رابطه كردارها و رویدادها

مقصود از فساد, بلاهای عمومی است كه جهان را فرا می گیرد و حرث و نسل را از بین می برد مانند قحطی, زلزله, بیماریهای مسری, جنگ ها, غارتگریها و خلاصه هر بلائی كه نظام جهان را مختل می سازد كه برخی از آنها توسط خود مردم صورت می گیرد مانند

«ظهر الفساد فی البر و البحر بما كسبت ایدی الناس لیذیقهم بعض الذی عملوا لعلهم یرجعون‏» (سوره روم - آیه ۴۱).

فساد و تباهی در خشكی و دریا (تمام زمین) به كرده های بد خود مردم پدید آمد تا ما هم كیفر برخی اعمالشان را به آنها بچشانیم باشد كه (پشیمان شده و به درگاه الهی) بازگردند.

البر و البحر:

مقصود از بر و بحر تمام گستره زمین است .

الفساد:

مقصود از فساد، بلاهای عمومی است كه جهان را فرا می گیرد و حرث و نسل را از بین می برد (مانند قحطی، زلزله، بیماریهای مسری، جنگ ها، غارتگریها) و خلاصه هر بلائی كه نظام جهان را مختل می سازد كه برخی از آنها توسط خود مردم صورت می گیردمانند جنگها و غارتها و برخی در اثر اعمال بد مردم، در طبیعت‏به وقوع می پیوندد مانند زلزله و خشكسالی و نیامدن باران .

آنچه مسلم است این است كه بلاها و مصیبت ها و پیشامدهائی كه فراگیر است و حتی پیدایش ظالمان و ستمگرانی كه آسایش عمومی را به هم می زنند و سلب آزادی از مردم می كنند و بی گناهان را می آزارند، همه اینها در اثر كارهای زشت و قبیح انسان ها است و در اثر گناهانی است كه متاسفانه روز به روز افزایش یافته و هرچه گناهان بیشتر می شود، بیماریهای وبائی و خطرناك مانند ایدز افزایش می یابد و قحطی و گرسنگی و زلزله و آفت های دیگر زیادتر می شود .

جالب اینجا است كه تمام مردم این مطلب را خوب می‏دانند و به آن ایمان دارند كه علت پیدایش این همه مصیبت ها و بلاهای ارضی و جوی و بحری، در اثر ارتكاب گناهان است، با این حال عبرت نمی گیرند و بیشتر به آن دامن می زنند .

وگرنه خداوند وعده داده است و وعده‏اش تخلف ناپذیر است كه اگر مردم، با ایمان و با تقوا باشند، خداوند درهای بركت را از زمین و آسمان بر آنها می‏گشاید و آنان را متنعم به نعمتهای بی‏زوال می‏سازد «ولو ان اهل القری آمنوا و اتقوا لفتحنا علیهم بركات من السماء و الآرض ولكن كذبوا فاخذناهم بما كانوا یكسبون‏» - و همانا اگر اهالی بلاد و ملت ها ایمان می آوردند و تقوا را پیشه خود می ساختند ، بی گمان بركتهای آسمان و زمین را بر آنها می گشودیم ولی آنها پیامبران را تكذیب كردند پس ما هم به خاطر كردارشان آنان را عذاب كردیم .

بنابراین قطعا رابطه ای مستقیم میان اعمال و كردار مردم و میان حوادث و رویدادهای جهان وجود دارد كه اگر مردم صالح و خوش رفتار شدند، از حوادث كاسته می شود و اگر مردم طغیان كردند، طبیعت نیز به امر خداوند طغیان می كند و آنها را در كام خشم خود فرو می برد . و لذا است كه ائمه علیهم السلام تاكید كرده اند كه در سایه حكومت امام زمان عجل الله فرجه كه ظلم و ستم ازبین می رود و عدل و داد همه جهان را فرا می گیرد، خداوند نیز به بركت وضعیت موجود، بركات خود را از زمین و آسمان افزایش می‏دهد كه تمام مردم در رفاه و آسایش زندگی كنند .

