سیره قرآنی امام حسین ع

امام حسین علیه السلام گوهر تابناک و چراغ درخشانی است که همواره بر تارک تاریخ درخشیده و خواهد درخشید طالبان هدایت و انسان های خسته از ظلم و تبعیض و ذلت و ستیزه, نامردمی و ناجوانمردی را به حق رهنمون ساخته و بیدار نموده است عنصر جاودانه ای که به یقین رمز ماندگاریش را در الهی بودنش باید جُست

امام حسین(علیه‌السلام) گوهر تابناک و چراغ درخشانی است که همواره بر تارک تاریخ درخشیده و خواهد درخشید. طالبان هدایت و انسان‌های خسته از ظلم و تبعیض و ذلت و ستیزه، نامردمی و ناجوانمردی را به حق رهنمون ساخته و بیدار نموده است. عنصر جاودانه‌ای که به یقین رمز ماندگاریش را در الهی بودنش باید جُست. سیره ارجمندش را در قرآن باید نگریست تا به حقیقتش یا شمه‌ای از حقیقتش دست یافت. ازاین‌روست که در فرازی از زیارتنامه شریفش می‌خوانیم: «السَّلامُ عَلَیکَ یا شریکَ القُران؛ (۱) سلام بر تو‌ای «شریک قرآن» و در حدیث «ثقلین» نیز همدوشی امام به‌عنوان قرآن ناطق و قرآن به‌عنوان امام صامت گردیده است.رسولُ‌خدا

(صلی الله و علیه وآله) فرمودند: «انی تارکٌ فیکُمُ الثَّقَلَیْنِ کتابَ اللَّه و عترَتی اهلَ بَیْتی فَأِنَّهُمَا لَنْ یَفتَرِقا حتَّی‏ یَردِا عَلَیّ الحوض» (۲) حال که ائمه (علیهم السلام) به‌طور عام و امام حسین(علیه‌السلام) به‌طور خاص چنین نسبت محکمی با قرآن دارند‌، باید تفسیر قرآن را در آنان جُست که در «وجود آنها کرامت‏ها و فضیلت‏های قرآن و گنج‏های الهی نهفته است.» «فیِهْم کوائِمُ القرآن و هُمْ کُنوُز الرَّحمان»(۳)

● انس با قرآن

انس آدمی با هر چیز ریشه در ارج و اهمیتی دارد که انسان برای آن چیز قائل است‌. ره‌پویان راه یقین و سالکان وادی علم و معرفت از آن‌جا که محبوبترین محبوب را ذات اقدس خداوند می‌دانند و فقط دل در گرو او دارند، کتاب او را که پرتوی از ذات او و واسطه سخن خداوند با بندگان است، پر منزلت و تنها طریق هدایت می‌دانند‌؛ از این‌ رو با آن انس ویژه‌ای داشته و قلب و جان و اعمال خویش را با آن گوهر حیات‌بخش خدایی مانوس می‌کنند. قرآن کریم به لزوم این انس اشاره کرده است. از مومنان می‌خواهد با تلاوت آیات آن، اولین مرحله انس را بپیمایند. «فَاقْرَءُواْ مَا تَیَسَّرَ مِنَ الْقُرْءَان؛(۴) هر آنچه برایتان امکان دارد قرآن بخوانید».امام حسین (علیه‌السلام) انس ویژه‌ای با قرآن داشت چون منزلتی بزرگ برای آن قائل بود.(۵)انس امام حسین(ع) با قرآن را می‌توان در تمام زوایای زندگیش ملاحظه کرد، نصایح و مواعظش، سیره علمی و عملی‌اش و حماسه خونینش همه و همه در قرآن و الهام گرفته از آن بود. آری، اهل‌بیت و به ویژه امام حسین (علیه‌السلام) فرزندان پیامبر و شاگرد مکتب قرآن هستند پس چگونه گفتار و مواعظشان متکی به قرآن نباشد.حرکت و قیام حسینی از همان آغاز بر مبنای قرآن همراه بود. نه تنها ریشه‌های این حماسه را می‌توان با قرآن به‌دست آورد‌، بلکه امام (علیه‌السلام) خود با استناد به آیات قرآن حرکت خود را الهام گرفته از آن می‌دانست که نمونه‌هایی از آن را ذکر می‌کنیم.الف) در نخستین برخورد با والی مدینه، خود و اهل‌بیت را معدن رسالت معرفی می‌کند و می‌فرماید:

