عراق جدید و دشمنانش

گفت و گو با سفیر عراق در تهران

محمد مجید شیخ، سفیر عراق در تهران مانند اغلب دولتمردان جدید بغداد، چهره ای خونسرد دارد و در مواجهه با خبرنگاران، آثاری از اضطراب صحنه سیاسی عراق در او نیست. توفان حوادث عراق مشغله دیپلمات های این كشور را نیز دوچندان كرده و مراكز دیپلماتیك این كشور در تهران نیز همانند همه پایتخت های خاورمیانه كانون آمد و شد است. بیت الغزل سخنان مجید شیخ نیز امنیت و آرامش برای عراق است. امنیتی كه حلقه مفقوده و مسأله امروز و آینده این سرزمین بحران زده است. در حاشیه كنفرانسی كه با عنوان عراق امروز، چالش ها و چشم اندازها در مؤسسه مطالعات تاریخ معاصر برگزار شد، فرصتی دست داد تا در گپ و گفت با این دیپلمات عراقی، گشتی دوباره در فضای بحرانی عراق بزنیم. پرسش های ما از این مسئول عراقی و دغدغه ها و تحلیل های او از چالش های كشورش اكنون پیش روی شما است.

▪ جناب سفیر، خبرهای رسیده از عراق هنوز حاكی از آن است كه اوضاع عراق رو به وخامت گذارده و كارشناسان امور عراق در توصیف حوادث اخیر گفته اند مرحله جدید خشونت ناشی از پیوستن تیم های جدید ترور به شبكه نیروهای القاعده در عراق است شبكه ای كه كشور شما را پایگاه خود ساخته است . دولت عراق تدابیر زیادی تاكنون برای برخورد با تروریست ها و نیروهای القاعده اندیشیده، اما اكنون سؤال این است كه پس از طرح مالكی، آیا طرح ویژه دیگری برای برخورد با این مسأله در دست دارید؟

ـ طرحی كه ویژه مبارزه با القاعده باشد، خیر، اما در راستای همان طرح امنیتی كه در بغداد و سایر شهرهای عراق اعمال می شود، مبارزه با این گروه نیز صورت می گیرد. تاكنون نیز دولت عراق در این زمینه كارنامه مثبتی از خود به جا گذاشته است. زمانی میانگین خودروهای انفجاری در عراق روزانه ۷ اتومبیل بود، اما هم اكنون این آمار به یك اتومبیل رسیده و روزهایی هست كه ما هیچ مشكلی بابت این گونه انفجارها نداریم.

▪ این پرسش را تاكنون از اغلب مقام های بغداد پرسیده ایم كه شبكه ترور و خشونت چگونه عمل می كنند، اما هنوز پاسخ جامع نشنیده ایم.

ـ نیروهای القاعده در بدو شروع كار خود در عراق، در استان الانبار جای گرفتند، اما از آنجا كه ملت عراق با ماهیت زشت این گروه آشنا شده اند ، عشایر این استان آنها را پس زدند و در كنار نیروهای دولتی قرار گرفتند و دوشادوش ارتش به جنگ علیه القاعده پرداختند، نتیجه این مرحله رویارویی كاملاً رضایتبخش بود و الانبار از القاعده پاك شد. القاعده ای ها پس از این در دیاله و بعقوبه پایگاه زدند كه دیگربار از سوی نیروهای مردمی و نظامیان آمریكایی مورد حمله قرار گرفتند. در مجموع معتقدم همان طور كه این گروه در ایران جایگاهی ندارد، در عراق نیز همین گونه است. نیروهای دولتی عراق تاكنون در هر كجا كه خواسته اند، وارد جنگ شوند، وارد شده و خوب عمل كرده اند.

