فوتبال وسیاست

فوتبال به عنوان یکی از پر طرفدارترین رشته های ورزشی در جهان همواره با جریانات مختلفی عجین می شود گاهی اتفاقات به نحوی جریان سازی می شود که جایی برای نامیدن این رشته مهیج به عنوان یک ورزش باقی نمی ماند

فوتبال به عنوان یکی از پر طرفدارترین رشته های ورزشی در جهان همواره با جریانات مختلفی عجین می شود. گاهی اتفاقات به نحوی جریان سازی می شود که جایی برای نامیدن این رشته مهیج به عنوان یک ورزش باقی نمی ماند.

بازیکنان، مربیان و برخی رؤسای باشگاه ها همواره برای رسیدن به اهداف سیاسی و اجتماعی خود از ورزش به عنوان یک ابزار استفاده می کنند تا از آن طریق خود را در جوامع بشری بیشتر نمایان سازند . آنها گاهی اوقات به حدی از نام و اعتبار برخوردار می شوند که حتی برای رسیدن به پست های سیاسی زحمت زیادی برای جلب حمایت مردم متحمل نمی شوند. در این سلسله مطالب یک ترکیب ۱۱ نفره تشکیل داده و قصد داریم شما را با تعدادی از نام های مشهور ورزشی جهان که با سیاست هم میانه خوبی دارند، آشنا نماییم. زوانمیر بوبان به عنوان هفتمین گزینه از نظرتان می گذرد:

● زوانمیر بوبان، فوتبالیست مدرن و مادی گرا

در ادامه معرفی مردان سیاسی فوتبال، موضوع امروز ما «زوانمیر بوبان» است. در مورد او این پرسش مطرح است که آیا وی شروع کننده جنگ بالکان بود؟ در اینجا یک صحنه از سال ۱۹۹۹ را در ذهن مرور می کنیم: پارکینگ مجموعه ورزشی میلان در شهر میلان در یک روز مه آلود پائیزی، «زوانمیر بوبان» در حال سوار شدن به ماشینی است که او را هر روز از شهر به خانه اش در حومه شهر می برد، هافبک بزرگ به غایت شبیه یک فوتبالیست مدرن و مادی گراست. بله او مادی گراست بلکه چیزی هم از این بیشتر. این مرد کروات شاید تنها فوتبالیستی باشد که موجب ایجاد یک جنگ داخلی شد (در شروع تقسیم یوگسلاوی در سال .۱۹۹۰) با نگاهی به آخرین تکه این تقسیم بندی یعنی کوزوو که به نظر می رسد در طول این سا ل ها دیگر به صربستان وابسته نیست وقت آن می رسد که «بوبان» را به عنوان یکی از فوتبالیست های سیاسی خود انتخاب کنیم.

● ناسیونالیست رؤیایی

«بوبان» در یک شهر کوچک در کرواسی، نزدیک مرز بوسنی به دنیا آمد. او در یوگسلاوی کمونیست بزرگ شد اما هنگامی که به جوانی رسید کشور تجزیه شد و بسیاری از سیاستمداران رویگردان از کمونیسم به ملی گرایی روی آوردند. در یک نوار ویدیوئی از بازی «دینامو زاگرب» و «ستاره سرخ بلگراد» صدای «بوبان» شنیده می شود که غرغرکنان می گوید: «پلیس کجاست؟ پلیس بی لیاقت کجاست؟» «بوبان» یک شهروند مطیع، یک ناسیونالیست رؤیایی از قرن نوزدهم و دارای خصوصیات خاص کروات ها بود. او یک کتابخوان حرفه ای بود کسی که خود می گوید با «چخوف» و «داستایوفسکی» بزرگ شده است و قبل از یک مسابقه بین ایتالیا و کرواسی به یک روزنامه ایتالیایی گفت که اگر به جای فوتبالیست ها، نویسندگان ادبی ۲ کشور با هم مسابقه می دادند، ایتالیا به راحتی بازی را می برد. «دانته»، «لئوپاردی»، «پتراش» و... غیر قابل رقابت هستند. او شانس اسطوره شدن را در ۱۳ می سال ۱۹۹۰ در زاگرب به دست آورد. تا آن زمان یوگسلاوی به سختی ملیت های مختلف خود را در کنار هم نگه داشته بود. مسابقه بین «دینامو زاگرب» (تیم بوبان) از مرکز کرواسی و تیم «ستاره سرخ بلگراد» توسط اراذل و اوباش به آشوب کشیده شد. «بوبان» متوجه شد که یک پلیس یکی از هواداران تیم دینامو را که برای دیدن بازی به زاگرب سفر کرده بود، بشدت کتک می زند. «بوبان» به سرعت دوید و لگدی کاراته وار به صورت پلیس زد. تماشاگران صرب در حال ویران کردن استادیوم بودند، در حالی که نیروی پلیس بدون هیچ عکس العملی آنها را نگاه می کرد. این صحنه برای کروات ها نمادی بود که نشان می داد چگونه به صرب ها امتیاز داده می شود و وضعیت کروات ها در یوگسلاوی چقدر نامساعد است. در یک نوار ویدیوئی از آن روز، بوبان کاپیتان تیم «دینامو زاگرب» برآشفته در زمین راه می رود و غرغرکنان می گوید: «پلیس کجاست؟ پلیس بی لیاقت کجاست؟»

