در انتظار كنسرت محمدرضا لطفی

یكی از بخت های موسیقی در سال جاری برای اینكه دوباره رونق بگیرد برگزاری كنسرت محمدرضا لطفی است كه در حدود ۲۰ سال است هیچ كس از او اجرای زنده ای در ایران ندیده است اواخر شهریور در فضای باز كاخ نیاوران طلسم خواهد شكست و لطفی با صحنه آشتی خواهد كرد البته اگر همه چیز همان طور كه او انتظار دارد, پیش برود با این حساب كاخ نیاوران تبدیل به مكانی ویژه و اختصاصی برای بزرگان موسیقی ایران خواهد شد

بنیاد آفرینش های هنری نیاوران برای تابستان امسال برنامه های متفاوتی را در زمینه موسیقی تدارك دیده است.

۲۳ تیرماه ساعت ۱۸ در سالن اصلی این فرهنگسرا مجید كیانی درباره شناخت هنر موسیقی ایرانی و هفت مثنوی سخنرانی می كند. او در این سال ها اگرچه در زمینه برگزاری كنسرت كمتر فعال بوده اما به سخنرانی و مطالعه در تئوری موسیقی ایران مشغول بوده و دیدگاه های متفاوتی را مطرح كرده است. ۲۸ و ۲۹ و ۳۰ تیرماه ساعت ۳۰/۱۸ گروه سرمد به سرپرستی علی قمصری به اجرای قطعاتی در موسیقی ایرانی خواهد پرداخت.

گروه فیه مافیه به سرپرستی سعید نایب محمدی می خواهند در روزهای ،۱۲ ۱۳ و ۱۴مردادماه ساعت۳۰/۱۸ موسیقی تلفیقی اجرا كنند. ۲۰ مردادماه ساعت ۳۰/۱۸ گروه گیتار باروك به سرپرستی حسام عبدشاه به اجرای قطعاتی در موسیقی كلاسیك خواهند پرداخت. روزهای پایانی مرداد به شاهین علوی و گروهش اختصاص دارد كه ۲۶ و ۲۷مردادماه ساعت ۳۰ /۱۸ با ارائه موسیقی تلفیقی به روی صحنه می روند.

۲ و ۳ شهریورماه ساعت ۳۰/۱۸ هم یك گروه خارجی كه البته هنوز نامش مشخص نیست، به اجرای برنامه خواهد پرداخت. گروه مجال به سرپرستی نادر فولادی نسب ۹ و ۱۰ شهریورماه ساعت ۳۰/۱۸ موسیقی ایرانی می نوازند و ،۱۸ ۱۹ و۲۰ شهریورماه ساعت۳۰/۱۸ محمدرضا ابراهیمی و بهروز همتی به نفع انجمن خیریه كودكان دونوازی خواهند كرد. ۲۴ شهریورماه ساعت ۱۸ مجید كیانی درباره شناخت هنر موسیقی ایرانی و چهار عنصر در آن سخنرانی خواهد كرد و آخرین برنامه بنیاد آفرینش های هنری نیاوران به كنسرت موسیقی كلاسیك اختصاص دارد كه ۳۰ و ۳۱ شهریورماه ساعت۳۰/۱۸ برگزار می شود. این بنیاد امسال تصمیم گرفته است كه تمام برنامه های خود را در سالن اصلی اجرا كند و برگزاری كنسرت در فضای باز را كه در گرمای تابستان طرفداران بسیاری داشت، به فراموشی سپرده است. با این حال این فرهنگسرا در اجرای برنامه های موسیقی و برگزاری جشنواره در سال های گذشته فعال تر از دیگر فرهنگسراهای تهران بوده است.

● ساز و آواز دستان

گروه دستان بعد از ۲ سال دوباره اواخر همین ماه یعنی از ۲۸ تا ۳۱ تیر در فضای باز كاخ نیاوران به روی صحنه می رود. گروه دستان از سال ۷۶ تا تابستان ۸۳ در ایران كنسرتی نداشت. اعضای دستان به جز سعید فرج پوری نوازنده كمانچه گروه در خارج از ایران زندگی می كنند. حمید متبسم نوازنده سه تار در هلند زندگی می كند. حسین بهروزی نیا در كانادا و بهنام سامانی نوازنده سازهای كوبه ای در آلمان سكونت دارند و پژمان حدادی لس آنجلس را برای زندگی انتخاب كرده است. «دستان» تا سال ۱۳۶۹ با گروه های داخلی به خصوص «عارف» همكاری داشت و كنسرت هایی را در ایران و كشورهای دیگر هم برگزار كرد.

بعد گروه تصمیم گرفت با یك فكر تازه به موسیقی ادامه دهد. در سال ۱۹۹۱ یعنی ۱۳۷۰ كسانی كه با این ایده موافق بودند در آلمان دور هم جمع شدند و بدون نام مشخصی كار را شروع كردند. یك دوره كنسرت در اروپا كه راضی كننده بود و بعد هم تور آمریكای شمالی برنامه های آنها را در اول كار تشكیل می داد و همانجا آنها نام «دستان» را برای گروه انتخاب كردند و تا سال ۱۳۷۳ هم چند دوره كنسرت در تهران داشتند و بعد اگرچه تا دو سه سال بعد وقفه ای در كارشان افتاد، اما تصمیم گرفته بودند كه با سازمان های جهانی بزرگتری ارتباط بگیرند. در سال ۱۳۷۴ با شهرام ناظری به آمریكا رفتند و از آن به بعد شكل گروه هم تغییر كرد.

