فیفای سنتی سرانجام تغییر مهمی را پذیرفت توپ هوشمند برای داورانی كه چشم شان نمی بیند

فیفا استفاده از یك توپ مجهز به میكروچیپ را كه می تواند نشان بدهد توپ از خط دروازه گذشته است یا خیر را آزاد اعلام كرده و در نتیجه احتمال دارد سال آینده این توپ در جام جهانی فوتبال آلمان مورد استفاده قرار گیرد

شنبه شب در جلسه بورد قانون گذاری فیفا در كاردیف ولز استفاده از این توپ های هوشمند تصویب شد. این توپ ها كه ساخته آدیداس هستند یك میكروچیپ درون خود دارند كه وقتی از خط دروازه عبور می كنند صدایی از خود خارج می سازند و به داور سیگنال می دهند و برای انجام این كار خط دروازه ها را به وسایل الكترونیك و ادوات مخصوصی برای روشن كردن وضعیت توپ مجهز می سازند.

طرح استفاده از این ادوات پس از تصویب در بورد فوق، ابتدا در جریان رقابت های جام جهانی نوجوانان ۲۰۰۵ در پرو (در شهریور و مهر سال آینده) مورد اجرا و آزمون قرار خواهد گرفت.

با این وجود سپ بلاتر رییس سوییسی فیفا تأكید كرده است كه این كار لزوماً مقدمه یی بر رسمی شمردن استفاده از فیلم های ویدیویی برای تشخیص عبور یا عدم عبور توپ از خط دروازه ها نیست. »فیفا و بورد قانون گذاری دیگر بار سعی كرده اند چهره انسانی و عادی فوتبال را حفظ كنند و درصدهای اشتباه موجود در آن را نیز بپذیرند. به واقع تنها موردی كه فیفا تغییر درآن را پذیرفت. تكنولوژی میكروچیپ برای تعیین عبور یا عدم گذر توپ از خط دروازه است. اگر تست های اولیه ما جواب بدهد و حاصل آن مثبت باشد، آنگاه می توان آن را در جام جهانی ۲۰۰۶ نیز به مرحله اجرا گذاشت اما فعلاً همه چیز در مرحله آزمون و بررسی است.»

قابل اعتماد؟

در همین حال توماس فان شایك سخنگوی آدیداس گفت این شركت مصمم است دریابد كه این توپ های هوشمند حقیقتاً قابل اعتماد هستند یا خیر. »ما در اصل به كیفیت و كارایی این سیستم اعتقاد داریم اما باید دقت آن به طور ۱۰۰ درصد بر ما مشخص شود و همه نیز مثل ما متقاعد شوند. اگر چنین چیزی حاصل نیاید ما اصراری بر شتاب و انجام اجباری این قضیه نخواهیم داشت.»

با این حال فیفا بسیار امیدوار است این رویكرد تازه به جنجال های قدیمی درخصوص گل شدن یا نشدن بعضی توپ ها در ورزش فوتبال پایان بخشد. یكی از بزرگترین این موارد در فینال جام جهانی ۱۹۶۶ دیده شد. هنگامی كه شوت جف هرست انگلیسی به زیر تیر افقی دروازه آلمان غربی خورد و كمك داور روسی رأی به گل شدن آن داد اما ۳۹ سال بعد از آن واقعه هنوز كسی نمی داند كه توپ از خط دروازه عبور كرده بود یا خیر.

فان شایك می گوید: »رویداد جف هرست، دلیل وجودی این قانون جدید است زیرا اگر ۱۰۰ بار هم فیلم این صحنه را ببینید باز نمی فهمید كه گل شده است یا خیر.»

یك فاجعه

مورد جدیدتر در مسابقه اخیر منچستریونایتد با تاتنهام در لیگ برتر انگلیس دیده شد كه داور در میان حیرت شدید ناظران ندید كه یك شوت از راه دور تاتنهامی ها پس از خارج شدن از دست های روی كارول دروازه بان ایرلندی منچستر یك متر از خط دروازه عبور كرده است و حتی چنین صحنه یی را هم گل نگرفت. پخش تلویزیونی صحنه به راحتی گل شدن توپ و گیج بودن داوران را ثابت كرد اما نتیجه بازی (صفر-صفر) عوض نشد.

به این ترتیب تاتنهام یك پیروزی مسلم را از دست داد و همان تك امتیاز »ناحق» كه نصیب منچستر شد، ممكن است این تیم را حتی به مقام قهرمانی لیگ برتر انگلیس نیز برساند كه در آن صورت یك فاجعه خواهد بود و چلسی صدرنشین فعلی چوب حماقت داور را خواهد خورد. به لحاظ بار اقتصادی نیز چنین رویدادی میلیاردها پوند را در دو باشگاه فوق دست به دست و «سوخت» خواهد كرد و به واقع سرنوشت یك مسأله بزرگ را عقل كوچك مدیران فوتبال جهان تعیین خواهد كرد كه تا قبل از جلسه روز شنبه كاردیف از استفاده از ادوات الكترونیك برای حل مشكلات داوری ابا داشته اند.

شاید همان بازی و فاجعه داورانی كه احتمالاً چشم های شان اصلاً كار نمی كند، سبب تصویب قانون جدید در اجلاس كاردیف شده باشد. درپی آن واقعه اتحادیه فوتبال انگلیس و فیفا »تلفن باران» و زیر خروارها »فكس اعتراضیه» مدفون شدند و اعتراض ها به امر »داوری معیوب» چنان قوت و شدت گرفت كه نهاد سنتی و راكدی مثل فیفا نیز مجبور به تغییر رویه و رویكردی جدید و اتخاذ روش استفاده از میكروچیپ ها و تسلیم در برابر این مسأله شد.

این یك تغییر بزرگ نیست

با این حال فیفا امیدوار است این روش جدید نیز موجب تغییر اساسی در قواعد فوتبال و امر تصمیم گیری سریع در میادین نشود چون میكروچیپ ها بسیار سریع به اطلاع داور می رسانند كه چه روی داده است و احتیاجی به تأخیر و صبر نیست. حال آنكه اگر قرار باشد به فیلم مسابقه در كنار زمین فوتبال و بررسی آن رجوع شود، در آن صورت چند دقیقه در اجرا و ادامه مسابقات تأخیر خواهد افتاد.

بورد قانون گذاری ورزش فوتبال متشكل از ۴ كشور بریتانیایی و چند نماینده دیگر از جانب فیفا است و از آنجا كه بریتانیایی ها طالب تصویب و اجرای قانون جدید بودند، معلوم بود كه طرح تصویب خواهد شد. آنچه مشخص نیست، این است كه آیا این مسأله باعث پایان مباحث و اختلاف نظرهای فعلی خواهد بود یا نه.