فرگوسن افتخار اولدترافورد

«سرآلكس فرگوسن» یكی از بزرگ ترین مربیان دنیاست او چند روز پیش بیستمین سال حضورش در منچستر یونایتد را جشن گرفت او كم كم تبدیل به نماد و اسطوره شیاطین سرخ شده, اما نمی توان از جشن بیستمین سالگرد حضور سرآلكس در «اولدترافورد» گفت و نگاهی به افتخارات او نیانداخت

«سرآلكس فرگوسن» یكی از بزرگ ترین مربیان دنیاست. او چند روز پیش بیستمین سال حضورش در منچستر یونایتد را جشن گرفت. او كم كم تبدیل به نماد و اسطوره شیاطین سرخ شده، اما نمی توان از جشن بیستمین سالگرد حضور سرآلكس در «اولدترافورد» گفت و نگاهی به افتخارات او نیانداخت. فرگوسن در سه دهه مربیگری اش این افتخارات را كسب كرده: قهرمانی در لیگ قهرمانان اروپا با منچستریونایتد(۱۹۹۹)، دوبار قهرمانی در جام در جام باشگاه های اروپا با آبردین(۸۳) و منچستریونایتد(۹۱)، قهرمانی در سوپر جام یوفا(۸۳و۹۱)، فرگوسن همین طور در سال ۱۹۹۹ به عنوان مربی سال اروپا انتخاب شد.

فرگوسن هشت بار عنوان قهرمانی لیگ برتر را از آن خود كرده و در مجموع هشت قهرمانی در لیگ اسكاتلند را هم در كارنامه دارد. فرگوسن در جام جهانی ۱۹۸۶ هم روی نیمكت تیم ملی اسكاتلند نشسته بود.

بی دلیل نیست كه در لیگ برتر او را «پدربزرگ» لیگ جزیره می دانند...

●به نظر شما مهمترین فاكتورهای مورد نیاز برای یك مربی تراز اول چیست؟

▪ اتفاقاً خود من هم زیاد درباره این موضوع فكر می كنم. در این بیست سالی كه همراه با منچستر قدم به قدم جلو آمده ام یاد گرفتم كه نوع دید و نگاه یك مربی برای موفقیت در كارش امری حیاتی است. این كه بخواهید هم مثل یك تماشاچی و هم به عنوان مربی بازی تیمتان را نگاه كنید، واقعاً كار سختی است. چون اگر بیش از حد در كار مربیگری غرق شوید، جنبه های مهمی از بازی را از دست می دهید. من حتی بعضی از موارد را به دستیارانم واگذار می كنم.

فاكتور بعدی مورد نیاز هر مربی این است كه توانایی بازسازی تیمش حتی بعد از شكست های سنگین را داشته باشد.

اما شاید برایتان جالب باشد بدانید «قوه تخیل» یك مربی می تواند زمینه ساز موفقیت بیشتر شاگردانش باشد. مثلاً تصور كنید وقتی هواداران یا خبرنگاران از شما درباره زیباترین گل تیمتان می پرسند، آن زمان شما بهترین فرصت را دارید تا چیزی را كه می خواهید به شاگردانتان تقدیم كنید. مطمئن باشید زمان زیادی نمی گذرد كه می توانید شاهد به ثمر رساندن همان گل رویایی باشید. و آخرین فاكتور ارتباط ساده و صمیمی با بازیكنان است. خصوصاً در حین مسابقه این فاكتور بسیار حیاتی است. شما باید به رغم این رابطه آموزش هایتان را در كمترین كلمات به شاگردان بدهید. بزرگ ترین خطر برای یك مربی این است كه دایم حرف بزند. مطمئن باشید در این شرایط بازیكنان به مقدار زیادی از صحبت های مربی گوش نمی كنند.

