پـنـج نـکـتـه دربـاره بـازی با بـچـه ها

شما می توانید بازی با کودک را از ماه های نخست زندگی آغاز کنید زیرا شیرخواران نیاز به انگیزش و تحریک دارند

۱) بهترین زمان شروع بازی

شما می‌توانید بازی با کودک را از ماه‌های نخست زندگی آغاز کنید زیرا شیرخواران نیاز به انگیزش و تحریک دارند. ایجاد انگیزش در آنها به اندازه تغذیه‌شان اهمیت داد و باید توجه بسیاری به آن مبذول داشت. شیرخواران توانایی‌ هماهنگ‌کردن اندام‌ها و حرکت کردن را ندارند و بدون کمک قادر به کشف دنیای اطرافشان نیستند. وقتی اسباب‌بازی را در جایی قرار دهید که آنها قادر به دیدن آن باشند رنگ و شکل اسباب‌بازی برایشان ایجاد انگیزش می‌کند و اگر این اسباب‌بازی در دسترس شیرخوار قرار بگیرد، تصادفی به آن ضربه می‌زند و باعث جابه‌جاشدن آن خواهد شد. شیرخوار از این تجربه یاد می‌گیرد چگونه چیزی را حرکت دهد و اولین هماهنگی‌های حرکتی را می‌آموزد. به مرور پس از کسب توانایی راه رفتن، بازی شگفت‌انگیزتر می‌شود. چون راه رفتن با شناخت و کشف دنیای بیرون همراه است.

۲) بهترین اسباب‌بازی

به خاطر بسپارید برای کودک شما تمامی وسایل بی‌خطر، نقش اسباب‌بازی را ایفا می‌کند و در عین حال که او را بسیار خوشحال و سرگرم می‌کند نسبت به اسباب‌بازی‌های گران‌قیمت، آموزش‌های بهتر و بیشتری را به وی می‌دهند. پس منزل را جست‌وجو کنید و هر وسیله بی‌خطر و تمیزی مانند فنجان پلاستیکی یا قاشق چوبی را برای او کنار بگذارید. دقت کنید که این اشیا نباید نوک‌تیز باشند و از طرفی کوچک هم نباشند، زیرا اگر چه بتواند آنها را در دهانش جای دهد، احتمال خطر خفگی برایش به وجود می‌آید. بازی برای کودکان نوپا، آمیزه‌ای از لذت، یادگیری و احساس درماندگی است. برای نمونه اگر فرزند نوپایتان قصد داشته باشد برچسب وسیله‌ای را روی آن بچسباند، با توجه به اینکه قادر به انجام این کار نیست بلافاصله عصبی می‌شود. برای پیشگیری از این شرایط به وی کمک کنید، یا وسیله دیگری را در اختیار او قرار دهید تا بتواند از عهده این کار برآید.

۳) اولین همبازی

توقع نداشته باشید که کودک نوپا برای مدت طولانی به شی‌ای توجه داشته باشد یا با بچه‌های دیگر بازی کند. زیرا توانایی تمرکز نداشته و مهارت‌های ارتباطی آنها برای بازی با سایر کودکان کافی نیست. کودک نوپا در کنار بچه‌های دیگر بازی می‌کند نه با آنها و اگر به آنها توجه نشان می‌دهد به دلیل اسباب‌بازی قشنگ یا خوراکی‌هایشان است و شاید هم در یک چشم به هم زدن آن وسایل را از دست آنها دربیاورند. والدین باید تا زمانی که کودکان، مهارت اجتماعی کافی را کسب نکرده‌اند، همکاری و اشتراک را یاد نگرفته‌اند و توانایی بازی با سایر بچه‌ها را ندارند، همبازی آنها باشند. لزومی ندارد، پدر و مادر، هر دو با هم به بازی با کودک بپردازند و همبازی شدن یکی از آنها نیز با او کافی نیست.

۴) آموزش از طریق بازی

توجه داشته باشید بازی با کودک امر مهمی است و خردسالان تفاوتی بین فعالیت‌هایی مانند کار و بازی قائل نیستند و همه‌چیز برای آنها موضوع یا وسیله بازی و تفریح است. مشارکت کودک در کارهای خانه، مانند شستن ماشین، یکی از بهترین راه‌های بازی با آنهاست. این روش بسیار موثر است زیرا در عین حال که شما مشغول انجام کارهای خانه و امور شخصی خود هستید، می‌توانید به کودکتان توجه کنید. از نظر کودک زمانی که وی روی صندلی کنار شما ایستاده و به شما کمک می‌کند تا مثلا میوه‌ها را بشویید به این معناست که اجازه دارد، در جریان زندگی با شما شریک شود. شریک شدن، تقسیم کردن و رعایت نوبت از نکاتی است که باید به روشنی به کودک آموزش دهید و بازی‌های ساده برای فراگیری موضوع‌هایی از این دست بسیار موثرند. به خصوص بازی‌هایی که در آنها عمل دادن و گرفتن، بیشتر انجام می‌شود. حین بازی با خردسالان آنها را به حال خود رها نکنید. در کنارشان بنشینید و قواعد را به آنها بیاموزید و به آنها کمک کنید تا متوجه شوند که هنگام بازی چه اتفاقی می‌افتد. اگر بازی کردن را به فرزندتان آموزش ندهید، او بازی با سایر کودکان را فرا نمی‌گیرد. همکاری، شراکت و رعایت نوبت بدون شک مهم‌ترین مفاهیمی هستند که تا بچه‌ها آنها را درک نکنند و یاد نگیرند، قادر به بازی با سایر کودکان نیستند.

۵) استفاده ابزاری از اسباب‌بازی

هنگامی که کودک خوب و بی‌دردسر با خودش سرگرم ‌بازی است مانند هر کار خوب دیگری که انجام می‌دهد، مرتبا از او تعریف کنید تا مجبور نشود، توجه منفی شما را با رفتارهای ناپسند جلب کند. کودکان اسباب‌بازی را دوست دارند و والدین هم از اینکه برای آنها اسباب‌بازی بخرند، لذت می‌برند. به همین دلیل هم تعداد اسباب‌بازی‌های آنها به سرعت افزایش می‌یابد و بعد از مدتی باید در تدارک محلی برای نگهداری آنها باشید. بعضی از والدین به این علت برای کودکشان اسباب‌بازی می‌خرند که برای بازی با فرزندشان فرصت کافی ندارند و به همین علت هم دچار احساس گناه می‌شوند. گاهی هم والدین از اسبا‌ب‌بازی به عنوان رشوه استفاده می‌کنند یعنی به شراط اینکه کودک در آینده رفتار مناسبی داشته باشد یا اینکه کاری را انجام بدهد برایش اسباب‌بازی تهیه می‌کنند. عده‌ای از والدین نیز ترک رفتار و اعمال ناشایست را با اسباب‌بازی‌ پاداش می‌دهند. در تمام این موارد اسباب‌بازی در خدمت عواطف شماست. به وسیله یادگیری فرزندتان در تمام این شرایط یاد می‌گیرد که اسباب‌بازی را به عنوان ابزاری برای تسلط بر والدین به کار گیرد.

دکتر محمدولی سهامی

فوق تخصص روان‌پزشکی کودک و خانواده