«در حالی‏که یزید مردی فاسق و شرابخوار و... است پس چگونه امام را شایسته است که با او بیعت کند.»(۶)ب) هنگامی که مروان اصرار می‌کند که والی مدینه از امام حسین (علیه‌السلام) بیعت بگیرد ،امام (علیه‌السلام) او را پلید و خود را با استناد به قرآن «مُطهّر» بیان می‌دارد: «اِلَیک عَنّی، أَنا مِنْ بَیْتِ الطَّهارةِ الّذین أنْزلَ اللَّهُ فیهم عَلی نَبیّه: «إِنَّمَا یُرِیدُ اللَّهُ لِیُذْهِبَ عَنکُمُ الرِّجْسَ أَهْلَ الْبَیْتِ وَ یُطَهِّرَکُمْ تَطْهِیرًا»(۷)ج) آنگاه که با کاروان خود از مدینه بیرون آمد این آیه را تلاوت فرمود: «رَبِ‏ّ نَجِّنِی مِنَ الْقَوْمِ الظَّالِمِین»(۸) و این همان دعایی است که حضرت موسی (علیه‌السلام) هنگام خروجش با بنی‌اسرائیل آن را بر زبان جاری ساخت.د) آنگاه که به مکه رسید این آیه را تلاوت نمود: «وَ لَمَّا تَوَجَّهَ تِلْقَاءَ مَدْیَنَ قَالَ عَسَی‏ رَبِّی أَن یَهْدِیَنِی سَوَاءَ السَّبِیل»(۹) به این ترتیب هجرت خود را به هجرت موسی که هر دو در جهت کوبیدن بیداد و ظلم بود تشبیه می‌کند.ه) پس از ورود به مکه نامه‌ای برای سران قبایل بصره نوشت و آنان را به کتاب خدا دعوت کرد: «وَ اَنا ادعوکم اِلی‏ کتابِ اللَّه و سُنة نبیّهِ»(۱۰)و) وقتی که عصر پنجشنبه نهم محرّم عمر بن سعد فرمان حمله داد و لشکر به حرکت درآمد‌، از برادرش اباالفضل (علیه‌السلام) درخواست می‌کند که یک شب از امویان مهلت بگیرید تا در آن شب فقط دعا، نماز، تلاوت قرآن، استغفار و راز و نیاز با خدا داشته باشد: «فَهُوَ یَعْلَمُ أنّی کُنتُ قَدْ اُحِبُّ الصَّلوة و تلاوة کتابِهِ و کثرة الدَّعاء و الاستغفار» و خداوند می‏داند که من نماز برای خدا و تلاوت قرآن و بسیاری دعا و استغفار را دوست می‏داشتم» امام آن شب به خیمه باز می‌گردد و تمام شب را چنین می‌کند. (۱۱)

● حق تلاوت قرآن

در قرآن، ایمان‌آورندگان به این کتاب الهی کسانی معرفی شدند که حق تلاوت را به جای آورند: «الَّذِینَ ءَاتَیْنَهُمُ الْکِتَابَ یَتْلُونَهُ حَقَّ تِلَاوَتِهِ أُوْلئکَ یُوْمِنُونَ بِه؛(۱۲) کسانی که کتاب آسمانی به آن دادیم و آن‏را چنانکه باید می‏خوانند ایشانند که بدان ایمان دارند...»امام صادق(علیه‌السلام) درباره چگونگی رعایت حق تلاوت قرآن می‌فرماید: «آیاتش را روشن و شمرده می‏خوانند، سعی می‏کنند معنایش را بفهمند، احکام و فرامینش را به کار می‏بندند و به وعده‏هایش امیدوارند و از عذابش می‏ترسند... به خدا سوگند که حق تلاوت قرآن به حفظ آیات و پشت‏ سر هم خواندن حروف و کلمات و تلاوت سوره‏ها و مطالعه حواشی آن نیست...»(۱۸)امام حسین(ع) از کسانی بود که در گفتار و کردار حق تلاوت قرآن را رعایت کرد از این‌ رو در قسمتی از زیارتنامه‌اش می‌خوانیم: «أشهد أنّکَ...تَلَوتَ الکتاب حَقَّ تِلاوَتِهِ...؛(۱۳) گواهی می‏دهم که تو حق تلاوت قرآن را ادا نمودی» و نیز آن حضرت خدا را به خاطر فراگیری معنای قرآن و رسیدن به مقام فقاهت دینی حمد و سپاس می‌گوید: «اللهم اِنی اَحْمَدُکَ عَلی‏ ان اَکْرَمْتَنا بِالنَّبُوَّةِ وَعلَّمْتنَا القرآن وفقَّهتَنا فی الدّین»(۲۰)

علی اسعدی

منابع در دفتر روزنامه موجود است