▪ در تحلیل مقام های بغداد نیز همین سخن شما مكرراً مطرح می شود كه القاعده در صحنه عراق یك پدیده بومی نیست و جریانی وارداتی است كه با اراده گروه ها و پشتوانه اعراب منطقه به این سرزمین رخنه كرده اند. می توانید درباره نقش كشورهای منطقه در اوضاع فعلی عراق روشن تر توضیح دهید؟

ـ بعد از سقوط صدام، ما شاهد عزیمت دستجاتی از تروریست ها به عراق بودیم. یعنی در ایامی آنها وارد شدند كه مردم عراق در حال ساختن حكومت مردمی جدید بودند. با این همه از بدو پیدایش این تروریست ها، مبارزات مردمی عراق با القاعده نیز آغاز شد و ملت ما به خاطر مبارزه با تروریسم تاوان حضور این پدیده در منطقه را می پردازند. مردم ما از ابتدا خواستار قطع حمایت طرف های منطقه ای از این گروه شدند. به خاطر همین از كشورهای همجوار خود بارها خواستیم در كنار دولت عراق بایستند و یار و یاور آن در دفع شر تروریست ها باشند. برخی از كشورها پذیرفتند و در كنار ما قرار گرفتند و برخی دیگر نه. آنها كه كمك كردند، سعی كردند با پول و سلاح وضع دشوار پیش روی ما را كه وارد جنگ سختی با تروریسم شده بودیم، سهل و آسان كنند، اما برخی از كشورها نیز كه از تبعات سرنگونی رژیم صدام كه منجر به وقوع زلزله ای سیاسی در منطقه شده بود، راضی و خوشحال نبودند.

▪ اما این خواسته های شما به جایی نرسید و ما هنوز خبرهای زیادی از حمایت برخی دولت های منطقه از تروریست ها در عراق می شنویم.

ـ در خلال این مدت بارها از زبان كشورها وعده های زیادی كه قصد كمك به عراق را دارند، شنیدم، اما چنان كه گفتید، این وعده ها در حد شعار باقی ماند. آخرین تلاش ما این بود كه از همایش های بین المللی كه برگزار شد، مسئولان عراق به طور مستقیم كشورهای همجوار را خطاب قرار داده و هشدار دادند كه تناقض در رفتار و گفتار دولت های مذكور در بحث تروریسم باید اصلاح شود. ما مداركی داریم كه برخی از آنها بیشتر خواهان كمك به تروریست ها هستند و تسهیلاتی را برای آنان فراهم می آورند. خیال و پندار حامیان دولتی تروریست های عراق این است كه عملیات تروریست ها تنها علیه دولت است و به تضعیف حكومت بغداد می انجامد، اما واقعیت این است كه بلكه این آحاد ملت هستند كه در پی این گونه عملیات ضربه و آسیب می بینند. چنان كه امروز برای تروریست ها، زنان، كودكان، بیماران، كرد، شیعه و سنی تفاوتی ندارد. آنها فقط در پی اهداف خود هستند و بنابراین به تمام طوایف و قومیت ها حمله می كنند.

▪ فكر می كنید در شرایط امروز، هدف مشترك و محوری گروه های تروریست باز هم فقط تغییر دولت است؟

ـ بزرگترین هدف آنها نیز این است كه روند سیاسی عراق و تجربه حكومت نوین بغداد به موفقیت نرسد و این در واقع هدف برخی از كشورهای همسایه است كه به این گروه ها كمك می كنند. بنابراین پشت این صحنه های خونین ترور، یك بازی سیاسی جریان دارد كه برخی از كشورهای منطقه در قالب این بازی می خواهند عناصر وابسته به رژیم گذشته و سركردگان رژیم گذشته را در قدرت جای دهند كه این نیز نشان دیگری از یكی نبودن حرف و عمل آنها در قبال ملت عراق و دولت نوری مالكی است.

▪ پرسش بعدی من دقیقاً به همین موضوع مربوط می شود كه این روزها در عراق بحث های فراوانی درباره طرح كودتا علیه مالكی شنیده می شود. آیا وقوع چنین كودتایی را محتمل می دانید؟

ـ دولت های سابق عراق همگی با توسل به كودتا بر سر كار آمده بودند. نمونه اش دولت صدام بود كه حكومت وحشت و ترور را به راه انداخت، اما دولت نوری مالكی طی انتخاباتی كاملاً دموكراتیك روی كار آمد. بنابراین، این دولت از پایگاهی مردمی برخوردار است و فكر نمی كنم با وجود چنین پایگاهی، هیچ نیرویی بتواند دست به چنین عملی بزند. كودتا نیازمند زمینه سازی هایی است و نمی توان آن را بدون زمینه سازی ها صورت داد . هم اكنون زمینه برای كودتا وجود ندارد. ضمن آن كه كودتا باید با حضور ارتش صورت بگیرد و الآن ارتش در كنار آقای مالكی قرار دارد. البته در عین حال كه كودتا منتفی است، تلاش برای تضعیف و لطمه به دولت مالكی از طرق دیگر ادامه دارد.

