درختان سروی كه ایستاده اند

سید حسن نصرالله با درك جو متشنج لبنان بیش از هر چیز به وحدت ملی توجه كرد و آن را پایه ای برای هرگونه تحرك سیاسی در كشور خواند.

لبنان كشوری كوهستانی و كوچك هم مرز با فلسطین اشغالی و سوریه و یكی از ۱۵ كشوری است كه به گهواره تمدن معروف اند. فنیقی ها قدیمی ترین بازرگانان دنیا ساكنان قدیمی این سرزمین بودند. امپراتوری رم، صلیبی های قرون وسطا و امپراتوری عثمانی سال ها بر منطقه لبنان حكومت می كردند. بعد از فروپاشی امپراتوری عثمانی، پس از جنگ اول جهانی، اتحادیه ملل ناحیه ای را كه لبنان كنونی را تشكیل می دهد به فرانسه سپرد. لبنان در سال ۱۹۴۳ مستقل شد و فرانسوی ها بیرون رفتند. بیروت با بلوارهای عریض ، معماری فرانسوی و نزدیكی اقوام مختلفش، پاریس خاورمیانه و پایتخت معنوی اعراب لقب گرفت. این شهر نمونه كاملی از موزاییك فرهنگی است؛ جمعیت آن شامل فرقه های مختلف مسیحی، مسلمان شیعه و اهل سنت، فرقه دروزیه و اقلیت های دیگر است. براساس قانون اساسی نوشته شده به دست فرانسوی ها شیعیان تنها می توانند پست ریاست مجلس را در اختیار بگیرند، در حالی كه ریاست جمهوری لبنان همیشه در دست مسیحیان و نخست وزیری در اختیار اهل سنت این كشور است.

●بیگانه ها

صفحات تاریخ لبنان همیشه با حضور بیگانگان سیاه شده است. در سال ۱۹۵۸ چند هزار سرباز نیروی دریایی امریكا، به دستور آیزنهاور در خاك لبنان پیاده شدند. هدف از این كار پشتیبانی از دولت راست گرای كامیل شامون بود كه با دخالت امریكا در انتخابات پیروز شده و به اصطلاح در معرض تهدید كمونیسم بین المللی قرار داشت، اما دلایل توجه امریكا به لبنان فراتر از مبارزه با كمونیسم بود. تضمین دست رسی به منابع نفتی، ساختن پایگاه، حق محفوظ در مورد خطوط هوایی و گسترش تجارت در منطقه از دلایل اصلی ورود امریكا به لبنان بود. دخالت امریكا در واقع باعث قدرت بخشیدن به دولتی شد كه نماینده قشر كوچكی از مسیحیان بسیار مرفه آن كشور بود و نقش پلیس را در ایجاد خفقان برای اكثریت مسلمان آن كشور بازی می كرد. در سال ۱۹۷۵، جنگ داخلی سختی بین فالانژهای مسیحی مورد حمایت اسراییل و جبهه ای كه از اكثریت مسلمان به فقر كشیده شده دفاع می كرد و متحد فلسطینی ها بود، در گرفت. امریكا برای تامین متحدان سیاسی اش اول دخالت سوریه را در لبنان ترتیب داد. سوریه ارتش خود را برای دفاع از رییس جمهور مسیحی لبنان كه بر لبه پرتگاه سقوط قرار داشت، فرستاد. جنگ ارتش سوریه علیه نیروهای فلسطینی تا امروز هم خنده دار است.

اسكان صدها هزار آواره فلسطینی در لبنان، اسراییل را كه داشت نسل كشی آرامی را تجربه می كرد به لبنان كشاند. در تهاجم سال ۱۹۸۲ اسراییل به لبنان كه با تایید امریكا انجام گرفت، هزاران لبنانی جان خود را از دست دادند. كشتار اردوگاه های آوارگان صبرا و شتیلا در همین سال ها بود. آتش مرگ بار اسلحه رژیم صهیونیستی محلات پرجمعیت و خرابه نشین غرب لبنان را نشانه گرفت. ارتش اسراییل جنوب آن كشور را اشغال كرد و با حمایت فالانژها به كشتار خود در جنوب لبنان ادامه داد. ترورها، انفجار خودروهای بمب گذاری شد و گروگان گیری تبدیل به وقایعی روزمره و معمولی شده و زندگی را در این كشور غیرممكن ساخت. اتفاقا خیلی از كسانی كه در تظاهرات اخیر شركت داشتند، از بازماندگان آنانی بودند كه یا به دست اسراییلی ها كشته شده بودند و یا در زندان های صهیونیستی شكنجه شده بودند. در دهه هشتاد. لبنان شاهد شكل گیری جنبش های جهادی جدی علیه امریكا بود. درگیری های داخلی لبنان ۱۵ سال طول كشید و توافق طایف پایان جنگ را رقم زد.

