هزینه عاطفی زندانی های فلسطینی

در حالی که اسرائیل نزدیک به ۲۰۰ فلسطینی را از زندان های این کشور آزاد کرده و به مقامات تشکیلات خودگردان تحویل داده است, «هدر شارپ», گزارشگر بی بی سی در بیت المقدس, نگاهی دارد به آنچه در پس این تبادلات و آزادسازی ها رخ می دهد

در حالی که اسرائیل نزدیک به ۲۰۰ فلسطینی را از زندان های این کشور آزاد کرده و به مقامات تشکیلات خودگردان تحویل داده است، «هدر شارپ»، گزارشگر بی بی سی در بیت المقدس، نگاهی دارد به آنچه در پس این تبادلات و آزادسازی ها رخ می دهد.

برای «ام علی» آزادی زندانیان در روز دوشنبه (۲۵ آگوست)، پایان ۲۸ سال بی پدر بودن کودکانش بود.

ام علی برای سومین بار باردار بود و هفت ماه از دوران بارداری اش می گذشت که شوهرش محمد ابوعلی، به خاطر کشتن یک سرباز ذخیره ارتش اسرائیل در الخلیل کرانه باختری زندانی شد.

ابوعلی یکی از ۱۹۹ زندانی است که امروز توسط اسرائیل آزاد شد.

دولت ایهود اولمرت نخست وزیر اسرائیل اعلام کرده برای نشان دادن «حسن نیت» خود به محمود عباس رئیس تشکیلات خودگردان فلسطین و تقویت او در بین فلسطینی ها، اقدام به آزادی ۱۹۹ زندانی فلسطینی کرده است.

معمولاً وقتی اسرائیل به طور یکجانبه اقدام به آزادسازی زندانیان فلسطینی می کند در مقابل دریافت اسرائیلی ها- زنده یا مرده- است. اما این بار اسرائیل کاری غیرمعمول انجام داده است و زندانیانی را آزاد کرده که می گوید «دست شان به خون اسرائیلی ها آغشته است.»

امروز در کل، جو حاکم بر منطقه پر از احساس بوده؛ اسرائیلی ها به خاطر آزاد کردن فلسطینی های پیکارجو تهییج شده اند و خانواده هزاران فلسطینی که در زندان های اسرائیلی به سر می برند نیز غرق در عاطفه شده اند.

ام علی که در روستایی در نزدیکی الخلیل زندگی می کند، گفت که جرات ندارد حتی خبر آزاد شدن همسرش را باور کند چون نگران است امیدش به ناامیدی تبدیل شود.

او گفت؛ «وقتی ببینمش نمی دونم چه کار خواهم کرد... طاقت ندارم تا این لحظه برسد و من او را در کنارم داشته باشم و با او حرف بزنم و با او غذا بخورم.»

● باز شدن زخم قدیمی

اما همان طور که «مایر ایندور» از گروه مدافع قربانیان «آلماگور» می گوید، برای اسرائیلی هایی که عزیزان خود را در حملات فلسطینی از دست داده اند، مشاهده بازگشت این زندانیان به خانواده هایشان سخت است.

مایر می گوید؛ «اسرائیلی ها نشسته اند و با چشمانی خیره اخبار آزادی زندانیان فلسطینی را تماشا می کنند. آنها احساس می کنند پیکارجویان فلسطینی نه تنها موفق شدند اسرائیلی ها را بکشند بلکه اکنون قادرند بار دیگر در کنار خانواده خود زندگی کنند.»

این سازمان به شدت با آزادسازی زندانیان مخالف است و می گوید از سال ۲۰۰۰ به این سو ۱۸۰ اسرائیلی توسط فلسطینی هایی کشته شده اند که در معامله هایی مشابه آزاد می شوند اما همه بازماندگان قربانیان با آزادی زندانیان فلسطینی مخالف نیستند.

در ماه ژوئن، «اسمادر هاران» تصمیم گرفت به آزادی «سمیر قنطار»، که در سال ۱۹۷۹ شوهرش و یک مامور پلیس را کشت، اعتراض نکند.

دختر دو ساله خانم هاران نیز در جریان این حادثه کشته شد اما نه توسط مهاجمان. خانم هاران هنگام حمله مهاجمان خواسته بود دخترش را ساکت کند که به طور ناخواسته او را خفه می کند.

اسرائیل چندی پیش قبول کرد در ازای دریافت دو سرباز اسرائیلی برخی از زندانیان حزب الله لبنان از جمله قنطار را آزاد کند. ربوده شدن دو سرباز اسرائیلی توسط حزب الله منجر به جنگ ۳۳ روزه در سال ۲۰۰۶ شد.

تا زمان تبادل اعلام نشده بود سربازان اسرائیلی کشته شده اند.

خانم هاران که برای مشاهده تبادل اجساد با زندانیان لبنانی به نزدیکی مرز رفته بود، با گذاشتن دسته گلی در ساحل آب دریا یاد شوهرش را گرامی داشت. شاهدان عینی و دادگاه اسرائیل گفتند همسر خانم هاران در ساحل شمال اسرائیل به ضرب گلوله کشته شده است.

او گفت؛ «مشاهده تبادل بسیار دشوار بود و روزهای بعد از آن نیز روزهای سختی بود. زخمی قدیمی دوباره سر باز کرد. من بار دیگر به سوگ نشستم، درست مثل قدیم.»

● بحث در رسانه ها

تصمیمی که خانم هاران باید می گرفت نیز تصمیمی سخت بود اما او می گوید متوجه شده است قنطار، که قبلاً او را «قاتل » توصیفش کرده بود، «زندانی شخص او نیست» و دولت اسرائیل باید در این زمینه ها تصمیم بگیرد.

