اخلاق و سیره چند بعدی امام عصر عج

استاد حسین انصاریان امامان اهل بیت علیهم السلام به خاطر محدودیت های بسیار که آنان را از هر سو احاطه کرده بود , فرصت نیافتند تا عظمت های وجودی خود را ابراز کنند

استاد حسین انصاریان امامان اهل بیت (علیهم السلام) به خاطر محدودیت های بسیار که آنان را از هر سو احاطه کرده بود ، فرصت نیافتند تا عظمت های وجودی خود را ابراز کنند‌. امام عصر - امید آخرین (عج- ) با عنایت و لطف خداوندی ، فرصت خواهند یافت تا آفاق پر عظمت و چند بعدی خویش را به منصه ظهور رسانند ، همچنانکه نبی اکرم (صلی الله علیه وآله) و امامان اهل بیت (علیهم السلام) پیش از این تصویر کرده بودند. بنابر آنچه یاد شد ، منش و روش و خلق و خوی مهدی منتظر (عج) ، و با ابعادی گسترده تر از آنچه در زندگی دیگر امامان اهل بیت (علیهم السلام) دیدیم خواهد بود . در روایات بسیاری آمده است که دوران امام عصر (عج) پر از سخت گیری و کشتار و خونریزی است ، حتی در بعض روایات آمده که خداوند متعال مهر و محبت را نسبت به دشمنان عنود از قلب مقدس امام (عج) بر می دارد تا جایی که مردم می گویند :...لیس هذا من آل محمد ، لو کان من آل محمد لرحم ....این از آل محمد نیست ، اگر از آل محمد بود رحم می کرد . ولی باید دانست که در زمان ظهور آن حضرت ، تمام نقاط در دست دشمن است و دشمن هم به شدت در برابر آن حضرت مقاومت می کند ، امام صادق (علیه السلام)در این باره فرموده است‌:... ان قائمنا اذا قام ، استقبل من جهله الناس اشد مما استقبله رسول الله (صلی الله علیه وآله) من جهال الجاهلیه ...آنگاه که قائم ما قیام کند ، از مردمان نادان بدتر از آنچه پیامبر خدا از نادانان جاهلیت دید می بیند‌. . . در این صورت امام عصر (عج) راهی جز توسل به جهاد و جنگ و قاطعیت انقلابی در پیش رو نخواهد داشت . وقتی که مقاومت دشمنان قسم خورده و معاند درهم شکسته می شود ، عدل ، رفاه ، صلح و امنیت پایدار همه جا را فرا می گیرد .

آنچه در پی می آید ، روایاتی است که مظهر اخلاق و سیره اصلاحی امام زمان‌(عج) در سطح جهانی و آفاق بلند انسانی است. در خلقت و خو همچو پیامبر (صلی الله علیه وآله...)امیرمومنان علی (علیه السلام) به حضرت حسین (علیه السلام) نگاهی افکنده ، فرمود : این فرزند من آقاست چنانکه پیامبر خدا او را آقا نامید و از صلب او مردی برخواهد آمد که هم نام پیامبر شماست ، در خلقت و خو به او می ماند... عبدالله بن عطا گوید : از امام صادق (علیه السلام) درباره سیرت مهدی (عج) پرسیدم که چگونه است ؟ فرمود : آنچه پیامبر (صلی الله علیه وآله) انجام داد انجام می دهد ... ابن عباس از پیامبر (صلی الله علیه وآله) حدیث کرده که فرمود : نهمین آنان قائم اهل بیتم و مهدی امتم در شمایل و گفتار و کردار ، شبیه ترین مردم به من است ... از احمد بن اسحاق بن سعد روایت است که از ابا محمد حسن بن علی عسگری (علیهما السلام) شنیدم که گفت :خدای را سپاس که پیش از اینکه مرا از دنیا بیرون برد ، جانشین پس از مرا به من نشان داد که در خلقت و خوی شبیه ترین مردم به پیامبر خداست . کعب الاحبار از قول قتاده آورده : المهدی خیر الناس ...محبوب الخلائق . مهدی بهترین مردم است ... محبوب ‌مخلوقات است . دادگری و عدالت پروری به علی بن موسی (علیهما السلام) گفته شد :یابن رسول الله قائم شما اهل بیت کیست ؟ فرمودند : چهارم از فرزندان من ، فرزند سرور کنیزان ، خداوند با او زمین را از ستم پاک می سازد و از هر ظلمی تطهیر می کند . . . چون ظاهر شود زمین با فروغ خدایش تابناک گردد و میزان عدل را بین مردم برقرار کرده ، کسی به دیگری ظلم روا ندارد .

