از واردات فوتبال و تنیس تا صادرات چوگان

رابطه ورزشی ایران و انگلیس

اگر انگلستان بخواهد برتری خود را در ورزش به رخ جهانیان بکشد باید از فوتبال، کریکت، تنیس روی میز و ورزش‌های نزدیک به آن، بیلیارد و ورزش‌های مشابه اسبدوانی سخن براند.

همه می دانند «لیگ برتر» فوتبال این ​کشور جایگاه خدشه ناپذیری در جهان دارد و این کشور در اسبدوانی جایگاه های برتر جهانی را به خود اختصاص داده است. در مقابل، ایران فوتبال پرشور و هیجانی دارد و البته دستی هم بر آتش اسبدوانی و چوگان داشته است. به این صورت است که سه ورزش فوتبال، اسبدوانی و چوگان می تواند نقطه واصل ایران و انگلستان در عالم ورزش باشد؛ عالمی که در آن دیگر استعمار جایی ندارد و باید به رقابت پرداخت.

● فوتبال؛ از خوزستان تا لندن

فوتبال را انگلیسی ها به ایران آوردند. نقل تاریخ است که در اواخر سده ۱۳۰۰ این اتفاق افتاد و اولین مسابقه فوتبال هم میان انگلیسی های مقیم و ملوانان خارجی بود. اولین جام فوتبال در ایران هم توسط وزیرمختار این کشور در سال ۱۲۸۶ و بدون حضور تیم های ایرانی اجرا شد. عنوان نخستین بلیت فروشی تاریخ ایران هم بدون حضور انگلیسی ها ممکن نیست. مسابقه سال ۱۳۲۱ ایران با تیم ارتش این کشور در امجدیه، نخستین مسابقه ای بود که برای آن بلیت فروخته شد. اولین مربی خارجی فوتبال ایران هم انگلیسی بود. آلفرد جیمز گیبل که با هفته ای ۲۰ لیره مربی ایران شد و ظاهرا کار شاخصی جز سفر به مناطق مختلف ایران و آموزش فوتبال انجام نداد.

لقب اولین مربی خارجی خوزستان، مهد فوتبال ایران هم به نام هاکر انگلیسی خورده که ظاهرا الگویی برای باشگاه شاهین و مکتب ماندگار این تیم بوده است؛ البته تعامل فوتبالی ایران و انگلستان فقط به مربی ختم نشد. بعد از آن که مرحوم ناصر حجازی پس از جام جهانی سال ۱۹۷۸ در آستانه پیوستن به منچستریونایتد بود، اما به مقصود خود نرسید؛ آندرانیک تیموریان و اشکان دژاگه دو نماینده فوتبال ایران در لیگ برتر انگلستان شدند. دژاگه در حال حاضر هم در تیم فولام انگلستان بازی می کند. لیگ برتر فوتبال انگلستان در ایران بسیار مورد توجه علاقه مندان فوتبال است. سه تیم مطرح این لیگ یعنی آرسنال، منچستریونایتد و چلسی کانون رسمی هواداران در ایران دارند.

● چوگان، صادرات متقابل ایرانیان به انگلیس

چوگان، ورزشی باستانی و ایرانی است که ایرانیان آن را در دوره صفوی به انگلیسی ها آموختند. بعدها چوگان در ایران با کم لطفی مردم و مسئولان روبه رو شد، اما انگلیسی ها پلی شدند برای فراگیری این ورزش در همه نقاط جهان. گفته می شود که درحال حاضر آمریکای جنوبی به عنوان قطب این ورزش در سراسر جهان شناخته می شود.

● اسبدوانی با اسب های مشترک

برخی از محققان اسبدوانی معتقدند، نژاد اسب های تازی یا ایرانی و انگلیسی مشترک است. آنان می گویند این اشتراک به دلیل فرستادن بهترین اسب های ایرانی به هندوستان در زمان حاکمیت انگلستان بوده است. با این حال در اسبدوانی هم مانند چوگان، این ایرانی ها بودند که توانستند گوی سبقت را از ایرانیان بربایند.

● کریکت، مقاومت ایرانیان؟

با وجود این که در کشورهای همسایه ایران و منطقه نظیر افغانستان، پاکستان، هند و بنگلادش به تبع حضور بریتانیا، ورزش کریکت بسیار جدی گرفته می شود، چنین مساله ای در ایران وجود ندارد و صرفا یک انجمن برای این ورزش در ایران تاسیس شده است. شاید بد نباشد دلایل فراگیر نبودن کریکت در ایران مورد تحقیق همزمان ورزشی ها، جامعه شناسان و مورخان قرار گیرد. شاید یکی از دلایل این امر انگلیسی بودن این بازی باشد.

● سایر ورزش ها

در منابع رسمی ایران آورده شده ورزش هایی چون بدمینتون، تنیس و اسکواش هم از واردات انگلیسی ها به ایران است؛ گفته می شود هر سه این ورزش ها مایه تفریح کارکنان انگلیسی نفت جنوب بودند و بعد از آن در میان ایرانیان نفوذ پیدا کرده است.