كسانی آمدند و رفتند و «دستان» از آن پس هر سال یك تور در آمریكای شمالی و اروپا داشت و البته اجراهایی هم در برزیل و مراكش، اما اینكه چرا تعداد آنها اول بیشتر بود و حالا پنج نفر هستند به علاوه سالار عقیلی كه به عنوان خواننده تازه به جمع آنان پیوسته است و این شاید از حجم صدادهی و موسیقی آنها كم كند، این است كه حسین بهروزی نیا می گوید: «ای كاش می توانستیم روزبه روز بر تعداد نوازنده ها اضافه كنیم، اما به دلایلی نتوانستیم ادامه دهیم. سفر به خارج با یك گروه بزرگ هزینه سنگینی دربرداشت و چون ما حداقل ۳ماه در سال را با هم زندگی می كنیم، تعداد زیاد باعث كدورت و ازهم پاشیدگی گروه می شود.» سعید فرج پوری هم اضافه می كند كه حالا به این نتیجه رسیده اند با پنج نوازنده هم می شود صدادهی خوبی داشت و بعد سعی كرده اند همان امكانی را كه در صحنه دارند، در آلبوم هایشان هم داشته باشند و حتی «شوریده» را به صورت زنده و بدون میكس در سال ۲۰۰۲ ضبط كردند. دستان امسال همزمان با كنسرتش جدیدترین آلبومش را با نام ساز دستان وارد بازار می كند.

● باران در تهران

در صورت مناسب بودن شرایط این بار می توانیم به موسیقی كیهان كلهر با كمانچه اش و شجاعت حسین خان سیتارنواز هندی به صورت زنده گوش بسپریم. نوازندگانی كه در غزل ها نوع دیگری از موسیقی و شیوه ای متفاوت را در نوازندگی ارائه كردند و برای آلبوم باران نامزد دریافت جایزه گرمی شدند. اگر همه چیز برعكس همیشه درست پیش برود كلهر و شجاعت حسین خان در یكی از روزهای نیمه دوم مرداد در فضای باز كاخ نیاوران كنسرت خود را برگزار می كنند.

كیهان كلهر در نیمه دوم فروردین در سوئد و پس از آن ده كنسرت تكنوازی و بداهه نوازی و چند كارگاه موسیقی ایرانی در دانشگاه های این كشور داشته است.

او اسفند سال گذشته در دانشگاه های شیكاگو، ویرجینیا و چند مركز دانشگاهی دیگر اثر تازه خود «شهر خاموش» را در قالب كنسرت های پژوهشی اجرا كرد. این قطعه برای كوارتت زهی و كمانچه ساخته شده بود كه در قالب پروژه راه ابریشم به سرپرستی یویوما اجرا شد. پس از آن كلهر به همراه محمدرضا شجریان و حسین علیزاده و همایون شجریان یازده كنسرت در شهر های مختلف اروپا و آمریكا اجرا كرد. او و شجاعت حسین خان پیش از این در نیویورك به بداهه نوازی پرداخته بودند.

كنسرت كلهر و شجاعت حسین خان اوایل اردیبهشت در تالار جاز واقع در لینكن سنتر نیویورك برگزار شده بود. كلهر با برنامه هایی كه پیش از این همراه با یویوما و بزرگان موسیقی ایرانی در كشورهای غربی به اجرا درآورده، نقش موثری در معرفی و رواج موسیقی ایرانی در غرب داشته است. شجاعت حسین خان نوازنده سیتار یا عود هندی فرزند استاد ولایت خان یكی از هنرمندان برجسته در میان نسل جوان نوازندگان شمال هند به شمار می رود.

كلهر وقتی شجاعت حسین خان را انتخاب كرد عوامل بسیاری را در نظر گرفت. او نوازنده هم نسل كلهر است و مشكلات جامعه امروز را می فهمد. كلهر وقتی در نیویورك زندگی می كرده هرازچندی كنسرت های موسیقی شمال هند را می دیده و مدت ها بود كه قصد داشته با نوازنده ای از فرهنگ دیگر كار كند. طرز نوازندگی شجاعت حسین خان، دیدش نسبت به موسیقی، آهنگ هایی كه می نوازد و رتبه ای كه در موسیقی هنری دارد باعث شد به او پیشنهاد همكاری بدهد.

