کهیر و علل آن

خارش و کهیر یکی از مراجعات آزاردهنده و تکرارشونده در بیماران مبتلا به آن است که گاهی می‌تواند اختلالات جدی در فعالیت‌های روزمره ایجاد کند، بخصوص آن که عده‌ای اظهار می‌کنند …

خارش و کهیر یکی از مراجعات آزاردهنده و تکرارشونده در بیماران مبتلا به آن است که گاهی می‌تواند اختلالات جدی در فعالیت‌های روزمره ایجاد کند، بخصوص آن که عده‌ای اظهار می‌کنند به دنبال فعالیت‌های بدنی یا حضور در محیط‌های گرم یا سرد، یا استفاده از مواد مخصوص و تماس با بعضی مواد شیمیایی دچار خارش می‌شوند. این یعنی سیستم هورمونی بدن این افراد به بعضی مواد اعم از خوراکی، موضعی و بوییدنی حساس است و به محض تماس با آن موادی به نام هیستامین در خون ترشح می‌شود که نتیجه آن خارش یا کهیر است.

اگرچه کهیر با سایر بیماری‌های خارش‌دار، دارای وجه مشترکی است، اما باید دانست که کهیر نوعی تورم کوچک، متعدد و منتشره رنگ پریده تا قرمز با حدود مشخص در بخش میانی پوست است که در مدت کمتر از ۲۴ ساعت محو می‌شود. بیش از ۲۰ درصد مردم در دوره‌ای از زندگی خود کهیر را به دو شکل حاد و مزمن تجربه کرده‌اند.

کهیر در کودکان و نوجوانان بیشتر به شکل حاد با دوره کمتر از ۶ هفته با علل مهم غذاها (حاوی مواد افزودنی و اسانس‌دار)، عفونت‌های تنفسی و ادراری (آنفلوآنزا، تبخال) و انگل‌های روده‌ای است، اما در افراد میانسال و مسن بیشتر به شکل مزمن (بیش از ۶ هفته حتی تا سال‌ها) با علل داروها، سموم، مواد آلاینده محیط کار یا زندگی، سرما، گرما، فشار بر پوست، نور آفتاب، مواد حاجب اشعه و رادیوگرافی، نیش حشرات و ترشحات بعضی گیاهان، استرس و هیجانات روحی و بسیاری از بیماری‌های داخلی و غدد (تیروئید، رماتیسم، اختلالات خونی، دیابت، بیماری‌های ویروسی و عفونی، بدخیمی‌های نهفته داخلی) بروز می‌کند.

اگر فرد میانسالی بیش از ۶ هفته به دوره‌های مستمر و متعدد کهیر مبتلا شده نیازمند بررسی دقیق (آزمایش‌های تکمیلی و معاینات دقیق) برای یافتن منشا و علت کهیر است.

نکته مهم در کشف علت کهیر و درمان آن همکاری دقیق بیمار در اجرای توصیه‌های پزشک معالج است. به عنوان مثال به همه بیماران توصیه می‌شود در هر دوره از ابتلا به کهیر همه عواملی که می‌تواند در بروز کهیر نقش داشته باشد (داروها و غذاهای میل شده، محل و مکانی که در آن حضور داشتند، همه تماس‌های پوستی اعم از عطر و ادکلن تا مواد شیمیایی شغلی، گرد و خاک و گچ و سیمان، شرایط روحی، استرس و اضطراب و...) را از یک ساعت قبل از بروز کهیر تا یک روز بعد به دقت یادداشت کنند.

اگر به دقت در چند مرحله همه علل احتمالی کهیر یادداشت شود، آن گاه از مقایسه آنها می‌توان یک یا چند علت مشترک تکرارشونده را پیدا کرد که در بروز کهیر نقش دارد و در آن صورت با حذف آن یا استفاده از یک داروی موثر، می‌توان نقش موثری در درمان کهیر به عنوان اقدام پیشگیرانه ایفا کرد.

گام بعدی درمان کهیر یافتن علل بیماری‌های داخلی، غدد، خونی و عفونی بخصوص در افراد میانسال و مسن است، زیرا گاهی کهیر می‌تواند هشدار و نشانه‌ای از یک بیماری بسیار مهم نهفته داخلی باشد.

اکنون پس از بررسی علل داخلی و خارجی کهیر می‌توان از داروهای ضدخارش مانند لوراتادین، هیدروکسی زین و... با نظر پزشک معالج استفاده کرد. ضمن آن که نباید فراموش کرد مصرف طولانی‌مدت بعضی داروهای ضدکهیر می‌تواند موجب خواب آلودگی و افزایش اشتها در بیماران شود که لازم است در صورت افزایش وزن، پزشک معالج خود را مطلع کنند.

دکتر سید ناصر عمادی

متخصص پوست