نگاهی به فیلم «زن ها فرشته اند»

اگر بخواهیم درباره ساخته جدید کارگردان «کلاغ پر» سخن بگوییم می توان گفت که این فیلم از هر دو منظر اصلی نقد پردازی یعنی فیلم نامه و کارگردانی دچار مشکل است

اگر بخواهیم درباره ساخته جدید کارگردان «کلاغ پر» سخن بگوییم می توان گفت که این فیلم از هر دو منظر اصلی نقد پردازی یعنی فیلم نامه و کارگردانی دچار مشکل است. در واقع همین امر باعث شده تا اکثر منتقدین از این فیلم به عنوان بسته ای برای سرگرم شدن البته همراه با حضور بازیگران معروف یاد کنند. شاید داستان اصلی فیلم چند خط کوتاه باشد که حواشی بسیاری به دور آن حلقه زده شده است.فیلم «زن بارگی» شخصیتی را نشان می دهد که علاوه بر نگاه که به زیبایی زن ها دارد به ثروت آنها نیز می اندیشد و به قول امین حیایی تنها مشکل او این است که: «رمانتیک بودن- احساساتی بودن- پولدار بودن- زیبا بودن- خونه دار بودن- ماشین دار بودن و ...» در یک زن جمع نمی شود. در واقع شاه حسینی قصد دارد تا با نشان دادن چنین شخصیتی در قالب طنز (؟!) او را محاکمه کند.اما مشکل اصلی این است که از صحنه های مختلف فیلم چنین استنباط می شود که او زندگی زناشویی و حریم بین زن و شوهر را به مسخره گرفته است.البته نکته تاسف آمیزی که وی در این فیلم به آن پرداخته است تلاش بر شرعی نبودن روابط بین شخصیت هاست!اما شوخی های موجود در فیلم همان طور که قبلا هم اشاره شد بیشتر به مسخره کردن اصولی از رابطه زناشویی می پردازد.

زنی که در غیاب خود متوجه حضور یکی از بهترین دوستانش در خلوت همسرش می شود و پس از ازدواج غیابی آنها اطلاع پیدا می کند مطمئنا بسیار متفاوت با آنچه مهتاب کرامتی در این فیلم انجام داد، برخورد خواهد کرد.اما وی در اولین صحنه بعد از اطلاع خود از موضوع سعی بر آن دارد تا با نوع گریه کردنش خنده دارترین قسمت از بازی خود را نمایش دهد.روند این شوخی ها که برخلاف دیگر فیلم ها بیشتر در متن داستان است تا حاشیه تا جایی ادامه پیدا می کند که بیشتر گزنده و توهین آمیز و تلخ می شود تا خنده دار. به طوری که برخی از این شوخی ها لحظه ای مخاطب را از شرم بر روی صندلی سینما جا به جا می کند.داستان فیلم روندی را دنبال می کند که خواه و ناخواه توهین به زنان را در پیش گرفته است.اما نحوه کارگردانی شهرام شاه حسینی نیز به شدت مورد انتقاد قرار دارد. بازی گرفتن از انبوهی از بازیگران سینمای تجاری می تواند فیلمی مطلوب صرفا از نظر کیفی را بسازد که البته این اتفاق نیفتاده و به نظر برخی منتقدین حتی نیمی از پتانسیل بازیگری این بازیگران مورد استفاده قرار نگرفته است. و همین امر باعث شده تا این فیلم، فیلمی تنها با نگاه به گیشه لقب بگیرد. البته حضور بازیگران در این فیلم نیز در نوع خود جالب و شاید قابل تفکر است. محمدرضا شریفی نیا که پیش از این لقب مرد ازدواج های متعدد را در سینما به خود اختصاص داده بود در این فیلم تنها به عنوان یک شاهد با نگاهی عاقل اندر سفیه بر رفتار امین حیایی ظاهر شده است. گویی شریفی نیا در روزهای بازنشستگی خود از این نوع کاراکتر به سر می برد. حتی با حذف برخی از دیالوگ های وی مانند صحنه ای که با دیدن کریمی می گوید: فکر کنم با من کار دارد. تلاش شده تا او کاملا از نقش های قبلی اش بیرون کشیده شود.

