خطابه زن و تاریخ

آنچه در پی می آید سخنان پروین اعتصامی در روز جشن فارغ التحصیلی اش در مدرسه "اناثیه آمریکایی تهران" در خردادماه ۱۳۰۳ خورشیدی است. پروین در این سخنرانی به جایگاه زن در طول تاریخ، …

آنچه در پی می آید سخنان پروین اعتصامی در روز جشن فارغ التحصیلی اش در مدرسه "اناثیه آمریکایی تهران" در خردادماه ۱۳۰۳ خورشیدی است. پروین در این سخنرانی به جایگاه زن در طول تاریخ، اشاره ای گذرا دارد و آرزو می کند که با تلاش دانشمندان و روشن اندیشان در پرورش زنان، گامی اساسی در اصلاحات اجتماعی ایران برداشته شود تا ایران بتواند به جایگاه شایسته خود در جهان دست یابد.

"سرانجام زن پس از قرن ها درماندگی، حق فکری و ادبی خود را به دست آورد و به مرکز حقیقی خود نزدیک شد... در این عصر، مفهوم عالی "زن" و "مادر" معلوم شد و معنی روح بخش این دو کلمه که موسس بقا و ارتقای انسان است، پدیدار گشت. این که بیان کردیم راجع به اروپا بود. آنجا که مدنیت و صنعت، رایت فیروزی افراشته و اصلاح حقیقی بر اساس فهم و درک تکیه کرده... آن جا که دختران و پسران، بی تفاوت جنسیت، از تربیت های بدنی و عقلی و ادبی بهره مند می شوند... آری آن چه گفتیم در این مملکت های خوشبخت وقوع یافت. عالم نسوان نیز در اثر همت و اقدام، به مدارج ترقی صعود نمود، اما در مشرق که مطلع شرایع و مصدر مدنیت علام بود... کار بر این نهج نمی گذشت.

اخیرا کاروان نیک بختی از این منزل کوچ کرد و معمار تمدن از عمارت این مرز و بوم، روی برتافت.... در طی این ایام، روزگار زنان مشرق زمین، همه جا تاریک و اندوه خیز، همه جا آکنده به رنج و مشقت، همه جا پر از اسارت و مذلت بود... مدت هاست که آسیایی از خواب گران یاس و حرمان برخاسته می خواهد، آب رفته را به جوی بازآرد. اگرچه برای معالجه این مرض اجتماعی بسیار سخن ها گفته و کتاب ها نوشته اند، اما داروی بیماری مزمن شرق، منحصر به تربیت و تعلیم است. تربیت و تعلیم حقیقی که شامل زن و مرد باشد و تمام طبقات را از خوان گسترده معرفت مستفیذ نماید.

ایران، وطن عزیز ما که مفاخر و معاثر عظیمه آن زینت افزای تاریخ جهان است، ایران که تمدن قدیمیش اروپای امروز را رهین منت و مدیون نعمت خویش دارد، ایران با عظمت و قوتی که قرن ها بر اقطار و ابحار عالم حکمروا بود، از مصائب و شداید شرق، سهم وافر برده، اکنون به دنبال گم شده خود می دود و به دیدار شاهد نیکبختی می شتابد... امیدواریم به همت دانشمندان و متفکرین، روح فضیلت در ملت ایجاد شود و با تربیت نسوان اصلاحات مهمه اجتماعی در ایران فراهم گردد. در این صورت، بنای تربیت حقیقی استوار خواهد شد و فرشته اقبال در فضای مملکت سیروس و داریوش، بال گشایی خواهد کرد."

آری! هر چند شعر ایران، اعتبار خود را بیشتر مدیون مردان است، اما چنین نیست که از سوی زنان، سترون مانده باشد. در گذشته های دور، "رابعه بنت کعب قصداری"، " مهستی گنجوی" و سپس "زیب النسا»" و "مستوره کردستانی" و ژاله اصفهانی و امثال آنان را داشته ایم; اما حق این است که هیچیک از آنان به پروین اعتصامی نمی رسند.

نویسنده : نیلوفر احمدپور