عقلانیت مالی و صمیمیت خانوادگی

نشست های خانوادگی به مثابه محفل اقتصادی

مشغله‌های روزمره و زندگی مدرن و صنعتی باعث شده است که فرصت کنار هم نشستن اعضای خانواده و صحبت کردن درباره مسائل مختلف، به شدت کاهش پیدا کند.

ملاقات‌های خانوادگی، در زمینه امور اقتصادی هم چون دیگر نشست‌های خانوادگی، حائز اهمیت بسیاری هستند. اعضای یک خانواده را می‌توان به اعضای یک بنگاه کوچک اقتصادی تشبیه کرد. نهادی که درآمدی دارد، هزینه‌هایی دارد، با مشکلات و مسائل مالی دست و پنجه نرم می‌کند، به دنبال راهکارهایی برای بهبود اوضاع مالی است و اغلب مسائلی که در یک بنگاه اقتصادی مطرح است، در آن اهمیت دارد. تجربه نشان داده است که عموما اعضای خانواده تنها هنگامی کنار هم می‌نشینند و درباره مسائل اقتصادی حرف می‌زنند که خانواده دچار یک بحران مالی جدی شده باشد. در حالی که اگر اعضای خانواده زودتر از بحران در این باره با هم گفت‌وگو می‌کردند، چه بسا که هیچ‌گاه آن بحران اتفاق نمی‌افتاد. تصور کنید که اعضای یک بنگاه کوچک اقتصادی هیچ‌گاه درباره مسائل و مشکلات مالی و... با یکدیگر حرف نزنند، شما چه قضاوتی درباره اعضای این بنگاه می‌کنید؟ اینکه آنها سهل‌انگار هستند و نسبت به سرنوشت مشترکشان بی‌توجه هستند، اما ما فراموش می‌کنیم که خانواده هم از جهت مسائل و مشکلات اقتصادی، مانند یک بنگاه اقتصادی است و مشورت و گفت‌وگو درباره مسائل مالی در خانواده هم ضروری است.

جلسات خانوادگی تنها درباره اعضای خانواده‌ای که با یکدیگر زندگی می‌کنند، صدق نمی‌کند. بلکه درباره خانواده‌هایی که فرزندان ازدواج کرده‌اند و پدر و مادر جدا از فرزندان زندگی می‌کنند نیز به همان اندازه صادق است، حتی شاید در این موارد بعضا اهمیت بیشتری هم داشته باشد. این مسئله بدین دلیل است که پدر و مادر اکنون نیازمند مراقبت بیشتری هستند، به عنوان مثال شاید با مشکلات مالی جدی روبه‌رو باشند که آنها را از شما پنهان کنند. ماهیت این جلسات با جلساتی که اعضای خانواده‌ای که هنوز با هم زندگی می‌کنند، تشکیل می‌دهند، متفاوت است.

در ادامه ما به بیان برخی نکات در این باره خواهیم پرداخت.

زمان: زمان از چند جهت در ملاقات‌های خانوادگی مطرح است. نخست اینکه باید کوشش کنید جلسات به صورت متناوب برگزار شود، مثلا هر ماه یک بار. آنچه مهم است پیوستگی این جلسات است. لزومی ندارد که برای پیدا کردن وقتی برای گفت‌وگو درباره مسائل مالی، وقت زیادی صرف کنید. این گفت‌وگو می‌تواند بعد از ناهار یا شام باشد. البته اگر صورتی تا اندازه‌ای رسمی داشته باشد، بسیار بهتر است. شاید فکر کنید این ایده عملی نیست و کسی جلسه را جدی نمی‌گیرد، اما جدیت چیزی جدای از خواست شما نیست. اگر شما واقعا جلسه را با اهمیت و جدی ندانید، مطمئن باشید که این طور خواهد شد. باید همه اعضا ضرورت این کار را حس کنند. اگر شما بتوانید اطرافیان را به اهمیت و ضرورت جلسات قانع کنید، روال انجام جلسات شکل خوبی خواهد گرفت.

صراحت: قرار است در این جلسات تقسیم وظایف شود و اگر احیانا کسی کم‌کاری‌ای انجام داده باشد یا مسئولیت مالی خود را به درستی انجام نداده باشد، مورد مواخذه قرار گیرد. به همین خاطر صراحت، رکن اصلی این جلسات است. حتی این جلسات می‌تواند تمرینی باشد برای اینکه ما یاد بگیریم چطور در عین احترام به یکدیگر و حفظ حرمت و صمیمیت، یکدیگر را نقد کنیم. اگر رفتار برادرتان، رفتار مناسبی نیست و هزینه‌های اضافی و بیهوده فراوانی به خانه و خانواده تحمیل می‌کند، باید تمامی اعضای خانواده در این باره با او صحبت کنند و اگر این رفتار ادامه پیدا کرد، حتما باید بقیه اعضای خانواده، در این زمینه فکری جدی کنند. اگر قرار است این جلسات به کلی‌گویی و تصمیم‌گیری‌های مبهم، خیال‌پردازانه و غیرواقعی بگذرد، هیچ فایده‌ای نخواهد داشت. رودربایستی‌ها را کنار بگذارید و تصمیم بگیرید.

صورت جلسه بنویسید: یکی از اعضای خانواده مسئول شود تا مسائل، مشکلات و اتفاقاتی را که در طول یک ماه در زمینه امور اقتصادی می‌افتد بنویسد. آنگاه این مسائل، صورت جلسه شما می‌شود. صورتجلسه به گفتگوها نظم و نسق می‌دهد و مانع می‌شود جلسات به گپ و تعارف بگذرد. از طرف دیگر در وقت همه اعضا صرفه‌جویی می‌کند. این جلسات باید کوتاه باشند. اگر جلسات طولانی باشند، تمایل به ادامه آنها کم می‌شود.

تقسیم وظایف کنید: سعی کنید در این جلسات امور مختلف مالی را از هم تفکیک کرده و کاری کنید که هرکس مسئولیتی داشته باشد، مثلا اگر قرار است تلویزیون خانه را عوض کنید, فرزند ارشد خانه می‌تواند نامزد مناسبی برای پذیرفتن این مسئولیت باشد. او هم وقت بیشتری نسبت به والدین خود دارد و هم توانایی و شوق بیشتری برای بررسی و تحقیق و خرید مناسب‌ترین تلویزیون را دارد.

سخن آخر اینکه سعی کنید این جلسات را به ترکیبی دلپذیر از عقلانیت مالی و صمیمت خانوادگی بدل کنید. هیچ یک از این دو رکن نباید فدای یکدیگر شوند، در نظر داشته باشید که سهل‌انگاری و احساساتی‌گری و فراموش کردن عقلانیت مالی ممکن است صمیمت خانوادگی خود را نیز به خطر بیاندازید. به این جلسات نه به عنوان قالبی خشک و سودجویانه در دل خانواده بلکه راهی برای حفظ و بقای آرامش و صمیمت اعضای خانواده خود نظر کنید.

سارا محمودی