نمازجمعه میعادگاه متمسکین به ثقلین

هر ظرفی به اندازه مظروف خود و هر محلی به قدر حالش ارزش دارد هیچ عاقلی حاضر نیست ظرف بلورین یا کاسه زرین را محل نگهداری خاک و خاشاک گرداند چنانکه حاضر نیست گوهر شب چراغ و یاقوت ثمینی را در گونی و امثال آن قرار دهد

هر ظرفی به اندازه مظروف خود و هر محلی به قدر حالش ارزش دارد. هیچ عاقلی حاضر نیست ظرف بلورین یا کاسه زرین را محل نگهداری خاک و خاشاک گرداند چنانکه حاضر نیست گوهر شب چراغ و یاقوت ثمینی را در گونی و امثال آن قرار دهد.

قرآن کریم هدف خلقت را منحصرا عبادت می داند : « و ما خلقت الجن والانس الا لیعبدون » ۱ جن و انس را خلق نکردم جز برای اینکه بنده من باشند و مرا عبادت کنند. عبودیت به معنای وابستگی بی قید و شرط بنده به مولاست به گونه ای که چیزی از خود نداشته باشد و با همه ی وجود مطیع و تسلیم او گردد نه دنبال تمایل قلبی خود باشد و نه در مقابل معبود به اندیشه ی خود تکیه کند. از این رو رسول اکرم صلی الله علیه و آله و سلم در تفسیر این آیه فرمود :

خداوند جن و انس را خلق کرد تا عبد و مطیع او باشند نه اینکه او را معصیت کنند : « ان الله عزوجل خلق الجن و الانس لیعبدوه و لم یخلقهم لیعصوه و ذلک قوله عزوجل : « و ما خلقت الجن و الانس الا لیعبدون » تحقق این معنا یعنی وابستگی مطلق جز با معرفت و شناخت خداوند ممکن نیست . از این رو در آیات آمده است :

« ان الله عزوجل ما خلق العباد الا لیعرفره فاذا عرفوه عبدوه ... » خدا بندگان خودش را خلق نکرد جز برای اینکه او را بشناسند وقتی که او را شناختند عبادتش خواهند کرد...۲

در آیه ی ۱۲ سوره طلاق خداوند می فرماید :

« ان الله عزوجل ما خلق العباد الا لیعرفره فاذا عرفوه عبدوه ... » خدا بندگان خودش را خلق نکرد جز برای اینکه او را بشناسند وقتی که او را شناختند عبادتش خواهند کرد . ۲...

در آیه ی ۱۲ سوره طلاق خداوند می فرماید :

« الله الذی خلق سبع سماوات و من الارض مثلهن یتنزل الامر بینهن لتعلموا ان الله علی کل شی قدیر و ان الله قداحاط بکل شی علما »

خدا آن کسی است که هفت آسمان را آفرید و مانند آن آسمانها از (هفت طبقه ) زمین خلق فرمود و امر نافذ خود را در بین هفت آسمان و زمین نازل کرد تا بدانند که خدا بر هر چیز توانا و به احاطه علمی بر همه امور آگاه هست .

امام باقر علیه السلام به ابوحمزه ثمالی فرمود : « انما یعبدالله من عرف الله » ۳.

بدین ترتیب هدف خلقت معرفت الله است . همچنان که در حدیث قدسی آمده است :

« کنت کثرا مخفیا فاجیت ان اعرف فخلقت الخلق لکی اعرف » « من گنجی مخفی بودم دوست داشتم شناخته شوم مخلوفات را خلق کردم تا شناخته شوم . »

بالاترین ارزش نیز همین معرفت است به گونه ای که در میان علوم و معارف معادلی برای آن نمی توان یافت . در نتیجه قلبی که ظرف معرفت الله باشد بهترین و با ارزشترین ظرف است . و چون هر ظرفی به قدر معرفتی که دارد می ارزد و هیچ قلبی به اندازه قلب ائمه اطهار علیهم السلام نیست به خدا معرفت ندارد پس هیچ قلبی به اندازه ی آن قلبها مطهر نمی ارزد.

