جشن نامه ای برای بزرگان

مهر یا میترا در اوستا, پروردگار روشنایی و فروغ است گوناگونی سخن از مهر در بخش های گوناگون اوستا شاهدی بر دگرگونی های فكری و عقاید مردم اجتماعات آن روزها است به این معنی كه در گاتاها كه از كهن ترین بخش های اوستا و از سروده های خود زرتشت است تنها یك بار و به معنای وظیفه مذهبی و دینی آمده است

● مهرگان

«مهر یا میترا در اوستا، پروردگار روشنایی و فروغ است... گوناگونی سخن از مهر در بخش های گوناگون اوستا شاهدی بر دگرگونی های فكری و عقاید مردم اجتماعات آن روزها است. به این معنی كه در گاتاها كه از كهن ترین بخش های اوستا و از سروده های خود زرتشت است تنها یك بار و به معنای وظیفه مذهبی و دینی آمده است.

در حالی كه در دیگر بخش های اوستا به ویژه یشت دهم كه مخصوص مهر است از عظمت این فرشته روشنایی و پیروزی در جنگ یاد شده است. در بخش هایی از اوستا هم نام مهر تنها به معنای صفت روشنایی این فرشته آمده است...»۱ این وجه تسمیه و همچنین شباهت آن به رسالت طبقه نخبه جامعه، موجب شد تا محسن شهرنازدار نام «مهرگان» را برای صفحه ای برگزیند كه از سال ۱۳۸۳ به طور مرتب در روزنامه ایران به مسئولیت خود او به چاپ می رسد و به شرح فعالیت ها و آثار شخصیت های ادبی، فرهنگی و هنری كشور اختصاص دارد.به تازگی هفتاد و یك مقاله از مطالب آن صفحه كه دربرگیرنده پانزده چهره در عرصه معماری، بیست و سه چهره موسیقی، شانزده چهره در عرصه نمایش و بیست و هفت چهره در زمینه هنرهای نمایشی است به اهتمام محسن شهرنازدار و توسط موسسه فرهنگی مطبوعاتی ایران در شمارگان دوهزار نسخه و بهای هفت هزار و پانصد تومان به چاپ رسیده است.

این اثر در واقع نخستین جلد از یك مجموعه شش جلدی است. در بخش نخست كه در دو «پاره» تدوین شده به فعالیت های چهره های هنری پرداخته می شود. بخش دوم و سوم كه آنها هم هر یك در دو پاره خواهند بود به ترتیب، چهره های ادبیات و علوم انسانی را دربرخواهند گرفت. در هر رشته، شخصیت ها به ترتیب تاریخ تولد مطرح شده اند و طرح های ایرج اسماعیل پور قوچانی نیز كه در زمان چاپ نخست مطالب در روزنامه همراه با مقالات بوده در كتاب نیز زینت بخش نوشتارهاست.

چهره های فعال در هر رشته هنری طبعاً دارای گرایش های گوناگونی در كار خود هستند ولی خوشبختانه در این مجموعه از پرداختن به یك گروه با یك ایده و اندیشه خاص خودداری شده است. برای نمونه در بخش موسیقی، چهره هایی چون جلیل شهناز (تكنواز تار)، غلامحسین غریب (تكنواز كلارینت)، هرمز فرهت (موسیقی شناس)، محمدرضا شجریان (خواننده)، علیرضا مشایخی (آهنگساز نوگرا)، مجید كیانی (تكنواز سنتور) و ... با فعالیت ها و افكاری كاملاً گوناگون، در كنار یكدیگر قرار گرفته اند.

مقالات در هر زمینه توسط نویسندگان متعددی نوشته شده اند كه نام آنها در زمان انتشار روشن بود ولی در چاپ فعلی به صورت كتاب، نام نویسندگان به دلیلی نامشخص در بالای مطالب درج نشده و صرفاً در فهرست كوتاهی در ابتدای كتاب به ذكر نام هیات تحریره «مهرگان» در رشته های مورد نظر اكتفا شده كه خواننده جست وجوگر را احتمالاً در مواردی سردرگم خواهد ساخت.

به گفته محسن شهرنازدار: «این مجموعه پیش از آنكه ادعای تدوین دانشنامه ای منسجم از فرهیختگان حوزه های گوناگون هنر، ادبیات و علوم انسانی را داشته باشد، همچون سند طبقه بندی شده ای از یك دوره انتشار صفحه مهرگان در روزنامه ایران است كه با اندك تغییراتی به چاپ رسیده است.

این مجموعه، شرح زندگانی آن دسته از مشاهیر رشته های مورد بحث است كه در فاصله سال های ۱۲۹۰ تا دهه ۱۳۳۰ خورشیدی به دنیا آمده اند و به گواه همه صاحب نظران، بیشترین نقش را در جریان هنر، فرهنگ و تاریخ معاصر ایران داشته اند. البته در گزینش افراد، ضمن توجه به عرصه تأثیرگذاری آنان، مقید به در قید حیات بودن آنان نیز بوده ایم تا در كنار مرور دستاوردهای نخبگان ایران، جشن نامه ای نیز برای این بزرگان فراهم كرده باشیم...»

پی نوشت:

۱- برگرفته از «نوروز؛ اسطوره ها و دیگر جشن های ایران در گذر زمان»، از مهوش امیرمكری، انتشارات دهخدا، ۱۳۸۲.

پژمان اكبرزاده

محسن شهرنازدار

موسسه فرهنگی مطبوعاتی ایران

چاپ اول - ۱۳۸۵

تعداد: ۲۰۰۰ نسخه