خصوصی سازی در ورزشِ چالش ها و فرصت ها

از واژه خصوصی سازی تعاریف متعدد و گوناگونی شده است نظیراین تعریف «خصوصی سازی فرآیندی است که طی آن دولت امکان انتقال وظایف و دارائیهای خود را به بخش خصوصی فراهم می کند» و یا«خصوصی سازی به معنی برقراری نظام جدید بر اساس مکانیزمهای بازار و در نتیجه دگرگونی و تحول در ابعاد مختلف اقتصاد است»

از واژه خصوصی سازی تعاریف متعدد و گوناگونی شده است نظیراین تعریف «خصوصی سازی فرآیندی است که طی آن دولت امکان انتقال وظایف و دارائیهای خود را به بخش خصوصی فراهم می کند» و یا«خصوصی سازی به معنی برقراری نظام جدید بر اساس مکانیزمهای بازار و در نتیجه دگرگونی و تحول در ابعاد مختلف اقتصاد است». خصوصی سازی در مفهوم اشاعه فرهنگی یعنی فراهم کردن زمینه افزایش مشارکت مردم در کلیه سطوح در امور اقتصادی جامعه است. از این رو خصوصی سازی اصطلاحی فراگیر و متنوع است که به کنترل عملیاتی و مالی مؤسسات دولتی و واگذاری به بخش خصوصی اشاره میکند. به عبارت دیگر خصوصی سازی حذف هر نوع کنترل و دخالت در برقراری مکانیزم عرضه و تقاضا است. انتقال مالکیت یا کنترل بنگاه های اقتصادی از دولت به بخش خصوصی را هم میتوان به عنوان تعریف خصوصی سازی پذیرفت.

اما در ورزش منظور از خصوصی سازی ایجاد شرایط لازم در جهت تعمیم و گسترش تربیت بدنی و ورزش در کشور با استفاده از سرمایه گذاریهای بخش خصوصی است.

با نگاهی به تعاریف متعدد خصوصی سازی می توان مفاهیمی از قبیل بهبود عملکرد، انتقال مالکیت و مدیریت، آزادسازی،ایجاد شرایط رقابت کامل و حذف مقررات دست و پا گیر دولتی را نیز از جمله مفاهیم خصوصی سازی دانست. با در نظر گرفتن این مفاهیم میتوان یک تعریف مشترک و کلی را از واژه خصوصی سازی ارائه کرد: «خصوصی سازی فرایندی است که طی آن کارائی مکانیزم بازار، حیات دوباره پیدا میکند و عملکرد فعالیت اقتصادی دولت و بخش عمومی در محک آزمون قرار میگیرد و طی این فرایند میتواند منجر به محدود شدن مالکیت یا مدیریت برخی از واحدهای اقتصادی تحت تملک دولت و واگذاری آن به بازار شود»

● اهداف خصوصی سازی

مهمترین اهداف خصوصی سازی که بیشتر مورد توجه و استفاده قرار گرفته اند عبارتند از :

ـ افزایش رقابت و بهبود کارایی در مدیریت

ـ کاهش نقش مستقیم دولت در فعالیت ها

ـ تقلیل هزینه های بودجه ای دولت ناشی از پرداخت یارانه

- ایجاد بستر مناسب و مطمئن برای سرمایهگذاری اسپانسرها

ـ آنچه از فرایند خصوصی سازی مورد انتظار است اصلاح، استقلال و انعطاف پذیری لازم در نظام مدیریت و انتقال مالکیت واحدهای دولتی به اشخاص حقیقی و حقوقی است. بنابراین خصوصی سازی هنگامی میتواند منجر به افزایش کارایی داخلی بنگاهها و مؤسسات دولتی شود که انتقال مالکیت را در پی داشته باشد. در غیر اینصورت مهمترین هدف خصوصی سازی یعنی (افزایش کارایی )نادیده گرفته شده است. به هر حال باید به نقش رقابت در فرایند خصوصی سازی توجه ویژه شود. ایجاد فضای رقابتی مهمترین مزیت، بهترین شاخص و نشانه حیات نظام اقتصادی است و هر عاملی که مانع از ایجاد شرایط رقابت در بازار شود کارکرد سالم مکانیزم بازار را مختل کرده و موجب عدم کارایی در اقتصاد حاکم می شود. خصوصی سازی با تعریف فرصتهای جدید برای مشارکت بخش خصوصی و فعالیتهای اقتصادی و کاهش حجم تصدی گریهای دولت سروکار دارد. به عبارت دیگر یکی از مهمترین اهداف از خصوصی سازی اصلاح ساختار دولت و حذف انحصار خواهد بود.

فرازهایی از فرمان مقام معظم رهبری راجع به خصوصی سازی و ابلاغ سیاستهای راهبردی بند ج اصل ۴۴ قانون اساسی:

۱) تغییر نقش دولت از مالکیت و مدیریت مستقیم به سیاستگذاری، هدایت و نظارت

۲) آماده سازی بنگاههای داخلی جهت مواجهه هوشمند با قواعد تجاری جهانی در یک فرایند تاریخی و هدفمند.

۳) توسعه سرمایه انسانی، دانش پایه و متخصص در کشور

۴) توسعه و ارتقای استانداردهای ملی و انطباق نظامهای ارزیابی کیفیت با استاندارهای بینالمللی

۵) افزایش کارآیی و رقابتپذیری در عرصههای داخلی و خارجی

● مهمترین اثرات اقتصادی ورزش

الف) تاثیرات مستقیم اقتصادی:

۱) تولید کالا

۲) تولید خدمات

۳) گردشگری ورزشی

۴) صادرات ورزشی

۵) اشتغال

ب) تاثیرات غیرمستقیم اقتصادی

۱) کاهش هزینههای درمان

۲) افزایش کارآیی نیروی کار

۳) غنی سازی اوقات فراغت

۵) ارتقاء سطح سلامت

برای تجدید ساختار با مداخله کمتر دولت و سپس خصوصی سازی اقداماتی به شرح زیر موثر به نظر می رسد:

- ایجاد یک سیستم شفاف و پاسخگو برای نظارت.

- طراحی یک سیستم مستقل نظارت بر بنگاه های دولتی توسط افرادی غیر از دیوان سالاران و سیایتمداران .

- خصوصی سازی بخشهای سود آوربه شکلی که همه طرفهای ذیربط به این فرایند علاقمند شوند.

اصلاح قوانین و مقررات را می توان به سه بخش تقسیم نمود.

الف) تدوین یک سیاست کلی برای بخشهای مختلف

ب) تشکیل یک نهاد تنظیم و نظارت با اختیارات قانونی.

ج) حضور در نهاد تنظیم و نظارت.

هر بخش نیازمند سیاستی است که در آن نقش دولت به روشنی تعریف شده باشد. نهاد تنظیم نظارت باید جایگاهی شبیه به یک دادگاه داشته باشد ودر تصمیمات خود مستقل باشد.

از جمله آییننامه و دستورالعمل های مربوط به بخش خصوصی موجود در ورزش می توان به آییننامه تاسیس باشگاههای خصوصی و دستورالعمل اجرایی ماده ۸۸ تنظیم بخشی از مقررات مالی دولت اشاره نمود که بررسی جزئیات آیین نامه تاسیس باشگاه های ورزشی از حوصله این بحث خارج است .