزی و در نهایت مرگ می شود.

AMS یا همان کوه گرفتگی هنگامی پیش می آید که افراد به طور یکباره به ارتفاعات بالای 2500 متر صعود کنند و سازگاری مناسب با آن ارتفاع را نداشته باشند. سردرد که بارزترین علامت آن است به همراه تهوع، استفراغ ، بی اشتهایی، ناتوانی در خواب، سستی وگیجی از نشانه های دیگر AMS هستند.

طبق تعریف انجمن بین المللی سردرد، سردرد ناشی از ارتفاع به سردردی گفته می شود که درمدت 24 ساعت پس از صعود یکباره به ارتفاع بالای 3000 متر حداقل با یکی از نشانه هایی که در ارتفاعات وجود دارد همراه باشد.

اما Silber و Sonnenberg معیارهای تشخیص جدیدی برای این سردرد ارایه دادند. طبق نظریه آنها پنج ویژگی در کنار هم باید وجود داشته باشد تا سردرد ناشی از ارتفاع شناخته شود. کوهنورد ظرف 24 ساعت یکباره تغییر ارتفاعی بالاتر از 2500 متر داشته باشد، تشدید سردرد کمتر از 24 ساعت طول بکشد، دو طرفه و مبهم و فشاری باشد، سرفه و فعالیت های بدنی آن را تشدید کند و فرد سابقه قبلی داشته باشد.

دکتر״فرزین حلبچی״ که مقاله ای در این زمینه داشت در این رابطه می گوید: برای بسیاری از کوهنوردان بویژه کوهنوردان جوانی که برای نخستین بار قصد صعود می کنند زمان خیلی مهم است. آنها اغلب اوقات بدون توجه به سردردهای خود صعود را ادامه می دهند که می تواند برای سلامتی آنها خطر آفرین باشد.

وی می افزاید: در ارتفاعات فشار اکسیژن کم است و هم هوایی برای کوهنوردان بویژه کسانی که مبتدی هستند مشکل می شود.

دکتر حلبچی معتقد است: در صورت بی توجهی به علایم AMS ممکن است کوهنورد به H.A.P.E ( خیز ریوی ناشی از ارتفاع) و H.A.C.E (خیز مغزی ناشی از ارتفاع) دچار شود.

او زمینه ژنتیک را در ابتلا به AMS بسیار پررنگ می داند و می گوید: بر خلاف تصور عده ای آمادگی جسمانی و فیزیکی هیچ نقشی در این زمینه ندارد بلکه عامل ژنتیک و سابقه بیماری بسیار مهم تر است .

عضو کمیته آموزش و پژوهش فدراسیون پزشکی و ورزشی دو راه غیردارویی (توقف و استراحت تا بهبود) و دارویی (مصرف استازولید و ایپوپروفن) را از راههای پیشگیری از ابتلا به سردرد و AMS می داند.همچنین صعود در ساعات اولیه روز نیز ابتلا به AMS را کاهش می دهد.

سلامت کوهنوردان جوان در گرو تحقیقات پزشکان برای از بین بردن و پیشگیری بیماریهای ناشی از ارتفاع است که می تواند آنان را از خطرات ممکن حفظ کند.