بن بست دموکراسی مسلح

آمریکایی ها با شعار دموکراسی از زیر سلطه انگلستان در آمدند و با شعار مذکور, تسلط خود بر جهان را هرروز بیش از پیش توسعه بخشیدند, برپایی انقلاب های موسوم به انقلاب های مخملی در صربستان, گرجستان,اوکراین و تهاجم به عراق وافغانستان برای برپایی دموکراسی, نمونه های روشنی از نتایج راهبرد صدور دموکراسی در جهان از سوی آمریکاست

آمریکایی ها با شعار دموکراسی از زیر سلطه انگلستان در آمدند و با شعار مذکور، تسلط خود بر جهان را هرروز بیش از پیش توسعه بخشیدند، برپایی انقلاب های موسوم به انقلاب های مخملی در صربستان، گرجستان،اوکراین و تهاجم به عراق وافغانستان برای برپایی دموکراسی، نمونه های روشنی از نتایج راهبرد صدور دموکراسی در جهان از سوی آمریکاست. مقاله مذکور گویای برخی از زوایای پیدا وپنهان صدور دموکراسی از سوی آمریکاست که توسط «جان اوون» به رشته تحریر درآمده است.

برخی دولتمردان آمریکا بر این باورند که «دموکراسی باعث افزایش نفوذ ایالات آمریکا می شود» و برخی نیز بر این اعتقادند که آمریکا با اشاعه و تبلیغ دموکراسی سبب ایجاد خشونت شده است که از عراق به عنوان نمونه روشنی ازنتیجه این راهبرد نام می برند و معتقدند اشغال عراق موجب رشد القاعده در آن کشور شده است. آنها این پرسش را مطرح می کنند که اگر آمریکا صدور دموکراسی را به امنیت ملی اش پیوند دهد، آیا در نهایت رفتارش به اثبات گزینه « خود نابودکنندگی» منجر نخواهد شد ؟ به لحاظ تاریخی، قدرت های بزرگی که به اشاعه نهادهایشان درخارج از سرزمین خود پرداخته اند، اغلب با واکنش هایی از سوی کشورهای هدف یا کشورهای دیگریا قدرت بزرگ رقیب روبه رو شده اند.

منتقدان به صدور دموکراسی از سوی آمریکا درمواجهه با این موضوع سؤال های متعددی را مطرح می نمایند؛ آیا ضررهای تبلیغ دموکراسی بیش از مزایای آن برای ایالات متحده است یا خیر ؟ آیا برقراری دموکراسی در عراق که دردسرهای گوناگونی را موجب شد، به هزینه هایش می ارزد ؟ به عبارت دیگر اگر ایده گسترش لیبرال دموکراسی از مراکش تا پاکستان عملی شود، آمریکا دوستان و متحدان جدیدی خواهد داشت؟ آیا گسترش دموکراسی می تواند به منافع ملی آمریکا کمک نماید؟ آیا حمایت های لفظی وعملی آمریکا سبب برقراری دموکراسی درخاورمیانه خواهد شد؟ آیا آمریکا خواهان خاورمیانه ای دموکراتیک است ؟ آیا مداخله آمریکا موجب ناامن شدن خاورمیانه نسبت به گذشته نشده است؟ آیا هژمونی آمریکا در خاورمیانه منافع اقتصادی اروپا را به خطر نینداخته است؟ بسیاری از معتقدین به راهبرد صدور دموکراسی توسط آمریکا بر این موضوع تاکید دارند که آمریکا با راهبرد صدوردموکراسی موفق به دست یابی به اهداف خود شده است. آنان تاکید می کنند که هم اکنون کشورهایی که صدور دموکراسی آمریکا را تجربه کرده اند، ( گرجستان با انقلاب سرخ و اوکراین با انقلاب نارنجی ) از قیم تاریخی خود یعنی کشور روسیه فاصله گرفته اند و به سوی غرب، خاصه آمریکا گام برمی دارند. اما دموکراسی های آمریکای لاتین در مقایسه با کشورهایی که در اروپای شرقی و کشورهای جدا شده از شوروی سابق دموکراسی آمریکایی را تجربه کرده اند، عموماً تمایل کمتری به ایالات متحده دارند.

واشنگتن از سال ها قبل، صدور دموکراسی را به خاطر منافعش در هر موقعیتی که مناسب تشخیص داده تبلیغ کرده است. آمریکا با باور به این امر که دموکراسی پایدار موجب تقویت نفوذ آمریکاست، راهبرد صدور دموکراسی را از زمان ریگان در دستور کار قرار داده است. در زمان ریگان برخی از مقامات دولتی مخالف تغییر راهبرد آمریکا از راهبرد ضد کمونیسم به استراتژی حمایت از دموکراسی در جهان سوم بودند. آنان سرنگونی «مارکوس»در فیلیپین و روی کار آوردن « آکونیو » را سپردن فیلیپین به شوروی قلمداد می نمودند، اما حوادث آن کشور ثابت کرد که آنها اشتباه می کردند. هم اکنون نیز بسیاری دولتمردان آمریکا از کمک به برقراری دموکراسی در عراق امتناع می ورزند؛ که شاید دلیل آن نگرانی از رهایی آن کشور درصورت محقق شدن دموکراسی از وابستگی به آمریکا باشد.