لذا با عنایت به آیه ۱۲ سوره طلاق خدای سبحان هدف آفرینش نظام کیهانی را معرفت بشر به علم و قدرت الهی اعلام کرد و جهت تحقق این هدف اساسی پیامبران را فرستاده و کتابهای آسمانی را نازل فرمود چنانکه در آیه ی ۱۵۱ سوره ی بقره آمده است :

« کما ارسلنا فیکم رسولا منکم یتلو علیکم آیتنا و یزکیکم و یعلمکم الکتاب و الحکمه و یعلمکم ما لم تکونوا تعلمون »

چنانکه رسول گرامی خود را فرستادیم که آیات ما را برای شما تلاوت کند و « نفوس شما را از پلیدی و آلودگی جهل و شرک پاک و منزه گرداند بشما تعلیم شریعت و حکمت دهد و از او بیاموزید هرچه را نمی دانید. »

به همین جهت خداوند متعال با مردم اتمام حجت می نماید این نکته در آیه ی ۱۶۵ سوره نسا عنوان شده است :

رسلا مبشرین و منذرین لئلایکون للناس علی الله حجه بعدالرسل و کان الله عزیزا حکیما »

و رسول را فرستاد که نیکان را بشارت دهند وجدان را بترسانند تا آن که پس از فرستادن این همه رسولان مردم را به خدا حجتی نباشد و خدا همیشه مقتدر و کارش همه بر وفق حکمت است .

پس مشخص شد که هدف اساسی آفرینش معرفت بشر به علم و قدرت الهی است و خدای متعال برای رسیدن بشر به این هدف پیامبران را فرستاده است تا مردم را حجتی نسبت به خداوند نباشد و اما تکلیف مردم بعد از رحلت پیامبر چیست

در آیه ۵۹ سوره نسا خداوند می فرماید :

« یا ایهاالذین امنوا اطیعوالله و اطیعوالرسول و اولی الامر منکم » ای کسانیکه ایمان آورده اید! از خدا اطاعت کنید و از رسول خدا و اولوالامر نیز اطاعت کنید.

آیه ی « انما یریدالله لیذهب عنکم الرجس اهل البیت و یطهر کم تطهیرا » که به آیه ی تطهیر مشهور شده از عصمت گروهی به عنوان اهل البیت خبر داده است . این عصمت از برخی شواهد داخلی آیه فهمیده می شود. پیغمبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلم از راههای گوناگون این عنوان را بر امیرالمومنین علی علیه السلام فاطمه زهرا سلام الله علیها امام حسن و امام حسین علیهاالسلام تطبیق کرده است ۴. براساس برخی استدلال ها بقیه امامان معصوم علیهم السلام در این عنوان کلی داخل هستند که مجال مطرح کردن آنها در این نوشتار نمی باشد. اکنون که در عصر غیبت کبری قرار داریم علمای واجد شرایط از سوی امام زمان علیه السلام نیابت عامه دارند نیابت عامه این است که امام شرایط و ضوابطی کلی را بیان کند تا در طول زمان هر فردی که آن ضابطه با او تطبیق کند نایب شناخته شود و به نیابت از امام در امر دین و دنیا مرجع مردم باشد. امامان معصوم به ویژه حضرت حجه بن الحسن المهدی ـ عجل الله تعالی فرجه ـ در روایات متعددی این شرایط را بیان فرموده و مسلمانان را در دوران غیبت کبری موظف کرده اند که به واجدان شرایط مزبور رجوع نموده و طبق دستور آنان عمل کنند.

اسحق بن یعقوب می گوید : از محمدبن عثمان (دومین نایب خاص حضرت مهدی علیه السلام خواستم نامه ام را به پیشگاه امام برساند در آن نامه مسائل مشکلی که داشتم پرسیده بودم . امام با خط خود جواب نوشته بود. از جمله سئوالاتم این بود که در پیشامدها در عصر غیبت به چه کسی مراجعه کنم در پاسخ این سئوال فرموده بود :

« و اما الحوادث الواقعه فارجعوا فیها الی رواه حدیثنا فانهم حجتی علیکم و انا حجه الله » .

