۶ سؤال رایج درباره پروتزها

صورت به عنوان جایگاه مهم در زندگی روزمره در بیان حالات و احساسات، نمایانگر درون افراد است. از طرفی علاوه بر اینکه خاستگاه اعضای مهم همانند چشم و بینی و دهان است به دفعات زیاد …

صورت به عنوان جایگاه مهم در زندگی روزمره در بیان حالات و احساسات، نمایانگر درون افراد است. از طرفی علاوه بر اینکه خاستگاه اعضای مهم همانند چشم و بینی و دهان است به دفعات زیاد مورد بررسی شخص و دیگران قرار می‌گیرد.

وضعیت صورت افراد به عنوان یک شاخص مهم در تعیین جنس، نژاد و سن سهم بسزایی دارد. به این لحاظ است که همه افراد از زمان بیداری تا موقع خواب و بعضی افراد حتی موقع خواب سعی در مراعات، حفاظت و به کار بردن وسایل و تمهیدات خاص برای تازه و زیباماندن آن دارند. یکی از این مراقبت‌ها و تمهیدات استفاده از جراحی زیبایی است. جراحی زیبایی نیز در انواع خود از انجام جراحی صرف (کشش صورت، ابرو، گونه و...)، تزریق مواد خاص همانند پرکننده‌ها (چربی و...) تا فلج‌کننده‌ها (سم بوتولینیم) و گذاشتن پروتزهای صورت متنوع است.

پروتزها هم جدا از اینکه ساخت چه شرکت یا چه جنسی باشند همه نقش پرکننده ثابت را بازی می‌کنند و غیرقابل جذب هستند. خصوصیت دیگر آنها این است که در صورت عدم رضایت بیمار برخلاف مواد تزریقی، قابل خارج کردن هستند. شایع‌ترین پروتز استفاده شده در صورت به ترتیب در ناحیه گلو، چانه، بینی و زوایای فک تحتانی است. پروتز ممکن است ندرتا در نواحی شقیقه (گیجگاه) یا پیشانی هم گذاشته شود. عموما پروتزهای ناحیه صورت برای موارد زیبایی و برجسته کردن صورت به کار می‌روند ولی موارد متعددی هم وجود دارد که پروتز بعد از صدمات یا پرکردن نواقص بعد از جراحی سرطان یا موارد نقائص مادرزادی یا عوارض جراحی زیبایی به کار برده می‌شود.

ابعاد پروتز چقدر است؟

پروتز به کار برده شده در صورت براساس سن و جنس فرد و اندازه صورت (اندازه‌گیری زوایا و حجم صورت) و نقص و تمایل بیمار و استعداد بافت شخص متفاوت است. معمولا پروتزها در اندازه‌های مختلف از نظر قطر و ابعاد وجود دارد و انتخاب پروتز براساس شرایط پیش‌گفت تعیین می‌شود.

پروتز از کجا وارد صورت می‌شود؟

تمام پروتزهای سر و صورت با استفاده از برش جراحی، در اتاق عمل مجهز و شرایط استریل حداکثری، در صورت گذاشته می‌شوند. پروتز چانه، گونه و زوایای فکی عمدتا از طریق برش داخل دهانی جاگذاری می‌شوند. به ندرت ممکن است پروتز گونه همراه با شکاف جراحی زیبایی پلک تحتانی به کار رود. در چانه نیز علاوه بر روش داخل دهانی در صورت وجود اسکار در زیر چانه یا احتمال لزوم برداشت چربی زیر چانه ممکن است از برش همزمان زیر چانه پروتز جاگذاری شود.

پروتز بینی هم وجود دارد؟

پروتز بینی در جراحی زیبایی اولیه جایگاهی ندارد ولی در مواردی که جراحی زیبایی بینی دچار عارضه شده باشد و منابع غضروفی از شخص ناکافی باشد به ندرت کاربرد پیدا می‌کند. این پروتز عموما به عنوان یک جایگزین در صدمات وسیع استخوانی بینی به کار می‌رود.

پروتزها عفونت هم می‌کنند؟

امکان عفونت در همه انواع پروتز به خصوص در اطراف دهان و بینی وجود دارد ولی این خطر عمدتا محدود به ۲ تا ۳ هفته اول بعد از عمل است. در صورتی که بیمار قبلا در ناحیه از پروتز یا مواد تزریقی غیراستاندارد همانند ژل استفاده کرده باشد یا در نواحی اطراف پروتز مواد جدید تزریق کند احتمال بروز عفونت بالا می‌رود.

دوام پروتزها چقدر است؟

دوام و عمر پروتزها معمولا دائمی است ولی در موارد خاص جراح ممکن است مجبور به تخلیه پروتز شود. این موارد شامل اثر منفی روی محل جراحی، جابه‌جایی یا عفونت و عدم قرینگی یا عدم رضایت بیمار از محل پروتز یا شکل ظاهر آن است.

شرایط نگهداری چیست؟

در مورد نگهداری از پروتزهای صورت و بینی معمولا نیاز به شرایط خاصی نیست و پس از مدتی تقریبا شکل ناحیه مربوطه را به خود می‌گیرد ولی در صورت نیاز به جراحی بعدی روی صورت اعم از زیبایی یا غیرزیبایی باید جراح از وجود پروتز مطلع شود.

دکتر عبدالجلیل کلانتر هرمزی

فوق تخصص جراحی پلاستیک

استاد دانشگاه علوم‌پزشکی تهران