● اصلاً چه طور شد كه مربی شدید؟

▪ در ۲۲ سالگی این فرصت را پیدا كردم كه یك بازیكن تمام وقت بشوم، اما آن موقع دوست داشتم دست به ریسك بزرگی در زندگی ام بزنم، البته ریسكی كه احتمال خطر آن كم باشد. بعد تصمیم گرفتم همه چیز را درباره فوتبال بدانم و در نتیجه مدرسه مربیگری اسكاتلند را انتخاب كردم و در همان ۲۳ سالگی مدرك مربیگریB گرفتم. همان زمان بود كه تصمیم گرفتم بازیگری را كنار بگذارم و مربی شوم، اما هیچ وقت نگاهم به این قضیه خیلی هم جدی نبود ولی در عین حال تمام كتاب ها و مقالات در زمینه مربیگری را مطالعه می كردم حتی مقالاتی را كه در ظاهر بسیار ساده و بی ارزش بودند را هم رو نمی كردم. من همیشه تشنه آموختن بودم و البته خوش شانس بودم كه مربیان و استادان اتحادیه فوتبال اسكاتلند همگی حرفه ای بودند.

● چه توصیه ای برای مربیان جوان دارید؟

▪ فوتبالیست های دنیای امروز بهترین موقعیت را برای پیشرفت دارند، اما برای این كه به بازیكن بزرگ و محبوبی تبدیل شوند، باید خیلی چیزها را قربانی كنند، اما اشتباه نكنید. كار مربی سخت تر از بازیكنان است، چرا كه شما تمام روز و یا بهتر بگویم تمام روزهای زندگی تان را فدای كارتان می كنید. كار مربی فقط تمرین دادن بازیكنانش نیست.

او باید در اوقات استراحت بازیكنان به تمام نقاط كشور و حتی دنیا سفر كند تا به تماشای بازی بازیكنان مورد نیاز و یا حتی حریفان بنشیند، اما وقتی زمان مسابقه فرا می رسد كار باز هم سخت تر می شود، چرا كه بازیكنان باید باور داشته باشند یك تفكر حرفه ای و اشتیاق به كسب پیروزی را پشت سر خود دارند. این ها مواردی است كه یك مربی جوان باید داشته باشد، اما فراموش نكنید كه در هر كاری كمی شانس هم لازم است.

● بدترین مشكلی كه این روزها مربیان با آن روبه رو هستند چیست؟

▪ به نظر من مربیان امروز باید توانایی كنترل كردن حس سركشی و استقلال طلبی بازیكنان را داشته باشند در غیر این صورت باید دور موفقیت در كارشان را خط بكشند. قوانین ساده و ابتدایی هم اصول كار هستند كه باید رعایت شوند، حضور سروقت در تمرین، تمركز روی دستورات مربی و... اما موضوع بعدی فشار بیش از حدی است كه مربیان تحمل می كنند. اگر خوش شانس باشید و رؤسای باشگاه تفكرات حرفه ای داشته باشند كار شما راحت تر خواهد بود، اما بعضی از مسوولان انتظار دارند تیم در تمام مسابقات پیروز میدان باشد. ولی توصیه من به مربیان جوانی كه در چنین شرایطی كار می كنند این است كه خودشان را درگیر مسایل جانبی نكنند و فقط روی كار و شاگردانشان تمركز كنند. چرا كه بازیكنان بهترین اسلحه مربی هستند.

● شما اعتقادی به استفاده از تكنولوژی به عنوان «كمكی» برای مربیان دارید؟

▪ بله، خود من از وسایل مختلف تكنولوژی اطلاعات برای دسترسی سریع به اطلاعاتی كه مثلاً درباره حریفانم می خواهم استفاده می كنم. سالیان قبل مجبور بودیم همه چیز را با دست بنویسیم. این نوشته ها را باید دوباره می خواندیم. حتی گاهی هم به بازیكنان ارایه می شد، اما حالا در باشگاه مسابقات توسط برنامه های خاصی آنالیز می شود، ما حتی دو متخصص تمام وقت در زمینه تكنولوژی اطلاعات داریم.

●بسیاری از مربیان بزرگ دستیاران بزرگی دارند. شما چطور؟

▪ در این سال ها مساله كمك های مربی دستخوش تغییرات زیادی شده، زمانی كه كارم را در منچستر شروع كردم تنها هشت نفر به عنوان كمك هایم در كنارم فعالیت می كردند. آن روزها حتی یك پزشك تمام وقت هم در باشگاه نداشتیم. ولی حالا حتی اپتومتریست هم داریم كه مثلاً در بهبود سریع چشم «پل اسكولز» نقش فوق العاده موثری داشت.