● تولد یک ملت

مطابق با نوشته های یک مورخ کرواتی، ضربه «بوبان» نماد قیام علیه ۷۰ سال سلطه صرب ها بر یوگسلاوی بود. بسیاری از کروات ها احساس می کنند ملت آنها با آن ضربه متولد شده است. «اریک براور» یک نویسنده هلندی که توصیفی زیبا از مسابقه دارد، ذکر می کند که در سال ۲۰۰۵ وقتی قربانی این ضربه (همان پلیس) به بازگویی خاطراتش پرداخت، مشخص شد که او اصلاً یک صرب نیست بلکه یک بوسنیایی مسلمان است. مرد گفت که در مجموع کار «بوبان» را درک کرده است. اندکی پس از آن «بوبان» کشور را به مقصد سری A ایتالیا ترک کرد در صورتی که بسیاری از مردان صرب و کروات همسن او به جنگ رفتند. هولیگان های (آشوب طلبان) هر ۲ طرف مخاصمه به صورت داوطلب به عضویت ارتش درآمدند. سردسته اوباش طرفدار «ستاره سرخ بلگراد» و فرمانده بی رحم گروه های غیر ارتشی در جنگ، متعاقب مسابقه مورد بحث فراخوانده شد. او بیان داشت که: «بعد از مسابقه ما فوراً خود را سازمان دادیم.»

● ضربه افسانه ای

بعدها تندیسی از گروهی سرباز مقابل زمین «دینامو» بنا شد، با متنی در زیر آن با این عنوان:« برای یادبود هواداران این باشگاه که در ۳۰ می ۱۹۹۰ در این زمین آغازگر جنگ با صرب ها بودند.» این ادعا غلط است. این سیاستمندان بودند که جنگ را شروع کردند نه «بوبان». ضربه او و اغتشاش در مسابقه، به بینندگان تلویزیونی یوگسلاو فهماند که اگر تنش بین صربستان و کرواسی به جنگ بکشد، کشورشان به نابودی خواهد رسید. تا به حال فوتبال به سختی چیزی را تغییر داده است اما می تواند به تمثیلی در جامعه بدل شود. هنوز هم کسانی هستند که بدون تردید متن نوشته شده روی تندیس را باور دارند. «زاکرو پوهوسکی» یک استاد فلسفه می گوید: «احتیاجی نیست که یک قرن بگذرد تا این واقعه به افسانه تبدیل شود.» «بوبان» بعد از جنگ در تیم کرواسی که در جام جهانی ۱۹۹۸ سوم شد، درخشید. یک تیم رؤیایی که به معنای واقعی کلمه از کروات ها تشکیل شده بود.

مربی تیم کرواسی، «میروسلاو بلاژویچ» می گفت: «در هر فرصتی قبل از مسابقه من با بازیکنان درباره مشکلات کرواسی صحبت می کنم، چیزی که حس میهن پرستی ما را تحریک می کند چرا که در فوتبال، انگیزه بسیار مهم است.» بوبان این موضوع را به عینه نشان داده است.

او در فیلمی مستند از تیم سابق یوگسلاوی توضیح می دهد: «کرواسی مهمترین دلیل زندگی من است. من کشورم را به اندازه خودم دوست دارم و حاضرم برای کشورم بمیرم.» البته او در طول جنگ هیچ کاری انجام نداد و در عوض ترجیح داد که در میلان بماند.