دندان هایتان مرتب نیست

بررسی علل مختلف فاصله دار بودن دندان ها

دکتر سیدمهدی هاشمی/متخصص ارتودنسی/عضو هیات علمی دانشگاه شاهد/

این روزها خیلی‌ها دلشان می‌خواهد دندان‌هایی ردیف و بدون فاصله داشته باشند زیرا داشتن چنین دندان‌هایی، چهره آنها را زیباتر می‌کند. دندان‌های فاصله‌دار، مشکلات زیادی از لحاظ زیبایی برای بیمار ایجاد می‌کنند. این مطلب شما را با رایج‌ترین علل فاصله‌دار بودن دندان‌ها آشنا می‌کند...

پرداختن به علل این عارضه که معمولا ردپای ژن‌ها در آن دیده می‌شود، برای ایجاد درک درست از مشکل و کاهش دغدغه‌های اشخاصی که دچار این عارضه هستند، مفید است.

● کوچک بودن دندان‌ها

از رایج‌ترین علل فاصله‌دار بودن دندان‌ها، کوچک بودن اندازه دندان‌ها (میکرودونشیا) است، که البته علت آن ژنتیکی است. شما این‌گونه تصور کنید که در یک اتاق ۱۸ متری، ۳ فرش وجود داشته باشد. اگر فرش‌ها ۶ متری باشند، تمام فضای اتاق به وسیله فرش‌ها پر خواهد شد و فضای خالی در اتاق و بین فرش‌ها وجود نخواهد داشت. اگر فرش‌ها ۳ متری باشند، فقط ۹ متر از ۱۸ متر فضای اتاق پر خواهد شد و ۹ متر دیگر اتاق و بین فرش‌ها خالی خواهد ماند اگرچه همان تعداد فرش یعنی ۳ تا وجود دارد.

در دهان هم موضوع به همین شکل است. وقتی اندازه دندان‌ها کوچک باشد، اگرچه تعداد آنها طبیعی و صحیح باشند، بین دندان‌ها فاصله خواهد بود. شاید این راه‌حل به نظر شما ساده بیاید: «دندان‌ها را بزرگ کنیم» بله ولی در صورتی که دندان‌ها در فواصل مساوی و منظم تقسیم شده باشند، تا حدی می‌توان بعضی دندان‌ها را با اضافه‌کردن مواد ترمیمی به آنها بزرگ کرد (خود دندان بعد از رویش در دهان بزرگ‌تر نخواهد شد و تغذیه، شیر، لبنیات و... باعث بزرگ‌شدن اندازه دندان‌ها نمی‌شوند.)

معمولا شرایط ساده نیست و دندان‌ها به‌طور نامساوی و غیرمنظم در دهان قرار می‌گیرند و حتی ممکن است بعضی از آنها کنار هم باشند. در این موارد دوباره به یک درمان تیمی نیاز است. متخصص ارتودنسی و پروتز یا ترمیمی و زیبایی با مشاوره، محل مناسب قرارگیری دندان‌ها را تعیین می‌کنند تا بعد از اضافه‌کردن مواد ترمیمی به آنها و بزرگ‌تر شدن اندازه‌شان نتیجه ایده‌آل زیبایی و عملکرد و سلامت دندان‌ها و لثه‌ها و بافت‌های نگهدارنده دندان‌ها تامین شود.

گاهی لازم است برای رسیدن به اهداف بالا، فاصله‌ها را در بعضی نواحی دهان جمع کرد و بقیه دندان‌ها را کنار هم گذاشت. سپس آن نواحی که فاصله‌ها با هم جمع شده‌اند و فضای نسبتا وسیعی‌ ایجاد شده است را با گذاشتن یک دندان به‌صورت پروتز (مصنوعی) پر کرد (در واقع ۱ دندان یا بیشتر به تعداد دندان‌های فرد اضافه می‌شود به‌صورت مصنوعی). این کار می‌تواند با ایمپلنت یا روکش‌های پل مانند (بریج) انجام پذیرد. البته ترکیب هر دو روش اضافه‌کردن مواد ترمیمی به بعضی از دندان‌ها و اضافه‌کردن دندان مصنوعی با همدیگر معمولا مناسب‌تر است.

● بزرگی زبان

از علت‌های دیگری که می‌تواند باعث ایجاد فاصله بین دندان‌ها شود، بزرگی زبان است. زبان بزرگ به‌دلیل اینکه فضای زیادی برای راحت قرار گرفتن در دهان نیاز دارد و فعالیت بالایی هم دارد، می‌تواند باعث فشار آوردن به دندان‌ها شود و با فاصله انداختن بین آنها و قرار دادنشان در یک دایره بزرگ‌تر، جای مناسبی برای خود ایجاد ‌کند. البته همیشه زبان بزرگ باعث این مشکل نمی‌شود و احتمال‌های دیگری نیز وجود دارد که در بحث ما نمی‌گنجد. باز هم شاید به نظر شما راه‌حل ساده باشد: «زبان را کوچک کنید».

بله، این کار با روش‌های خاص جراحی ممکن است. ولی در بعضی مطالعه‌ها دیده شده است که زبان کوچک شده دوباره به اندازه ابتدایی خود بازمی‌گردد. گاهی علت بزرگی زبان، مشکلات عمومی و هورمونی است. در این‌گونه موارد باید زمینه و علت را با درمان‌های پزشکی و دارویی رفع کرد تا اندازه زبان هم به حالت طبیعی برگردد. تشخیص همه این موارد با متخصص ارتودنسی یا متخصص بیماری‌های دهان است.

● عدم رویش بعضی دندان‌ها

بعضی اوقات علت فاصله بین دندان‌ها رویش نیافتن ?آنها بعد از سن مناسب رویش?شان است. بعضی افراد به‌دلیل شرایط جسمی و ژنتیکی، دیرتر دندان‌هایشان رویش می‌یابد. این حالت مشکلی ایجاد نمی‌کند ولی معمولا دندان‌های مشابه در دو طرف فک حداکثر تا فاصله ۶ ماه از یکدیگر ‌باید رویش یابند. یعنی اگر در یک سمت، یک دندان خاص رویش کرد (حال در هر سنی، چندان مهم نیست)، دندان مشابه آن در سمت دیگر، باید حداکثر تا ۶ ماه بعد رویش یابد. اگر این‌گونه نشد، حتما باید به دندان‌پزشک مراجعه و موضوع را پیگیری کرد. در این موارد بررسی‌های رادیوگرافیک از محل دندان و اطراف آن لازم است. گاهی عوامل دیگری مانع رویش دندان‌ها می‌شوند؛ مثلا دندان‌های اضافی، مسیر رویشی نامناسب دندان، توده‌هایی با ساختار دندانی بی‌شکل، سخت و محکم بودن لثه و استخوان در مسیر رویش دندان، عدم وجود فضای مناسب برای رویش دندان و نشانگان اختلال در رویش دندان‌ها.