در جامعه اسرائیل که اغلب مردم فرزندی در خدمت نظام دارند، خانم هاران مثل خیلی از مردم دیگر معتقد است سربازان در هر صورت باید به خانه شان بازگردند؛ «درد من بزرگ و وحشتناک است اما خانواده های دیگری نیز وجود دارند که در رنجند و من نمی توانم چشمانم یا قلبم را به روی احساس آنها ببندم.» «کارنیت گلدواسر»، همسر یکی دیگر از سربازان، حتی زمانی که برای بازگرداندن آنها به اسرائیل تلاش می کرد از دردناک بودن تبادل اجساد با زندانیان به خوبی آگاه بود. او می گوید؛ «خیلی سخت بود. خانواده هاران در محله ما زندگی می کنند. من همه چیز را می دانم.»

با اینکه کارنیت موفق شد همسرش را بازگرداند، اما آنچه عایدش شد غم انگیز بوده است؛ «برای دو سال شبانه روز و بدون کمک برای آزادی شوهرم تقلا کردم اما وقتی او را بالاخره به خانه بازگرداندم دیگر زنده نبود.»

ماجرای خانم ها هاران و گلدواسر و همچنین بهایی که اسرائیل بابت بازگرداندن اجساد سربازان پرداخت کرده است به طور گسترده در رسانه های اسرائیل منعکس شده است. کرانیت گلدواسر گفت؛ «از همسر من به عنوان یک معامله یاد شده است اما او یک معامله نیست او یک فرد است.»

اما آزادسازی امروز با آزادی ماه ژوئن آقای قنطار متفاوت است. امروز معامله یی صورت نگرفت. اسرائیل می گوید هدفش تقویت تشکیلات خودگردان محمود عباس بوده است. بنا به گفته رئیس سرویس امنیتی اسرائیل شین بت، که در روزنامه هاآرتص نقل قول شده است، دولت اولمرت همچنین می خواسته است گروه حماس را تحت فشار قرار دهد تا گلعاد شلیط، سرجوخه اسرائیلی را آزاد کند. گلعاد شلیط دو سال پیش در مرز غزه ربوده شد. اعضای خانواده شلیط تنها کسانی نیستند که با اضطراب مذاکرات مربوط به آزادی او را دنبال می کنند. نمیر محمدیوسف ۹ ساله بود که پدرش به سه بار حبس ابد به اضافه ۳۰ سال حبس اضافی محکوم شد. محمد یوسف که اکنون ۲۸ سال دارد و در غزه زندگی می کند، گفت خانواده اش «اسپند روی آتش» هستند چون پدرش در فهرست زندانیانی قرار دارد که گروه حماس گفته است در ازای آزادی آنها گلعاد شلیط را آزاد خواهد کرد. نمیر می گوید پدرش محمد به خاطر مرگ دو سرباز اسرائیلی که در جریان عملیاتی توسط شاخه نظامی حماس کشته شدند، زندانی شده است. او می گوید با اینکه حماس مدت ها است در حملاتش غیرنظامیان اسرائیلی را نیز هدف قرار می دهد، اما پدرش هرگز چنین کاری نکرده است.

نمیر می گوید؛ «آنچه پدرم کرد یک واکنش طبیعی و عادی از سوی فردی بوده که خاک سرزمینش را اشغال کرده اند. بعد از ۲۰ سال او سزاوار آزادی است.» از دید بسیاری از فلسطینی ها از جمله ام علی، توازنی در قضاوت ها نبوده است؛ «اسرائیل هر روز شمار زیادی فلسطینی را می کشد. چرا ما باید تنبیه بشویم اما آنها نه؟» فلسطینی های زیادی این نگرش را دارند و آمار تلفات فلسطینی ها در برخی درگیری ها نیز گواه این ادعاست البته فلسطینی ها نیز بسیاری از اسرائیلی ها را کشته اند. به تخمین یک گروه مدافع حقوق بشر از سال ۲۰۰۰ میلادی به این سو حدود ۴۸۵۰ فلسطینی در درگیری با اسرائیل کشته شده اند و در همین مدت تعداد تلفات اسرائیلی ها ۱۰۶۰ نفر بوده است. اسرائیل به عنوان یک قدرت اشغالگر، در جریان حملات نظامی در داخل کرانه باختری و غزه، مظنونان فلسطینی را دستگیر می کند و برای محاکمه و مجازات آنها از قضات نظامی و غیرنظامی استفاده می کند. در مقابل، برای اکثر فلسطینی ها- چه پیکارجو و چه غیرنظامی- کانال موثری برای رسیدگی به جراحات و تلفات در حملات اسرائیلی وجود ندارد. به مواردی از سوء رفتار توسط سربازان اسرائیلی در دادگاه های اسرائیل رسیدگی شده است اما مجازات های اساسی نادر است و گروه های مدافع حقوق بشر شاکی اند که اسرائیلی ها یا محکومیتی دریافت نمی کنند یا محکومیت آنها بسیار سبک است. ام علی در ابتدا حاضر به همدلی با خانواده سربازی که شوهرش کشته است، نبود چون به گفته او این سرباز «عضوی از ارتشی بوده است که مردم فلسطینی را سرکوب می کند و می کشد». اما او چون از پیچیدگی این موضوع آگاه است، اضافه کرد؛ «به عنوان یک مادر نمی خواهم شاهد کشته شدن پسرم باشم و به عنوان یک مادر می خواهم قاتل او در زندان بماند.»