آثار خودپسندی

یکی از آثار خودپسندی آن است که فرد، گناهان خویش را کوچک می‌شمارد، بلکه خویشتن را از هرگونه گناه و پلیدی پاک و پاکیزه می‌داند. در واقع، عجب و خودخواهی نمی‌گذارد که بدی‌های خود را ببیند و ازاین رو، در پی استغفار و پوزش خواهی برنمی‌آید. نیز چنین شخصی خود را میان مردم، انسانی خوب و بلندمرتبه می‌پندارد.

یکی از آثار خودپسندی آن است که فرد، گناهان خویش را کوچک می‌شمارد، بلکه خویشتن را از هرگونه گناه و پلیدی پاک و پاکیزه می‌داند. در واقع، عجب و خودخواهی نمی‌گذارد که بدی‌های خود را ببیند و ازاین رو، در پی استغفار و پوزش خواهی برنمی‌آید. نیز چنین شخصی خود را میان مردم، انسانی خوب و بلندمرتبه می‌پندارد. از رسول خدا صلی الله علیه و آله رسیده است که: «فَانّه لیس عَبْدٌ یَتَعَجَّبُ بِالْحَسَناتِ اِلاّ هَلَک؛ هیچ بنده‌ای نیست که از کارهای خود دچار غرور و خودپسندی شود، مگر اینکه هلاک شود.» خودپسندان و از خود راضیان، دیگران را کوچک و ناچیز می‌شمارند و به آنها ارزشی قائل نیستند و بدین ترتیب، تنهایی و گوشه‌گیری بر سراغشان می‌آید. حضرت علی علیه‌السلام از این بیماری چنین یاد می‌کند: و أوحشُ الْوَحْشَهِٔ العُجْبُ وَلا وَحْدَهٔ اَوحشُ مِنَ الْعُجْبِ. هولناک‌ترین تنهایی، خودپسندی است و هیچ تنهایی، وحشتناک‌تر از خودپسندی نیست.

اثر دیگر اینکه عجب، آتش دشمنی و کینه توزی را در فرد خودخواه می‌افروزد. از امیرالمؤمنین علی علیه‌السلام نقل شده است: «ثَمَرهُٔ العُجبِ البَغضاهُ؛ میوه خودپسندی، دشمنی و کینه توزی است».از آثار دیگر خود بینی این است که فرد را از هرگونه پیشرفت در زندگی باز می‌دارد. خودبینی و خودخواهی، انسان را از حرکت به سوی رشد و بالندگی منحرف می‌کند. تا زمانی که آدمی از دایره خودبینی خارج نشود، به کمالات انسانی و پیشرفت‌های فردی و اجتماعی دست نخواهد یافت. «گویند: اسب سواری به نهر آبی رسید، ولی هر چه اصرار کرد، اسب از آن نهر کوچک و کم عمیق عبور نکرد. مرد حکیمی رسید و گفت: آب نهر را به هم زنید تا گل آلود شود. این کار را کردند و اسب به راحتی عبور کرد. وقتی سرّ این کار را از آن مرد کارآزموده خواستند، گفت: هنگامی که آب صاف بود، اسب عکس خود را در آب می‌دید و می‌پنداشت خود اوست و حاضر نبود پا به روی خویش بگذارد و همین که آب گل آلود شد و خویش را فراموش کرد، به راحتی از آن گذشت».