علی بن عقبه از پدر خود روایت می کند که گفت :چون مهدی به پا خیزد به داد فرمانروایی می کند و جور در روزگارش برداشته گردد . . . و هر حقی را به صاحبانش بازمی گرداند . . . در باب نص بر امامان دوازده گانه ، از امیرمومنان (علیه السلام) از پیامبر (صلی الله علیه وآله) آورده که فرمود : واپسین آنان ، نام او بر وفق نام من است ، ظهور می نماید و زمین را پر از داد می کند چنانکه پر از جور و بی داد بود . . . علی (علیه السلام) از پیامبر (صلی الله‌علیه‌وآله) روایت کرده که فرمود‌: منادی ندا در دهد : این مهدی است خلیفه خداوند ، از او پیروی کنید . زمین را پر از عدل و داد کند چنانکه پر از ظلم و جور شده بود ، آن زمان که هرج و مرج دنیا را در بر گیرد و برخی بر برخی دیگر شبیخون زنند ، نه بزرگان بر خردان رحم کنند و نه توانمندان بر ناتوانان مهر آورند‌. در این هنگامه است که خداوند بدو اذن خروج می دهد . امام جعفر بن محمد صادق (علیهما السلام) فرموده :نخستین چیزی که از عدل قائم نمایان می شود ، این است که ندا دهنده ای از طرف او ندا در می دهد آن‌که حج نافله دارد ، طواف و استلام حجر را به کسی که حج واجب دارد بسپارد . در اینکه حضرت مهدی (عج) زمین را لبریز از دادگری می کند ، صدو بیست روایت وجود دارد . صلح و امنیت امیرمومنان (علیه السلام) فرمود :چون قائم ما قیام کند ، ... دشمنی از دل های بندگان رخت بر می بندد . امام محمد باقر (علیه السلام) فرموده است :وقتی سیصد و اندی از یاران امام بر سراسر جهان فرمانروا شوند پیر زن ناتوان از شرق آهنگ غرب کند بی آنکه کسی او را باز دارد ... ...علی بن عقبه از پدر خود حدیث کرده است که :...اگر قائم قیام کند ...راهها امن می شود .

رفاه عمومی امام محمد باقر (علیه السلام) فرموده : آسیب دیدگانی که قائم اهل بیتم را درک کنند ، درمان می یابند و ناتوانانی که او را دریابند ، توانا می شوند . امام جعفر صادق (علیه السلام) فرموده اند : قائم ما اگر قیام کند ، فردی از شما کسی را می جوید که مال به او برساند و از زکاتی که به عهده دارد بردارد اما پیدا نمی کند تا آن را از او بپذیرد و مردم بدانچه خدایشان از فضل خویش به آنان روزی کرده ، بی نیاز می شوند . امیرمومنان (علیه السلام) از پیامبر آورده که فرمود :فرد به سوی او روی می آورد در حالی که مال بر هم انباشته شده ، به وی می گوید : ای مهدی به من عطا کن‌، مهدی می گوید :هر چه خواهی بردار ! امام محمد باقر (علیه السلام) فرموده است :چون قائم ظاهر شود سالی دو بار به مردم بخشش می کند و در ماه دو بار ارزاق می دهد و بین مردم مساوات می‌کند تا آنجا که نیازمند به زکات را نیابی . زکات پردازان با زکات خود به سوی نیازمندان از شیعیان مهدی می آیند اما آنان نمی پذیرند ، پول زکات را کیسه می کنند و بر خانه های شیعیان می گردانند ، شیعیان از خانه های خود بیرون آمده ، به آنان می گویند : ما نیازی به پول های شما نداریم . امام باقر (علیه السلام) در ادامه سخنان خود فرموده است :اموال مردم همه دنیا از درون و بیرون زمین برای مهدی جمع می شود که به دنبال آن به مردم گفته می شود : رو آورید به آنچه به خاظر آن رحم ها را قطع کردید و در آن خون های حرام را ریختید و به سبب آن مرتکب انواع گناه ها شدید .

