پیامدهای اقتصادی زلزله اخیر پاكستان

زلزله اخیر پاكستان كه در زمره بزرگترین زلزله های یك صد سال اخیر ثبت شده است, جدای از تلفات سنگین انسانی, خسارت های اقتصادی فراوانی را به این كشور تحمیل كرده است عمق فاجعه پاكستان به حدی است كه بسیاری از ناظران بازسازی اقتصادی این كشور را مستلزم زمان و منابع مالی فراوان ارزیابی می كنند مقاله حاضر به برخی از جنبه های این فاجعه از نگاه اقتصادی می پردازد

زلزله اخیر پاكستان كه طی آن دهها هزار نفر كشته و مجروح شدند بی تردید بر اقتصاد پاكستان و منطقه تأثیرات عمیقی گذاشته و خواهد گذاشت. ابعاد خسارات به حدی است كه حتی انبوه كمك های بشردوستانه به راحتی قادر به ترمیم آنها نمی باشد. تبعات اقتصادی این زلزله بسیار مهمند چرا كه زیرساختهای صنعتی شایان توجهی نابود شده اند، هرچند هنوز آماری در این مورد ارائه نشده است. شكی نیست كه زلزله اخیر پاكستان بودجه این كشور را نیز به لرزه درآورده است و باید دید خسارات آن چقدر خواهد شد. پیش بینی می شود كه مالیات ها افزایش یابند.زلزله همچنین جریان آب رودخانه بزرگ سند را دستخوش تغییراتی كرده است و قطعاً وضعیت كشاورزی در حوزه این رودخانه تغییر خواهد كرد. به نظر می رسد بخشی از آب رودخانه به سمت هند جریان پیدا كرده است، پدیده ای كه به اقتصاد كشاورزی همسایه دشمن سود خواهد رساند.كشور گرم و خشك پاكستان نیاز شدیدی به آب دارد، از سوی دیگر پاكستان پیوسته با مشكل بیكاری دست و پنجه نرم می كند. بر اساس گزارش سازمان بین المللی كار*، زلزله ای كه برخی مناطق پاكستان را ویران كرد باعث بیكاری بیش از یك میلیون و صدهزار نفر شده است.

در این گزارش همچنین بر ضرورت برنامه ریزی برای ایجاد مشاغل انبوه در منطقه به منظور نجات میلیون ها انسان از فقری كه با زلزله تشدید شده تأكید شده است.اخبار و آمار منتشره به وضوح نشان می دهند كه زندگی میلیونها نفر در معرض تهدید قرار گرفته است. به گفته مدیر كل سازمان بین المللی كار، جوآن سوماویا، (juan Somavia) در حالی كه تلاش های بشردوستانه برای كمك به زلزله زده ها و بازسازی ویرانه ها در جریان است، می بایست به فكر ایجاد شغل برای بازماندگان فاجعه بود تا آنها نیز بتوانند به حیات خود ادامه دهند. بر اساس برآوردهای اولیه، این زلزله مهیب به طور گسترده ای اغلب تأسیسات زیربنایی و تجاری را در مناطق آسیب دیده(ایالت سرحد در شمال غربی و كشمیر پاكستان) نابود كرده است. تعداد زیادی از احشام تلف شده و تجهیزات زراعی متحمل خسارات سنگینی شده اند. گفتنی است كه كشاورزی در مناطق روستایی پاكستان وسیله اصلی معاش روستائیان است.بر اساس همین برآوردها، ساكنان مناطق زلزله زده نیاز مبرمی به یارانه های دولتی برای احیای منابع درآمد خود دارند، نیازی كه اقتصاد پاكستان را به نوبه خود به چالش می كشد. به گفته سازمان بین الملل كار، این كه قسمت های آسیب دیده از زلزله در زمره فقیرترین مناطق كشورند، آثار زیانبار فاجعه را تشدید می كند. در زمان وقوع زلزله ۴/۲میلیون نفر در مناطق زلزله زده شاغل بودند كه بیش از ۲ میلیون از آنها و خانواده هایشان با كمتر از ۲دلار درآمد سرانه روزانه زیر خط فقر بودند.بدین ترتیب این افراد هر چند مدت زیادی از بیكاریشان نمی گذرد اما امروز فقیرتر شده اند و قدرت خریدشان با سرعت زیادی سیر نزولی طی می كند.پیش از وقوع این فاجعه، هر فرد شاغل به طور متوسط دو نفر تحت تكفل خود داشت.این بدین معناست كه ۱/۱ میلیون نفر كه كار خود را از دست داده بودند، علاوه بر تأمین معاش خود، زندگی ۴/۲ میلیون نفر افراد تحت تكفل خود را نیز تأمین می كردند. بیش از نیمی از این افراد كمتر از ۱۵ سال سن دارند. بازسازی اقتصاد روستایی، پایه معیشت اكثر زلزله زده ها، یك نیاز فوری است و نه تنها اقتصاد پاكستان بلكه اقتصاد منطقه را به چالش می كشد. بر اساس برآوردهای اولیه دفتر جهانی كار، بیش از ۴/۱ میلیون نفر در فعالیت های كشاورزی شاغل بودند: ارزیابی می شود كه ۴۰درصد از آنها امروز دیگر شغلی ندارند.بخش دامپروری نیز به عنوان منبع تولید فرآورده های لبنی و دارای كاربرد در زمین های كشاورزی، متحمل زیان های سنگینی شده است.