▪ درباره آینده سیاسی عراق سناریوهای زیادی مطرح می شود. هر جناح از دولت ها طرحی برای به هم ریختن آرایش سیاسی كشور شما در آستین دارند ، از طرح تجزیه تا فدرالیسم و امثال آن، فكر می كنید در نهایت كدام فرمول آینده عراق را رقم خواهد زد؟

ـ نه تنها دولت و ملت عراق كه حتی كشورهای منطقه مخالف اجرای طرح های موسوم به تقسیم هستند. كسانی كه چنین طرح هایی را مطرح می كنند، گویی شناخت كافی از ساختار عراق و كشورهای همجوار آن ندارند و نمی دانند كه حتی منطقه اجازه اجرای چنین طرحی را نمی دهد. بنابراین صحبت درباره چنین طرحی را می توان پیشاپیش شكست خورده دانست.

▪ در پایان ترجیح می دهم نظر شما را درباره آخرین وضع روابط بغداد و واشنگتن جویا شوم بویژه كه به پایان دولت بوش نزدیك می شویم و مرتب فشار دموكرات ها بر دولت وی بابت خروج نیرو ها از عراق افزوده می شود. سؤال این است كه آیا دولت عراق خواهان خروج سریع تر نیروهای ائتلاف از عراق است یا ترجیح می دهد این نیرو ها همچنان به حضور خود در عراق ادامه دهند؟ و آیا اساساً دولت عراق این آمادگی را در خود می بیند كه بتواند رأساً و به تنهایی امنیت عراق را تأمین كند؟

ـ ملت عراق راضی به این نیست كه نیروهای ائتلاف در كشور باقی بمانند. ما هنوز به آن میزان از توان امنیتی نرسیده ایم كه بتوانیم از كشورمان دفاع كنیم. البته نسبت به سابق پیشرفت قابل ملاحظه ای داشته ایم و تاكنون توانسته ایم امنیت برخی شهر ها را به طور كامل به دست بگیریم. آخرین بار نیز خواستار در دست گرفتن امنیت بصره شده ایم. بنابراین می توانیم بگوییم به زمانی كه بتوانیم مستقل و بدون كمك هیچ كشوری امنیت و آرامش را بر عراق حكمفرما كنیم، نزدیك شده ایم. اما این توان اكنون صد درصد نیست. زیرا بعد از سرنگونی رژیم صدام همه نیروهای نظامی و شبه نظامی كه كنترل امنیت عراق را برعهده داشتند، منحل شد. این امر موجب درهم ریختگی و عدم امنیت در مرزهای عراق شد كه همین زمینه را برای ورود جنایتكاران به صحنه عراق فراهم ساخت و به تبع آن مشكلات جدی تر بروز كرد. هم اكنون نیز در میزان توان نیروهای امنیتی خود، كاستی هایی داریم كه باید با كمك كشورهای منطقه و نیروهای ائتلاف این توان را به بالاترین حد برسانیم و آن را از تجهیزات روز برخوردار سازیم تا بتوانند از كشورمان دفاع كنند. البته باز هم تكرار می كنم شاهد پیشرفت های خوبی بوده ایم و نیروهای امنیتی مان در عراق قادر هستند در برخی مناطق علیه نیروهای تروریستی اقدام كنند. مثل آن چیزی كه در دیاله و بعقوبه انجام دادند و توانستند امنیت این مناطق را در دست بگیرند امیدوار هستیم كه این اوضاع امنیتی روزبه روز بهتر شود و بهبود یابد.

بنفشه غلامی