عدم آشنایی لازم رسانه با آموزش و پرورش

مجموعه تلویزیونی «میوه ممنوعه», تاکنون به عنوان یکی از خوش ساخت ترین و مورد اقبال ترین مجموعه های ساخته شده برای ماه مبارک رمضان امسال شناخته شده است

مجموعه تلویزیونی «میوه ممنوعه»، تاکنون به عنوان یکی از خوش‌ساخت‌ترین و مورد اقبال‌ترین مجموعه‌های ساخته شده برای ماه مبارک رمضان امسال شناخته شده است.

و نظرسنجی‌های موردی بخش‌های روابط عمومی و پژوهش صدا و سیما هم این نکته را مورد تایید قرار می‌دهد.

جدا از داستان و فیلمنامه منسجم و پیام دینی- عرفانی مستتر در بستر سریال، پرداخت بسیار مناسب و دراماتیک بسیاری از شخصیت‌های میوه ممنوعه، به‌ویژه شخصیت حاجی فتوحی، هستی، روحانی مسجد و از همه مهم‌تر و قابل توجه‌تر، شخصیت جلال، پسر حاجی فتوحی، به‌خوبی به چشم می‌خورد.

گذشته از این مسئله، دیالوگ‌های انتخاب شده برای جلال و اجرای این نقش به صورتی بسیار محکم، حسی و بدون عیب و نقص توسط امیر جعفری، که تاکنون او را صرفاً در نقش‌های طنز دیده‌ایم، نشان از توانمندی‌های کارگردان صاحب تجربه و نیز نویسنده دیالوگ سریال (نادری)، در ساخت و پرداخت شخصیت‌های داستان دارد.

در این سریال، گوهر خیراندیش، نقش خانم مدیری را بازی می‌کند که اخیراً از مدیریت یک دبیرستان دخترانه به سمت رئیس اداره آموزش و پرورش منطقه منصوب شده است.

انتخاب رئیس اداره از میان فرهنگیان زن، چالشی است که در سال‌های گذشته، آموزش و پرورش کشورمان با آن روبه‌رو بوده و با وجود افزون بودن تعداد خانم‌های شاغل در آموزش و پرورش، سهم آنان در پست‌های مدیریتی از جمله رئیس اداره منطقه یا شهرستان قابل توجه نبوده است؛ به طوری که از مهر ۷۶ تاکنون در مناطق ۲۰‌گانه آموزش و پرورش تهران، تنها ۲ یا ۳ خانم به این سمت منصوب شده‌اند، به عبارت دیگر شاید میوه ممنوعه فرهنگیان زن، ریاست آنان بر ادارات آموزش و پرورش مناطق یا شهرستانهاست.

این کارگردان سریال، در میان پیرنگ اصلی داستان و پیام‌های ریز و درشت آن، موضوع تبعیض جنسیتی در تقسیم پست‌های مدیریتی میان زنان و مردان در آموزش و پرورش را مورد توجه قرار داده، البته قابل تقدیر است.

این دقت را حتی در برخی دیالوگ‌های قدسی که نشان دهنده حسادت مردان به انتصاب اوست، شاهد هستیم و این نیز، نکته‌ای است که به طور تاریخی در آموزش و پرورش بروز و ظهور دارد.

ولی به نظر می‌رسد درباره فعالیت‌های بیرون از منزل و اداری این شخصیت‌ و این که یک رئیس اداره چه کارهایی باید بکند، هیچ تحقیقی از سوی گروه نگارش فیلمنامه صورت نگرفته است، به طوری که تا قسمت شانزدهم، در هر ۳ باری که خیراندیش با یکی از کارکنان اداره فرضی‌اش تلفنی صحبت می‌کند، از او می‌خواهد جلسه مربیان آموزشی را برای فردا یا پس فردا تنظیم کند.

این نکته که مربی آموزشی به چه کسی اطلاق می‌شود و در کدام بخش از اداره یا مدرسه شاغل است، و این که آیا رئیس اداره، به غیر از این یک کار، فعالیت دیگری ندارد که باید انجام دهد، پرسش‌هایی است که بسیاری از فرهنگیان از یکدیگر و عوامل تولید سریال می‌پرسند؟

براساس همین استدلال، دیالوگ‌های همسر حاجی فتوحی در آن بخش‌هایی از سریال که به فعالیت‌های خارج از خانه وی می‌رسد، ناقص، ناپخته و حتی غلط است. از این گذشته، شخصیت‌قدسی، قوام نایافته و غیرقابل باور به نظر می‌رسد و شاید اگر برای او در مقام همسر یک بازاری متمول و مؤمن، هیأت یک حاجی خانم خانه‌دار را در نظر می‌گرفتند، پذیرش شخصیت وی برای بینندگان میوه ممنوعه مقبول‌تر می‌شد.

اخیراً در تیتراژ سریال‌های ایرانی، نام انواع و اقسام مشاوران (پزشکی، انتظامی، حقوقی، مذهبی و...) را مشاهده می‌کنیم. شاید انتظار مراجعه کارگردان و یا گروه نگارش فیلمنامه برای طراحی شخصیت قدسی به مشاورانی که از سازمان و قوانین آموزش و پرورش اطلاع داشته باشند، زیاد معقول به نظر نرسد و خواسته‌ای برخاسته از تعلق سازمانی شاغلان آموزش و پرورش باشد و براساس همین منطق، اصناف و صاحبان حرف و مشاغل دیگر هم انتظار داشته باشند برای قراردادن یک شخصیت از هم حرفه‌ای‌های آنان در یک سریال یا فیلم سینمایی، حتماً به اتحادیه صنفی و یا کارشناسان مرتبط آنان مراجعه شود.

ولی در مجموعه‌ای که لقب خوش‌ساخت‌ترین سریال ماه رمضان را از آن خود کرده است و کارگردان شناخته‌شده‌ای به نام حسن فتحی دارد؛ این انتظار، به‌ویژه از سوی جامعه گسترده و یک میلیون و پنجاه هزار نفری آموزش و پرورش، انتظار و درخواست غیرمعقولی نیست.

مرتضی مجدفر