و اما در حوادثی که رخ می دهد به راویان احادیث ما مراجعه کنید. آنها حجت من بر شما هستند و من حجت خدا بر آنان هستم . با آنکه اسحاق بن یعقوب در این نامه در مورد وظیفه خود سئوال کرده ولی امام به صورت عمومی پاسخ داده و وظیفه ی همه ی شیعیان را معین نموده است ۵.

در حال حاضر که نظام مقدس جمهوری اسلامی با مجاهدتهای رهبر کبیر انقلابمان حضرت امام خمینی (ره ) و خونهای پاک هزاران شهید در کشورمان برقرار می باشد زمینه ی بسیار مساعدی فراهم گردیده است تا جامعه حول محور قرآن وعترت به نورانیت بگراید. همه ی مراکزی که به نوعی در تعلیم و تربیت افراد سهم دارند برنامه هایشان براساس عقل و نقل که دوبال دین می باشند تدوین گردد. بهترین زمانها و ارزشمندترین مکانها به بحث پیرامون کتاب خدا و روایات معصومین اختصاص یابد. یقینا روز جمعه جزو بهترین زمانها و مصلی های نمازجمعه جزو بهترین مکانها بشمار می روند.

حضرت امام خمینی (ره ) در اهمیت نمازجمعه فرموده اند : ۶

« نماز جمعه و دو خطبه ی آن مانند حج و نماز عید فطر و قربان از مراسم بزرگ مسلمانان است ولی متاسفانه مسلمانان از وظایف مهم سیاسی این عبادت غافل و ناآگاهند در صورتی که انسان با اندک مطالعه و دقت در احکام کشوری سیاسی اجتماعی و اقتصادی اسلام درمی یابد که اسلام دین سیاست است و کسی که دین را از سیاست جدا می داند نادانی است که نه اسلام را می شناسد و نه سیاست را »

چندی است که حضرت آیت الله هاشمی رفسنجانی خطبه ی اول نمازجمعه تهران را به تفسیر قرآن و حضرت آیت الله جوادی آملی در قم به شرح خطبه های نهج البلاغه اختصاص داده اند. مسلما این حرکت مترقیانه دو فقیه و عالم وارسته آثار و برکات فراوانی را نصیب جوامع اسلامی بلکه جوامع بشری خواهد نمود و پاسخی خواهد بود به ندای رهبر معظم انقلابمان حضرت آیت الله خامنه ای مدظله العالی در باب تولید علم در کشور.

امید آن می رود که همه ی مراکز دخیل در رشد و تعالی افراد جامعه از این سرمایه های ارزشمند و نعمت های خداوندی که از شاگردان حضرت امام خمینی (ره ) بشمار می روند نهایت بهره را ببرند.

منابع :

۱ ـ قرآن

۲ ـ ادب فنای مقربان (شرح زیارت جامعه کبیره ) آیت الله جوادی آملی ـ مرکز نشر اسرا دیماه ۱۳۸۲ قم جلد ۲ ص ۱۴۴

۳ ـ ادب فنای مقربان آیه الله جوادی آملی ـ مرکز نشر اسرا دی ۱۳۸۲ قم ج ۱ ص ۱۴۵

۴ ـ ادب فنای مقربان آیه الله جوادی آملی ـ مرکز نشر اسرا اسفند ۸۳ قم ج ۳ ص ۵۳

۵ ـ سیره پیشوایان ـ مهدی پیشوایی انتشارات موسسه امام صادق (ع ) زمستان ۷۹ ص ۶۹۰

۶ ـ آموزش فقه محمدحسین فلاح زاده انتشارات الهادی بهار ۷۷ ص ۲۱۷

تهیه و تنظیم : سیدعلی صفوی