بعض الذی عملوا:

خداوند به خاطر وسعت و گستردگی رحمتش بسیاری از عذاب ها و حوادث ناگوار را می پوشاند و از آنها صرف نظر می كند . در آیه‏ای آمده است:

«و ما اصابكم من مصیبهٔ فبما كسبت ایدیكم و یعفو عن كثیر» - هر مصیبت و بلائی بر سرتان بیاید به خاطر كرده های خودتان است و خداوند از بسیاری بلاها چشم پوشی می كند .

لعلهم یرجعون:

خداوند مردم را به عذاب های دنیوی گرفتار می كند شاید از گناهانشان دست‏بردارند و به اطاعت‏خدای خود بازگردند . البته عذاب ها به همین جا بسنده نمی شود كه اگر توبه نكردند به عذاب دردناك اخروی كه هرگز قابل مقایسه با عذابهای دنیوی نیست، نیز گرفتار خواهند شد . و این بلاها به خاطر ایجاد جرقه ای است كه غافل را هشیار و خواب را بیدار سازد . پس اگر مردم در اثر این بلاها و رویدادهای ناگوار بیدار شوند و به عذاب غیر قابل تحمل اخروی بیاندیشند و با توبه و انابه به خدای خود بازگردند، مانع از خشم الهی شده و عذاب از آنان دور خواهد شد .

از این آیه معلوم شد كه یك ارتباط تنگاتنگ میان حركت كلی انسانها و كردارهایشان و گفتارهایشان (چرا كه تاثیر گفتار در ایجاد كردار خوب یا بد قطعی است) و ارتباطاتشان با یكدیگر (چه در زندگی فردی و چه در زندگی اجتماعی) و میان نتایج مثبت و منفی این حركتها در راستای كردارها وجود دارد زیرا هر كار خیر و هر كار شری تاثیری ذاتی و جوهری در وجود انسان و حیات اجتماعی انسان در این جهان و آن جهان دارد، پس هیچ بلائی مجرد از وضعیت محیط نیست و هیچ كیفری جدای از عوامل درونی رفتار انسانها نمی باشد، بلكه نتیجه ای طبیعی برای آن كردارها و اعمال است ; تا انسان طعم تلخ مصیبت ها و بلاها را بچشد، شاید به خود آید و از كارهای منفی كه موجب ایجاد شر و بلوا در جهان است‏خودداری كند .

در یكی از آیات شریفه قرآن آمده است:

«ضرب الله مثلا قریهٔ كانت آمنهٔ مطمئنهٔ یاتیها رزقها رغدا من كل مكان فكفرت بانعم الله فاذاقها الله لباس الجوع و الخوف بما كانوا یصنعون‏» - خداوند مثل می زند به قریه ای (بلدی) كه اهل آن در امن و امان زندگی می كردند و رزق و روزی آنان از هر سوی جهان می رسید ولی به نعمتهای خدا كفران كردند و شكر نعمت را به جای نیاوردند، پس خداوند لباس ترس و گرسنگی به آنان پوشانید كه از این دو بلا بچشند و این به خاطر كردارهای خودشان بود . و این كه خداوند در این آیه به یك بلدی مثال زده است معنایش این است كه این وضعیت مربوط به جا و مكان خاصی نیست و شان نزول این آیه مربوط به محدوده مكه نمی شود چنانچه برخی مفسرین به اشتباه آن را منحصر در جای خاصی مانند مكه دانسته اند، بلكه عبارت از یك حكم كلی الهی است كه مخصوص هیچ زمان و مكانی نیست .

«ان الله لا یغیر ما بقوم حتی یغیروا ما بانفسهم‏» آری ! خداوند هرگز زندگی ملتی را (به بدتر یا بهتر) تغییر نمی دهد تا آنكه خودشان در سرنوشت‏خویش تغییر دهند، پس اگر ملتی خواهان وضعیت‏بهتر است‏باید خود وضعیت‏خویش را تغییر دهد «ذلك بان الله لم یك مغیرا نعمهٔ انعمها علی قوم حتی یغیروا ما بانفسهم‏» همه جای قرآن بحث از این است كه انسانها خود سرنوشتشان را رقم می زنند و خود با كردارهایشان به مدینه فاضله رسیده یا به برهوت پرتاب می شوند .