شهرهای متوسط و بخش های كوچك در مناطق زلزله زده كه منبع كار و درآمد برای حدود یك سوم جمعیت بودند، مخروبه شده اند، در حالی كه اقتصاد غیر مدرن كه در مناطق شهری اغلب افراد را به كار گماشته بود، كاملاً نابود شده است. تزریق منابع مالی خاص برای احیای اقتصاد غیر مدون شهری در این منطقه از پاكستان مستلزم یك كمك فوری است.بر اساس آمار موجود در مجموع ۷۳۰ هزار نفر در بخش خدمات و ۲۳۰ هزار نفر در بخش صنعت(ساخت و ساز، ماشین سازی و معادن) مشغول بودند.در مجموع بیش از نیمی از این كاركنان احتمالاً اولین منبع درآمد خود را از دست داده اند. ایجاد دوباره مشاغل اولین ضرورت است. برای پاسخ دادن به نیازهای افراد مصیبت زده دفتر جهانی كار، تأكید می كند كه به موازات تلاش ها برای بازسازی، باید ابتكار عمل برای تولید شغل جدید ایجاد كرد تا افراد منبع درآمد داشته و بتوانند پس از قطع كمك ها به حیات خود ادامه دهند. جمع آوری اطلاعات لازم، برگزاری دوره های آموزشی فشرده، كمك مالی به راه اندازی كارگاه های كوچك در شهرها و ایجاد مشاغل كوچك در روستاها به این روند كمك می رسانند. همچنین لازم است كه كمك های مالی خارجی شامل كمك های پاكستانی های مقیم خارج به درستی هدایت شوند تا بخش های حیاتی سریع تر فعالیت خود را از سر گیرند و بار دیگر نهادهایی كه مرتبط با شغل یابی و كار می باشند، سرپا بایستند.بازسازی تأسیسات زیربنایی، راه ها، خدمات شهری، مدارس و بیمارستان ها به منظور تسهیل فرآیند ایجاد شغل ضروری است. برای نیل به این مقصود باید مد نظر داشت كه همزمان با تسریع روند ایجاد شغل باید به مناسب بودن و تولیدی بودن این مشاغل نیز توجه كرد.

همچنین باید برای موارد زیر برنامه ریزی كرد:

- شناسایی و ثبت افرادی كه ابزار درآمد خود را از دست داده اند.

- طبقه بندی متقاضیان كار و استفاده از آنها برای كمك به امر بازسازی.

- توسعه توانایی های بومی به منظور احیای بخش خدمات شغلی فوری.

- آشنا كردن بیكاران با امكانات شغلی.

- توجه به مشاغل بومی در بازسازی تأسیسات زیربنایی.

- كمك به بازسازی دولت محلی در تأمین خدمات مورد نیاز در دوران گذر.

- ابزارهای لازم به منظور هماهنگ كردن تلاش های بازسازی در دوران بحران در اختیار دولت محلی قرار گیرد.

- كمك به بازسازی تأسیسات زیربنایی عمومی، با ارجح دانستن ظرفیت های نیروهای بومی.

- تشكیل دوره های آموزشی فشرده برای مردان و زنانی كه بیشترین آسیب ها را متحمل شده اند، به منظور این كه آنها نیز بتوانند در بازسازی شركت كنند.

- كمك به كارگاه های كوچك و دادن امكانات زندگی به خانواده هایی كه بیشترین آسیب ها را دیده اند.

سازمان جهانی كار یادآوری می كند كه زلزله موقعیت پیشاپیش متزلزل كودكان را بدتر كرده است.بسیاری از آنها یتیم شده و بدون سرپناه شده اند و این خطر وجود دارد كه آنها تن به كارهای زیان آور بدهند. بسیاری از زنان و جوانان در مناطق زلزله زده به طور سنتی در یافتن شغل مناسب برای فرار از فقر مشكل دارند.بدون یك مساعدت فوری، سطح فقر در میان آنها بیشتر خواهد شد و هزاران زن و جوان امید به زندگی را از دست خواهند داد.به اعتقاد مدیر كل سازمان جهانی كار، پس از زلزله باید تلاش های زیادی كرد. وی می گوید: «در این نقطه از جهان زنان و مردان زیادی نسل اندر نسل با طبیعت مبارزه كرده اند تا یك زندگی شرافتمندانه برای خود فراهم كنند. حال اموالی كه به سختی به دست آورده بودند، از بین رفته اند. آنچه در حال حاضر بیشترین ضرورت را دارد، كمك به ایجاد شغل آبرومندانه و تأمین نان و آب است. سازمان جهانی كار آماده شركت در یك تلاش جهانی است. این دفتر همچنین آماده همكاری با مقامات دولت پاكستان در جهت كمك به خانواده ها و جمعیت های مختلف برای بازسازی منطقه و بازگشت امید به میان مردم می باشد.»

منابع: www:ilo.org

www.humanite.presse

* International Labour Organisation

محسن ایمانی