در اینجا امام مهدی بخشش می کند که پیش از او هیچ کس چنان بخششها نکرده است . رسول خدا (صلی الله علیه وآله) فرمود :در آخر زمان خلیفه ای خواهد بود که مال را پخش می کند و نمی شمارد . از خلیفگان شما خلیفه ای است که مال را بدون شمارش پخش می کند . عطایش گواراست عطاوه هنیا . رسول خدا (صلی الله علیه وآله) می فرماید : ویملا الله قلوب امه محمد غنی . خداوند ( در روزگار مهدی ) دلهای امت محمد را پر از بی نیازی می کند . اصلاح اوضاع شیعیان اهل بیت (علیهم السلام) امام علی بن موسی (علیهما السلام) فرمود :مهدی برای مومنان مایه رحمت و برای کافران مایه عذاب خواهد بود . امام علی بن الحسین (علیهما السلام) فرمود :اگر قائم قیام کند ، خداوند آسیب را از شیعیان ما می زداید . امام محمد باقر (علیه السلام) فرمود‌:در روزگار مهدی خداوند در کار شیعیان ما گشایش می آورد و اگر نیکبختی آنان را در نیابد ، سرکشی خواهند کرد . امام علی بن الحسین (علیهما السلام:)چون قائم ما قیام کند ، آسیب را از هر مومنی برمی دارد و توانمندیش را به او باز می گرداند. امام جعفر صادق (علیه السلام:)چون قائم ما قیام کند ، دوره همراهی و همدلی فرا می رسد و فرد نیازش را از کیسه برادر خود برمی گیرد بی آنکه از او ممانعت کند .

امام جعفر صادق (علیه السلام:)خداوند در معراج به پیامبر درباره مهدی فرمود : با او از دشمنان انتقام می جویم ، او مایه آسایش دوستان من است و اوست که حس انتقام جویی شیعیانت را از ستمگران و منکران و کافران آرام می کند و تشفی می دهد. رشد عقلی و توسعه علمی و اخلاقی امام جعفر بن محمد صادق (علیهما السلام:)چون قائم ما قیام کند ، دستش را بر سرهای بندگان می نهد که بدین طریق خردهای آنان را جمع می کند ( و به تشتت آرا پایان می دهد ) و اخلاقشان را کمال می بخشد . امام محمد باقر (علیه السلام: )چون قائم ما قیام کند ، دستش را بر سر بندگان می گذارد که از این راه خردهای آنان را ( با از بین بردن اختلاف آرا ) جمع می کند و خردهای آنان کمال می یابند‌. امام جعفر بن محمد صادق (علیهما السلام) می فرماید :قائم ما اگر قیام کند ، خداوند حواس بینایی و شنوایی شیعیان ما را توسعه می دهد تا جایی که ( نیاز به ) وسیله اتصال میان آنان و قائم نباشد ، با آنان سخن می گوید و آنان او را می شنوند و به او نگاه می کنند. امام جعفر صادق (علیه السلام:)علم بیست و هفت بخش است . هرآنچه پیامبران آورده اند ، دو بخش است و تا امروز مردم چیزی بیش از آن دو بخش را نمی دانند .

اگر قائم ما قیام کند آن بیست و پنج بخش را برمی آورد و در میان مردم پراکنده می‌کند و دو بخش یاد شده را ضمیمه کرده ، تا آنچه می پراکند بیست وهفت بخش گردد‌. ارزیابی نهایی امام جعفر صادق (علیه السلام) می فرماید :دولت ما واپسین دولت است و هیچ خاندان صاحب دولتی نخواهد بود مگر اینکه پیش از ما فرمانروایی کنند تا اگر سیرت ما را دیدند نگویند چنانچه فرمانروایی از ما بود همانند سیره اینان رفتار می کردیم ، این همان سخن خداوند است که : « فرجام کار خاص متقیان است . » چگونه به امام مهدی (عج) سلام کنیم ؟ امام جعفر محمد صادق (علیه السلام) می فرماید :اگر کسی از شما آن قدر ماند تا اینکه او را ببیند ، آن‌گاه که او را دید بگوید : السلام علیکم اهل بیت الرحمه والنبوه ومعدن العلم ، وموضع الرساله ، السلام علیک یا بقیه الله فی ارضه . درود بر شما ای خاندان مهر ورزی و پیامبری و سرچشمه دانش و قرارگاه پیغام گزاری ، درود بر تو ای بازمانده خداوند در زمین . اگر ابعاد اخلاقی - انسانی حماسه بلند مهدی موعود نیک تصویر و ترسیم شود ، بی گمان انتظار ، کرداری هدفمند و فعال و پر بار و با شکوه خواهد بود .