از نظر این عده اشاعه دموکراسی و حفظ قدرت آمریکا دو هدف متضاد هستند. در مقابل این منتقدان، عده ای دیگر بر این باورند که رابطه نزدیکی بین رشد قدرت آمریکا و گسترش دموکراسی وجود دارد. از نظر این طیف، ایالات متحده از طریق بسط سرمایه داری دموکراتیک می تواند در سرتاسر جهان به اهداف خود برسد؛ زیرا دموکراسی ها شرکای قابل پیش بینی تری برای آمریکایی ها محسوب می شوند و عموماً دموکراسی های با ثبات با یکدیگر نمی جنگند و لذا ایالات متحده با دشمن کمتری مواجه می شود.

هرچند ایالات متحده دموکراسی را به عنوان یکی از سیاست های رسمی خود اعلام داشته، اما منتقدان اشاعه دموکراسی معتقدند، ممکن است دموکراسی و انتخابات آزاد منجر به ظهور دولت های مخالف آمریکا شود. پیروزی حماس، حزب الله، نخست وزیر کنونی عراق نمونه هایی از روی کار آمدن مخالفان آمریکا با انتخابات آزاد در پرتو دموکراسی است که مسلماً با اهداف مطابقت ندارد و منافع آمریکا را با خطر مواجه خواهد کرد. درطول سال های در پیش گرفتن راهبرد صدور دموکراسی، تبلیغ دموکراسی از سوی آمریکا اغلب به مثابه یک عمل یکجانبه از سوی آمریکا محسوب شده و به همین دلیل است که صدور دموکراسی درجهان بیشتر به معنی نفوذ قدرت آمریکا محسوب می شود. توسعه وگسترش دموکراسی علاوه بر دارا بودن منافع اقتصادی برای آمریکا، تنزل هزینه های نظامی و افزایش دوستان آمریکا در طول چند دهه گذشته را در سراسر جهان سبب شده است. هرچند تبلیغ دموکراسی ممکن است به برقراری نظم جهانی کمک کند و آن را تداوم بخشد، اما نتیجه دیگر آن درصدر بودن آمریکاست.

نکته ای که توجه بدان لازم ا ست، این واقعیت مشهود است که در سال های آتی، اگر دموکراسی های اسلامی چه به لحاظ داخلی و چه به لحاظ خارجی امن تر شوند، به حمایت آمریکا کمتر نیاز خواهند داشت و همچون دموکراسی های اروپایی، تضاد منافعشان با آمریکا بیشتر خواهد شد. این دموکراسی های اسلامی، به فاصله گرفتن از آمریکا و اتحاد با سایر کشورها بر مبنای قدرت، فرهنگ، قومیت، اقتصاد یا جغرافیا روی خواهند آورد. چالش های آمریکا در خاورمیانه از این منظر شبیه چالش های امروزی اش با اروپا و آمریکای لاتین خواهد بود. اگر چه دموکراسی های اسلامی نسبت به اهداف قدرت آمریکا احساس نگرانی خواهند کرد، اما هم اکنون تحت مزایای هژمونی لیبرال آمریکا زیست می کنند و برای ایجاد یک ضد موازنه فعّال علیه آمریکا به اندازه کافی تحریک نخواهند شد. روابط آمریکا با این دموکراسی های اسلامی تنش ها، دردسرها و حقارت های خاص خودش را خواهد داشت اما بسیاری، این روابط را به روابطی که آمریکا در طول تاریخ با کشورهای این منطقه داشته است ترجیح می دهند.

چگونگی منزوی ساختن برخی از کشورها نظیر ایران نیز در راهبرد آمریکا در زمینه تبلیغ دموکراسی موضوع مهمی است. درحال حاضر که عراق و افغانستان در بی ثباتی به سر می برند، منطقه از خشونت برافروخته شده و اکثر دنیا متقاعد شده است که آمریکا به دنبال یک امپراتوری جهانی است، خردمندانه تر است که آمریکا از ابزار دیپلماتیک و اقتصادی در راستای اصلاحات دموکراتیک استفاده کند. جهان باید بتواند خودش را با دانستن این مطلب دلداری دهد که در بلند مدت دموکراسی های اسلامی امن باید راه اسلاف اروپایی خود را پی گیرند و از آمریکا دوری کنند. اما در زمان حاضر، همه خواهان دموکراسی غربی یا آمریکایی نیستند و آنهایی هم که به دنبال این نوع آزادی اند، ضرورتاً به یاری آمریکا در رسیدن به دموکراسی اعتماد نمی کنند.

مترجم: شهاب دلیلی

منبع: مجله امنیت سیاسی

و بین المللی آمریکا