امین حیایی نیز حضوری متفاوت را در این فیلم ارائه می دهد و البته نشان می دهد که تبحر شریفی نیا را در ایفای این گونه نقش ها ندارد.و اما در مورد زنان در این فیلم یک مطلب قابل اشاره است.

مطلب اول نوع نگاه فیلم به زنان است. آنچه از «کلاغ پر» و «زن ها فرشته اند» استنباط می شود این است که نگاه شاه حسینی به زن نگاهی نادرست و توهین آمیز است.اصولا زنان در این فیلم از هیچ احترامی برخوردار نیستند. مهتاب کرامتی در ابتدای فیلم چهره زنی احمق را به تصویر می کشد مثلا عاشقانه (در اصل همان احمقانه) همسر خود را دوست می دارد. یا حتی نقش کوتاه و زودگذری لیلا اوتادی کافی است که توهین قابل توجهی را متوجه زنان شاغل سازد. از نقش حاشیه ای لادن طباطبایی که عبور کنیم به نیکی کریمی خواهیم رسید.

حضور کریمی واقعا حضوری تعجب برانگیز و البته تاسف برانگیز است. سوال این جاست که کارگردان چطور به خود این اجازه را می دهد تا این گونه حرمت نگاه مخاطب را زیر پا گذاشته و با نشان دادن نماهای نزدیک از عروسکی که به مدد گریم ساخته است تصاویری به خورد مخاطب دهد.در واقع یکی از بزرگترین نقدهای این نوشتار بر فیلم زنها فرشته اند این است که کارگردان با استفاده از بازیگران خوش چهره ای چون کرامتی و کریمی و به مدد گریم سنگینی که مورد استفاده قرار داده شده بود اجرای نقش زنان جوانی را انتظار داشت که این موضوع علاوه بر لطمه زدن بر شخصیت بازیگری خود بازیگران به دیگر زنان جامعه نیز تشری زهردار وارد می سازد.اصلا حضور مهتاب کرامتی و لادن طباطبایی در کنار بازیگران جوانی چون لیلا اوتادی و مریم سلطانی به عنوان دوستان صمیمی (؟!) در ابتدای فیلم خود علامت سوال بزرگی برای مخاطب است و جالب این جاست که دو بازیگر جوان در یک سوم ابتدایی زمان فیلم از صحنه خارج شده و ادامه فیلم را کرامتی، کریمی و طباطبایی اداره می کنند.با نگاهی کلی به فیلم «زنها فرشته اند» به این نتیجه خواهیم رسید که در صورت حذف حاشیه های ذکر شده و یا این فیلم در کل چیزی برای ارائه به مخاطب ندارد و این موضوع برای سینمای ایران مشکلی بزرگ است.موضوع زن بارگی و تکیه بر هوس برخی مردان که در این فیلم سعی شده به آن اشاره شود موضوعی است که هر جامعه انسانی آن را نکوهش می کند. اما متاسفانه خواه و ناخواه نگاه طنز (؟!) به این موضوع بدون رعایت نکات ظریف، نمایش این فیلم در جامعه اسلامی را به تلاشی برای عادی جلوه دادن آن تبدیل کرده است.متاسفانه سیاست های وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در حوزه سینما در سالهای اخیر چه در دولت گذشته و چه دولت کنونی باعث تنزل ذائقه بینندگان سینما شده است به طوری که بعضا فیلم های این چنینی با فروش های میلیونی و نزدیک به میلیارد، سازندگان خود را تحریک می کند که با سرعت بیشتر به سمت سینمای مبتذل و گیشه ای حرکت کنند. تحمیق هر چه بیشتر مخاطب عام سینما باعث افت فرهنگ عمیقی در کشور خواهد شد و در طولانی مدت این امر لطمات جبران ناپذیری به کشور وارد خواهد کرد.

هر چقدر فیلم های این چنینی از یک در وارد سینما می شوند فیلم های خاص و ارزشمند از در دیگر خارج می شوند و کم کم کار به جایی می رسد که جایی برای این فیلم های فاخر در عرصه سینما نخواهد بود. به جاست سیاست گذاران کلان فرهنگی در عرصه سینما با نصب العین قرار دادن توصیه های مقام معظم رهبری با جلوگیری از ساخت فیلم های اینچنینی عرصه را جهت هنرنمایی سینمای فاخر بازنمایند.

م. منادا