پوتین و ایده مثلث استراتژیك

روسیه بار دیگر قصد دارد ایده تشكیل محور سه گانه مسكو دهلی نو پكن را كه ائتلافی از سه كشور مجهز به تسلیحات هسته ای با حدود ۵ ۲ میلیارد نفر جمعیت خواهد بود به طور جدی مطرح كند

این محور در صورت تشكیل شدن احتمالاً قادر خواهد بود تا قدرت ذاتی ایالات متحده آمریكا را طی سالیان آتی به تعادل بكشاند. «همكاری بین روسیه، هند و چین كمك بزرگی به تثبیت امنیت در جهان خواهد كرد.» «ولادیمیر پوتین» رئیس جمهور روسیه طی دیداری كه اخیراً از دهلی نو به عمل آورد ضمن بیان این مطلب افزود: «غرب درصدد است تا یك سیاست خارجی مستبدانه را از طریق وضع استانداردهای دوگانه در مورد مسئله تروریسم پیگیری كند.» وی در ادامه ضمن تشریح این مطلب كه تحقق ایده «جهان تك قطبی» مورد نظر آمریكایی ها ممكن است مستلزم به كار گرفتن شیوه های خطرناكی در سراسر جهان باشد، افزود: «یكجانبه گرایی» می تواند خطر افتادن سلاح های كشتارجمعی به دست تروریست ها را افزایش دهد.«پوتین» از ذكر نام قدرتی كه به زعم وی در اجرای سیاست های خویش تك روی را پیشه ساخته است خودداری كرد، اما تا حد بسیار زیادی آشكار بود كه وقتی او به سیاست های منطبق بر ایده «جهان تك قطبی» می تازد منظورش ایالات متحده آمریكا است. «پوتین» و «مانموهان سینگ» نخست وزیر هند با طرح دیدگاه مشترك خود خواستار تحقق «جهان چندقطبی» و همچنین خواستار ایفای نقش بزرگتری از سوی سازمان ملل متحد در تحولات بین المللی شدند. رئیس جمهور روسیه در ادامه حمایت صریح دولت متبوع خویش را از درخواست هند مبنی بر در اختیار گرفتن یكی از كرسی های دائم شورای امنیت سازمان ملل اعلام كرد.ایده تشكیل یك «مثلث استراتژیك» شامل سه كشور بزرگ روسیه، هند و چین اولین بار از سوی «یوگنی پریماكوف» نخست وزیر پیشین روسیه (و دوست قدیمی «صدام حسین» دیكتاتور مخلوع عراق) در سال ۱۹۹۸ مطرح شد. با این حال این ایده هیچ گاه صورت عینی به خود نگرفت تا بلكه بتواند «هدف فوری جلوگیری از حملات هوایی سازمان پیمان آتلانتیك شمالی (ناتو) را علیه یوگسلاوی سابق» تأمین كند. این ایده در آن زمان از سوی پكن رد شد، اما دهلی نو هم موضع مشخصی را در قبال آن اتخاذ نكرد. در نوامبر ۲۰۰۲ دهلی نو رسماً تكذیب كرد كه هند، روسیه و چین قصد دارند محور مجزایی را تشكیل دهند، ضمن اینكه اعلام شد مذاكرات صورت گرفته بین مقامات این سه كشور در نیویورك غیررسمی بوده و علیه هیچ كشوری از جمله آمریكا نبوده است. با این حال در دسامبر ۲۰۰۲ «پوتین» طی سفری كه به چین و هند داشت صحبت های زیادی را در رابطه با ارتقای سطح همكاری ها با مقامات این دو كشور مطرح كرد، ضمن اینكه در اعلامیه های رسمی منتشر شده در آن زمان نیز نشانه های فوق العاده آشكاری از تمایلات ضد غربی این سه قدرت جهانی و گرایش ذهنی آنها به تحقق ایده «جهان چندقطبی» كه بیش از همه از جانب روس ها به منظور خنثی كردن سلطه جهانی آمریكا پیگیری می شود مشاهده می گردید.در اواخر ۲۰۰۲ روسیه اعلام كرد در آینده احتمال تشكیل محور مسكو - دهلی نو - پكن وجود دارد. این اقدام روس ها بیش و پیش از هر چیز نمایانگر قصد قبلی آنها به منظور برجسته سازی مخالفت شدید كرملین با سیاست های ایالات متحده در قبال عراق بود اما این تمهید زیركانه نیز نتوانست مانع از حمله شدید آمریكا و متحدانش به عراق برای براندازی رژیم «صدام» شود. با این حال ایده گردهم آمدن این سه كشور حول یك «محور واحد» بار دیگر به دلیل اوج گیری حساسیت های ناشی از اقتدارطلبی آمریكایی ها و لزوم پیشگیری از تفوق تدریجی آنها بر كل نظام بین الملل مطرح شده است.تاكنون مفهوم «مثلث استراتژیك» به طور رسمی در مجامع منطقه ای و بین المللی ابداع نشده است. با این حال روسیه، چین و هند همگی درك كرده اند كه باید حول محور منافع مشترك به تقویت روابط سه جانبه خود از طریق مذاكرات بیشتر بپردازند. هر سه كشور از ابتدا مخالف جنگ با عراق بودند و همواره نسبت به چیزی كه آنها عدول آشكار از قوانین بازی بین المللی می نامیدند اعتراض داشتند. حمایت از تقدم تصمیم گیری های شورای امنیت سازمان ملل متحد در حل بحران های بین المللی جزء اصول لاینفك سیاست خارجی آنها بوده و همواره اصل «عدم مداخله در امور داخلی كشورهای مستقل» را مورد پشتیبانی قرار داده اند.صرف نظر از دغدغه های مشترك نسبت به سلطه جهانی آمریكا این سه كشور «منافع مشترك و نیازهای متقابل» دیگری دارند. هر سه از دست گروه های اسلامگرای مسلح در قلمرو ممالك شان مستأصل شده اند و خواهان برقراری ثبات در اوراسیای مركزی هستند. همچنین رابطه تسلیحاتی فزاینده ای بین روسیه و دو كشور بزرگ آسیایی دیگر وجود دارد. روس ها سالیانه از محل فروش جنگ افزارهای پیشرفته، از هواپیماهای جنگی گرفته تا زیردریایی های مدرن، میلیاردها دلار عایدی دارند. این در حالی است كه پكن و دهلی نو با بهره گیری بهینه از فرصت موجود به تأمین نیازهای تسلیحاتی خود از بازار نسبتاً ارزان مسكو می پردازند و از این بابت ظاهراً بسیار هم راضی به نظر می رسند.