● شكست طلسم

یكی از بخت های موسیقی در سال جاری برای اینكه دوباره رونق بگیرد برگزاری كنسرت محمدرضا لطفی است كه در حدود ۲۰ سال است هیچ كس از او اجرای زنده ای در ایران ندیده است. اواخر شهریور در فضای باز كاخ نیاوران طلسم خواهد شكست و لطفی با صحنه آشتی خواهد كرد. البته اگر همه چیز همان طور كه او انتظار دارد، پیش برود. با این حساب كاخ نیاوران تبدیل به مكانی ویژه و اختصاصی برای بزرگان موسیقی ایران خواهد شد.

او در مصاحبه ای كه زمستان سال گذشته با شرق داشت درباره برگزاری كنسرت گفت: «نمی خواهم كنسرتی برگزار كنم كه جمعیتی را از شهرستان به تهران بكشاند و آخر سر بلیتی به آنها نرسد. ۲۰سال است كنسرتی برگزار نكرده ام و طبعاً علاقه مندان زیادی برای دیدن اجرایم می آیند و من باید جوابگوی آنها باشم. در كنسرت های من باید آرامش حكمفرما باشد تا بتوانم حال و هوای خود را روی صحنه ببرم. برنامه ام در كنسرت اول این است كه خودم، سازهای ضربی و گروه همخوان به اجرای برنامه بپردازیم. با برگزاری این كنسرت ماندن من هم قطعی خواهد شد.»

او همچنین گفته كه برای برگزاری كنسرت همه چیز باید مشخص باشد: «هر كسی اخلاقی دارد. من اصولاً ذهنم تاكتیكی نیست.

ذهنم سازماندهی شده است. همه چیز باید برایم روشن باشد تا هماهنگ حركتی را انجام دهم. كنسرتی كه آموزش و انتشار آن مشخص نباشد، برگزار نمی كنم. اگر قرار باشد كنسرتی برگزار كنم، درست است كه اثر خود را دارد، ولی وقتی علاقه مندان بعد از اجرا می آیند و می گویند استاد كجا از شما درس بگیریم، جوابی برایش ندارم. بنابراین كنسرت زمانی مفید است كه آموزشی هم پشت آن باشد. البته برای كنسرت ها در حال برنامه ریزی هستیم. من علاقه ندارم فقط در تهران روی صحنه بروم، بلكه می خواهم در تمام ایران برنامه داشته باشم، حتی جاهای دورافتاده شاید تور كنسرتی راه بیندازم كه پنج یا شش ماه طول بكشد و در آن جوان ها را ببینم. وضع آموزش آنها را بررسی كنم و اگر كمك خواستند، كمكشان كنم. مستركلاس هایی برگزار كنم كه جوانان ایرادهای خود را برطرف كنند تا كنسرت با جنبه فرهنگی آموزشی هم توام باشد. اما سازماندهی چنین توری در ایران كار حضرت فیل است.»

● جشنواره تكنوازان

انجمن موسیقیدانان دوستدار نیاوران ابتدای امسال اعلام كرد كه در كنار برگزاری كنسرت های موسیقی در سال جدید تصمیم دارد پروژه ای به نام تكنوازی در موسیقی ایرانی را هم اجرا كند. این برنامه در ده بخش و با حضور ده استاد برجسته موسیقی ایرانی برگزار می شود. در اولین بخش این برنامه كه دوم و سوم مردادماه برگزار می شود، مسعود شعاری به تكنوازی سه تار می پردازد. در هر برنامه در كنار استادان برجسته موسیقی هنرجویان موسیقی نیز در بخش دوم به اجرای تكنوازی می پردازند.

پس از آن نیز جلسه پرسش و پاسخی در میان حاضران برگزار می شود. تكنوازی های بعدی متعلق به مجید درخشانی (تار) و اردشیر كامكار (كمانچه) است. این برنامه از مردادماه هر هفته به طور مرتب برگزار می شود. مشاور هنری این برنامه كه تا پایان تابستان ادامه دارد، مجید درخشانی نوازنده و آهنگساز و سرپرست گروه موسیقی خورشید است. انجمن موسیقیدانان نیاوران برای تابستان ۸۵ خود برنامه های مفصلی چیده است. اجرای دونوازی كیهان كلهر و شجاعت حسین خان، كنسرت گروه دستان، كنسرت كامكارها، كنسرت گروه تنبور شمس و كنسرت عالیم قاسیم اف خواننده آذری از برنامه هایی است كه قرار است در فصل تابستان و در فضای باز كاخ نیاوران اجرا شود. اوایل سال جاری گروه موسیقی كامراتا آثاری از مسعود شعاری را در تالار رودكی اجرا كرد. آخرین حضور مسعود شعاری به همراه گروهش همساز بر روی صحنه به جشنواره موسیقی فجر در سال گذشته برمی گردد.

مسعود شعاری از معدود نوازنده های چیره دست سه تار است. او كه آهنگسازی هم می كند قصد دارد با جایگزین كردن «ریتم» در موسیقی دستگاهی ما و تلفیق آن با سازهای جهانی زبان موسیقی ما را جهانی كند. او با آلبوم «انتظار» طلیعه دار این نگاه و نگرش به عرصه موسیقی سنتی حداقل در بخش سه تار شده است و آلبوم اخیر او با نام «سیر» ادامه مسیری است كه شعاری برای خود برگزید.