لبنان بعد از جنگ داخلی سال های آرامی را گذراند و دیگر خبرساز نبود، اما ترور رفیق حریری نخست وزیر سابق در اسفند سال ۱۳۸۳ موجب شد كه كشور متشنج شود و رسانه ها دوباره متوجه لبنان شوند. مردم عادی لبنان حریری را كه در فهرست صد مرد ثروت مند جهان قرار داشت، مرد اول تحولات سیاسی و تجاری كشور در سال های پس از جنگ می دانستند. حریری در سال ۱۹۹۸ به دلیل اختلاف با امیل لحود رییس جمهور لبنان از قدرت كناره گرفته بود، او اگرچه در سال ۲۰۰۰ دوباره به صحنه سیاست برگشته بود اما در سال ۲۰۰۵ چند ماه پیش از مرگش یك بار دیگر از قدرت كناره گیری كرد. ترور رفیق حریری فتیله باروت خانه لبنان را آتش زد. بعد از ترور حریری چند هزار نفر به خیابان ها ریختند. خواسته های آن ها تحقیق در مورد قتل حریری، كناره گیری دولت و خروج نیروهای سوریه بود. بعد از انقلاب های رنگی كه در كشورهای دیگر صورت گرفته بود، تجمع مخالفان دولت، نوید انقلابی تازه را به كسانی كه منتظر دخالت در سیاست لبنان بودند می داد. این تظاهرات كه رسانه ها با بوق و كرنا آن را تظاهراتی میلیونی خواندند با حمایت كامل دولت امریكا رو به رو شد و جورج بوش را بار دیگر به فكر آزادی و دموكراسی انداخت. رسانه های امریكایی به این اعتراض ها نام انقلاب سرو دادند. قدرت های خارجی فشارهای سیاسی و تبلیغاتی خود را بر سوریه برای خارج كردن نیروهای خود از لبنان زیاد كردند. سرانجام دولت عمر كرامی كه حامی سوریه بود استعفا داد. امریكا فرصت خوبی برای شكستن جبهه ضد صهیونیستی تهران، دمشق، بیروت به دست آورده بود. قطع نامه ۱۵۵۹ سازمان ملل كه در سال ۲۰۰۴ تصویب شده بود اهرم فشار بر این جبهه بود.

خیلی از كسانی كه در تظاهرات اخیر شركت داشتند، از بازماندگان آنانی بودند كه یا به دست اسراییلی ها كشته شده بودند و یا در زندان های صهیونیستی شكنجه شده بودند

●بهانه سوریه

پای سوریه به لطف امریكایی كه الان این قدر بر اجرای قطع نامه سازمان ملل اصرار می كند به لبنان باز شد. بوش پدرخواهان حضور سوریه در لبنان بود و آن را تضمین كننده ثبات آن كشور و هدیه ای برای حافظ اسد می دانست كه از جنگ اول امریكا در خلیج فارس علیه عراق پشتیبانی كرده بود. بعد از قتل رفیق حریری، معاون وزارت خارجه در امور خاور نزدیك در تشییع جنازه نخست وزیر مقتول به مطبوعات گفت: مرگ رفیق حریری باید جنبش دست یابی به یك لبنان آزاد و مستقل را قوت بخشد. این امر به منزله كاربرد فوری قطع نامه ۱۵۵۹ شورای امنیت، و لذا عقب نشینی سریع و كامل نیروهای سوریه از لبنان است. امریكا كه طرح خاورمیانه بزرگ را برای ایجاد تغییرات موردنظر در منطقه دنبال می كرد، این ترور را بهترین فرصت برای پیش برد طرح خود یافت، طرحی كه ترسیم مجدد نقشه خاورمیانه و صدور دموكراسی امریكایی و حمایت از منافع اسراییل را دنبال می كرد، اما چرا سوریه نمی خواهد لبنان را ترك كند؟ لبنان یك سپر دفاعی بسیار مهم در كشمكش با اسراییل است. دمشق اغلب از جنبش حزب الله لبنان برای اعمال فشار بر دشمن اصلی خود استفاده می كند. هم چنین سوریه از اقتصاد شكوفای لبنان بهره می برد. چند صد هزار كارگر سوری در لبنان هستند و میلیون ها دلار به اقتصاد سوریه تزریق می كنند. به علاوه سوریه نگران است كه لبنان پایگاهی برای ناراضیان سیاسی آن كشور شود. در دهه های پنجاه و شصت بسیاری از كودتاها علیه سوریه در بیروت طراحی شد. سوریه می گوید كه صلح اجتماعی در لبنان هنوز به اندازه لازم پایدار نیست و حضور نیروهایش مانع می شود تا لبنانی ها دست به كشتار یك دیگر بزنند. در ماه سپتامبر سال گذشته شورای امنیت سازمان ملل متحد با تصویب قطع نامه شماره ۱۵۵۹ از سوریه خواست تا ارتش خود را از لبنان خارج كند و این درخواست توسط ایالات متحده و فرانسه نیز با جدیت دنبال شد. با این همه، دولت سوریه تاكنون تنها موافقت كرده است تا بخشی از نیروهای خود را از مناطق غربی لبنان به نزدیكی مرز دو كشور انتقال دهد و گفته كه مردم لبنان با خروج ارتش سوریه از كشور خود موافق نیستند و تنها دولت لبنان می تواند چنین درخواستی را مطرح كند.

علی فارسی نژاد