بازیگری برای تمام فصول

نگاهی کوتاه به کارنامه بازیگری اکبر عبدی

چه بخواهیم و چه نخواهیم "اکبر عبدی"، به عنوان یکی از مهمترین کمدین های سینمای ایران در تاریخ باقی خواهد ماند. حتی وسعت خلاقیت و استعداد ذاتی اش باعث شد، در نقش های جدی هم خوش بدرخشد. دریافت جایزه سیمرغ بلورین بهترین بازیگر نقش مکمل مرد از سی امین جشنواره بین المللی فیلم فجر از سوی اکبر عبدی فرصتی فراهم کرد تا کارنامه بازیگری او را مرور کنیم . البته گاها به خاطر شرایط حاکم بر جو فرهنگی سینمای ایران در دوره های مختلف که بر تصمیم گیری های کلان سینمایی تاثیرگذاشت، باعث شد تا زندگی هنری و انتخاب هایش دستخوش تحولاتی شود به طوری که تا امروز، هنوز قدر و منزلتش آن چنان که باید ناشناخته مانده است. برای نگارنده اکبر عبدی با قاب کوچک تلویزیون شناخته شد. آن سال ها که بیشتر تلویزیون های خانگی، کوچک و سیاه وسفید بودند و هنوز چیزی به نام "سینمای خانواده" با همه متعلقاتش وجود خارجی نداشت اکبر عبدی با سریال محله برو بیا، کودکی گمشده نسل ما بود که برخلاف فیزیک پروارش با معصومیت کودکانه به دنیای بیرون نگاه می کرد. اما این فقط یک شروع بود.

ادامه حضورش به عنوان بازیگر خوش قریحه در سینمای ایران نمایان و پررنگ تر شد. بازی او در فیلم "مادر" علی حاتمی که یکی از تاثیرگذارترین نقش ها در آن سال ها بود و جمله معروف او که درعین ظرافت و با حسرت توسط او گفته شد; " مادر مرد از بس که جان نداشت " در یادها برای همیشه باقی ماند. او در نقش پسر کوچک خانواده که عقب ماندگی ذهنی داشت، با گریم سنگین، جان مایه نیاز فرزند به حضور مادر در زندگی را تایید کرد و نقش موثرش در گرمابخشی و انگیزه حیات در دل خانواده سنتی ایرانی که پای بند اصول است با معصومیت به تصویر کشید. یعنی نقش او در کنار مادر با بازی مرحوم رقیه چهرآزاد ، صفای مادر را تکمیل می کرد.

به ویژه زمانی که مادر چادر به سر از کنار او رد می شود و او با عشق چادر را می گیرد. اکبر عبدی در سال ۱۳۶۸ برای بازی در همین فیلم برنده سیمرغ بلورین نقش دوم مرد از هجدهمین جشنواره فیلم فجر شد.البته در دهه شصت که هنوز زمان زیادی از تغییرات اساسی در قواعد سینمای ایران نگذشته بود و نظام عرضه و تقاضا به خاطر تغییر ماهیت و محتوای فیلم ها تحول یافته بود، اکبر عبدی به ستاره ای تبدیل شد که علاوه بر داشتن استعدادهای هنری، در فروش بالای فیلم ها هم تاثیر گذار شد و البته کم جایگاهی نبود. باید یادآوری شود که در آن زمان سیاست های سینمایی با عنوان "ستاره "موافق نبود. به طور علنی از " ستاره "نامی برده نمی شد و فقط عنوان "بازیگر "در نوشته ها و افواه می چرخید. ولی اکبرعبدی با معیارهای ستاره مطابق بود; ستاره ای در کشور خودش و چنین درخششی هم یک شبه بوجود نیامد. آن روزها شبیه امروز نبود که برخی ها یک شبه ره صدساله را طی کنند، بدون این که شایستگی آن را داشته باشند.فیلم بعدی اکبر عبدی "ای ایران" به کارگردانی ناصر تقوایی بود که چندان قدر ندید .

او در نقش سرگرد مکوندی بازی کرد. دراین مدت در تعدادی از فیلم های کمدی بازی کرد که جایگاهش به عنوان یک کمدین به تثبیت رسید.در این میان فیلم مهمی که بازی کرد "ناصرالدین شاه آکتور سینما " بود. عبدی در نقش ملیجک بازی قابل قبول و تحسین برانگیزی داشت.البته ادامه این همکاری به فیلم "هنرپیشه" منتهی شد که در نوع خود جان تازه ای به بازیگری داد. صحنه ای که از دست زنش به ستوه می آید و درخیابان میان مردم و ایستاده روی ماشین فریاد می زند، در عین طنازی، تلخی خاصی داشت که فقط از عهده اکبر عبدی برمیآمد. ادامه همکاری او با زنده یاد علی حاتمی هم به فیلم "دلشدگان" رسید و با این کارنامه، اکبر عبدی با بازی درفیلم های متنوع و متعدد به حفظ تعادل میان گیشه و هنر رسید و کارهایش مورد توجه منتقدان و مردم قرارگرفت. یعنی خواص پسندیدند و عوام فهمیدند و به درستی عنوان "ستاره" را با خود همراه داشت. اما سری فیلم ها با موضوع مهاجرت به شکل هنرمندانه در فیلم "آدم برفی" در سال ۱۳۷۳به کارگردانی داوود میرباقری شروع شد. عبدی دراین فیلم نقش عباس را بازی کرد که البته برای خارج رفتن باید لباس زنانه بپوشد.

همین مساله که آیا مرد می تواند نقش زن را بازی کند ، پاشنه آشیل شد.

فیلم توقیف شد و به جای این که اکبر عبدی مورد توجه قرار گیرد و جایزه جشنواره بگیرد، به محاق رفت. وحالا بعد از گذشت هفده سال جایزه دیر به دستش رسید. امسال اکبر عبدی درفیلم "خوابم میآد" به کارگردانی رضا عطارن که نقش زن را بازی کرد، جایزه گرفت . در حالی که این جایزه را باید هفده سال پیش می گرفت .بعد از آن بود که فیلم هایی که اکبر عبدی بازی کرد، چندان گل نکرد. وفقط سه گانه اخراجی ها به لحاظ گیشه مورد توجه مردم قرار گرفت و اتفاقا باید گفت بهره ای که این سه فیلم از اکبر عبدی گرفت، خیلی بیشتر از آن چیزی بود که اکبر عبدی به دست آورد. خدا قوت به بازیگر توانایی که از ابتدا با مردم بود و به عشق مردم کار کرد و بدین طریق در ذهن جامعه ماندگار شد.

نویسنده : فرانک آرتا