علاوه بر او یك پزشك تمام وقت، پنج فیزیولوژیست، یك مربی بدن ساز و یك پزشك تغذیه هم داریم. هیچ گاه تصورش را نمی كردم روزی با این تعداد دستیار به عنوان پشتوانه تیم كار كنم. شما باید به این باور برسید كه نمی توانید از عهده تمام كارها آن هم به تنهایی بربیایید. حتی اگر قدرت و توانش را هم داشته باشید. مطمئناً تمام دانش های مورد نیاز را نمی توانید فرا بگیرید.

● به غیر خود شما فكر می كنید كدام یك از همكارانتان الگوی موفقی برای سایر مربیان هستند؟

▪ مربیان موفق از نظر من دو دسته هستند؛ یكی آن هایی كه از كاری سخت و دشوار سربلند بیرون می آیند و دسته دوم آن هایی كه در باشگاه های مختلف افتخارات متعدد كسب كرده اند.

«مارچلو لیپی» نمونه فوق العاده ای از یك مربی موفق است. او فاتح جام جهانی است و در لیگ قهرمانان اروپا هم به قهرمانی رسیده و در خود ایتالیا هم جام قهرمانی را بالای سر برده، او در حالی ایتالیا را قهرمان جهان كرد كه هیچ كس كوچك ترین شانسی برای لاجوردی پوشان قایل نبود.

فابیو كاپلو، هم همین طور است. او با «رم»، «یوونتوس»، «میلان» و «رئال مادرید» بارها طعم قهرمانی را چشیده. این ها نمونه خوبی برای مربیان جوان هستند، اما در عین حال می دانم در ذهن مربیان جوانی كه آرزوهای بزرگ دارند چه می گذرد، آن ها از خود می پرسند: «چه قدر باید تلاش كنم تا به سطح «لیپی» برسم؟ چند سال طول می كشد؟ آیا این توانایی را دارم كه مثل او سال ها در سطح اول فوتبال دنیا باشم؟»

ولی در عین حال می توانم چندین مربی جوان را مثال بزنم كه در عرض چند سال تمام پله های ترقی را طی كردند و حالا در اوج هستند. به «رافائل بنیتس» نگاه كنید. او از مربیگری در تیم جوانان رئال مادرید شروع كرد، بعد به والنسیا رفت و سپس در لیورپول جام قهرمانی در اروپا را بالای سر برد.

یا مثلاً «خوزه مورینیو» كه اصلاً به عنوان یك مترجم وارد دنیای حرفه ای فوتبال شد، اما جاه طلبی در كنار اشتیاق تمام نشدنی اش برای شنیدن و یادگرفتن او را آن قدر موفق كرد كه در عرض دو، سه سال هم به قهرمانی در لیگ قهرمانان رسید و هم در جام یوفا.

او حتی در لیگ برتر انگلستان هم دو سال پیاپی حرف اول را می زد و حالا تیمش از بهترین های اروپا و انگلیس است. این دو نفر الگوی خوبی برای مربیان جوان هستند، اما می خواهم دو نفر دیگر را هم مثال بزنم، ماركوفان باستن كه كارش را با مربیگری تیم ملی هلند شروع كرد و فرانك رایكارد كه با بارسلونا همه افتخارات را كسب كرده. این ها مربیانی هستند شایسته تقدیر، چرا كه كسب موفقیت و قهرمانی های پی در پی و مختلف آن هم در سطح اول فوتبال حرفه ای امروز كار آسانی نیست.

● به عنوان پر افتخارترین مربی دایره مربیان یوفا چه پیامی برای همكارانتان دارید؟

▪ این سوالتان مرا به یاد دوران جوانی و شروع كارم انداخت كه علاقه و اشتیاق زیادی برای یادگرفتن داشتم. این علاقه هیچگاه از بین نمی رود. مثلاً خود من بعد از قهرمانی ایتالیا، مدت ها درباره تاكتیك این تیم با «لیپی» بحث می كردم. به عقیده من در فینال تاكتیك ایتالیا فوق العاده بود، اما خود لیپی از بازی نیمه نهایی رضایت بیشتری داشت.

اما به عقیده من مهم این است كه در فوتبال امروز مربی از اتفاقاتی كه می افتد ناامید نشود. همه ما روزهای بدی را تجربه كرده ایم، اما با كمی صبر و مشورت همه چیز حل می شود. به هر حال همه ما مربیان درون یك قایق نشسته ایم و چاره ای نداریم جز این كه هوای هم را داشته باشیم...

فاطمه حلاجی