مقاومت در برابر مردمی شدن نظام

سقوط رژیم پهلوی و پیروزی انقلاب اسلامی در ۲۲ بهمن ۱۳۵۷ اگرچه دستاورد بزرگی برای ملت ایران و بنیانگذار جمهوری اسلامی, امام خمینی ره به شمار می رود, اما یكی از آسیب های مهمی كه از آغاز متوجه این پیروزی شیرین گشت, ایجاد ذهنیت و توهم پایان انقلاب در میان مسئوولان و بخش هایی از نخبگان بود

سقوط رژیم پهلوی و پیروزی انقلاب اسلامی در ۲۲ بهمن ۱۳۵۷ اگرچه دستاورد بزرگی برای ملت ایران و بنیانگذار جمهوری اسلامی، امام خمینی(ره) به شمار می‌رود، اما یكی از آسیب‌های مهمی كه از آغاز متوجه این پیروزی شیرین گشت، ایجاد ذهنیت و توهم پایان انقلاب در میان مسئوولان و بخش‌هایی از نخبگان بود.

این ذهنیت كه همواره در طول ۲۸ سال سپری‌شده از عمر جمهوری اسلامی در عرصه‌های مختلف بروز یافته است تاكنون هزینه‌های سنگینی به نظام و جامعه تحمیل كرده كه مهم‌ترین این هزینه‌ها تأخیر در تكمیل دیگر ابعاد انقلاب می‌باشد.

شاید بتوان انقلاب را به موجودی زنده تشبیه كرد كه دارای ابعاد، نیازها و كاركردهای متفاوتی است و اگر مانعی در مسیر رشد، نمو و تكامل یكی از ابعاد ایجاد شود طبیعتا با نقصان و عدم توازن این موجود روبه‌رو خواهیم شد.

انقلاب اسلامی نیز دست‌كم دارای سه بعد سیاسی، اقتصادی و اجتماعی است، آنچه كه در ۲۲ بهمن ۱۳۵۷ به نتیجه رسید، بعد سیاسی انقلاب، آن هم در حد تغییر رژیم سیاسی گذشته و ایجاد رژیم سیاسی متناسب با اهداف و محتوای انقلاب اسلامی بود كه معماری ساختاری آن در قانون اساسی جمهوری اسلامی رقم خورد. اما آیا با تشكیل این رژیم سیاسی انقلاب پایان یافته است.

واضح است كه عدم وجود تحول بنیادین در ابعاد اقتصادی و اجتماعی نه تنها باعث نقصان انقلاب می‌گردد بلكه حتی بعد سیاسی انقلاب را نیز از تحقق اهداف خود بازمی‌دارد.

حوادث پرفراز و نشیب دهه اول انقلاب به ویژه دفاع مقدس موجب شد تا بخش عمده توان و اهتمام معمار كبیر جمهوری اسلامی، امام خمینی(قدس‌سره) صرف حراست از اصل انقلاب و تمامیت ارضی كشور شود، بنابراین دهه اول انقلاب را می‌توان دوران تثبیت جمهوری اسلامی به شمار آورد اما درواقع موضوع اصلی دهه دوم و سوم عمر نظام، همان تكمیل ابعاد تحقق‌نیافته انقلاب اسلامی در حوزه اقتصاد و اجتماع است.

تداوم انقلاب اسلامی در بعد اقتصادی نیز اراده‌ای جدی می‌طلبید كه سرانجام سال گذشته با طی شدن فرایندی طولانی برای تحقق انقلاب اقتصادی،‌ پس از ابلاغ چشم‌انداز بیست‌ساله با تكمیل سیاست‌های كلی اصل ۴۴ زمینه آغاز آن فراهم آمد، نشان می‌دهد كه آیت‌الله خامنه‌ای همچون سلف صالح خود، امام خمینی(ره)، اراده‌ای تردیدناپذیر برای پیشبرد انقلاب اسلامی دارند.

هرچند به نظر می‌رسد بدنه حكومت و اجرایی كشور این عزم و توجه كافی را در اجرای این سیاست صرف نكرده‌اند كه این كم‌توجهی نیز با عتاب و تذكر رهبری روبه‌رو شد، اما نكته مهم آغاز انقلاب اقتصادی و لزوم تحقق این خواست رهبر انقلاب از مسئولان است كه به یكی مطالبات اصلی جامعه تبدیل شده است.

در این راستا تشكیل شوراهای اسلامی در پایان دهه دوم جمهوری اسلامی، تلاش برای آغاز انقلاب اجتماعی به شمار می‌رود تلاشی كه به نظر می‌رسد پس از گذشت هشت سال، همچنان با مقاومت‌ها و تهدیدهایی در میان صاحبان قدرت روبه‌رو است.

درك این نكته كه شوراهای اسلامی به عنوان مسیری برای ساماندهی اجتماع بنا بر نظریه انقلاب اسلامی و ایجاد ساختاری برای تبلور اراده مردمی در اداره جامعه است نباید آنقدر دشوار باشد كه با گذشت این مدت زمان طولانی، همچنان گروهی از صاحبان قدرت و نخبگان شوراها را تهدیدی برای مدیریت جامعه توسط خود تلقی كنند، هرچند این موج مقتدرانه‌تر از حدی است كه این موانع بتواند مسیر آن را مختل كند.

امروزه ادامه مسیر شوراها با دو تهدید روبه‌رو است: تهدید نخست، محدود كردن اختیارات و آزادی عمل شوراها با تغییر واپس‌گرایانه است كه طبیعتا به تضعیف جایگاه مدیریتی و اثرگذاری این نهاد مردمی می‌انجامد و دومین تهدید، تلاش برای به انحراف كشاندن شوراها از جایگاه اجتماعی آن برای ورود به عرصه مسائل سیاسی و جناحی است كه طبیعتا شوراهای اسلامی را از خاستگاه و هدف اصلی خود كه همان ساماندهی و پیشبرد و توسعه اجتماعی در كشور و تمركز برای حل معضلات جامعه فارغ از منازعات و مناقشات سیاسی است، دور می‌كند.

شاید این دو تهدید طی عمر هشت‌ساله شوراهای اسلامی تا حدودی نیز مؤثر بوده است اما یاران انقلاب و دلسوزان نظام باید بدانند كه تضعیف و انحراف شوراها، ایجاد موانع در برابر روند مردمی شدن نظام و تحقق دیگر ابعاد انقلاب می‌باشد.

در پایان توجه به این نكته ضروری است كه رسالت امروز تمام ایرانیان، پیشبرد كشور به سوی تعالی، پیشرفت و توسعه است، مسیری كه دیروز رزمندگان و ایثارگران در دفاع مقدس راهبردی آن را به عهده داشتند و امروز نیروی محركه این جریان نخبگان و نمایندگان مردم به شمار می‌روند.

محسن رضایی