راهکارهای کاربردی در تولید، فرآوری و تجارت عصاره و اسانس‌های خوراکی و دارویی

در جهان امروز در قرن اخیر همهٔ دانشمندان به زبارتهای ناشی از مصرف مواد شیمیایی، داروهای مصنوعی، سموم شیمیایی و مواد افزودنی و نگهدارنده سنتتیک و اسانس ها و طعم های مصنوعی …

در جهان امروز در قرن اخیر همهٔ دانشمندان به زبارتهای ناشی از مصرف مواد شیمیایی، داروهای مصنوعی، سموم شیمیایی و مواد افزودنی و نگهدارنده سنتتیک و اسانس ها و طعم های مصنوعی کاملا پی برده اند و بروز انواع سرطانها و بیماریهای مختلف تایید کننده این موضوع می باشد لذا کشورهای پیشرفته که دارای امکانات تحقیقاتی گسترده ای در مورد شناسائی این مواد مضر بوده اند تصمیم گرفته اند از چند سال اخیر کلیهٔ مواد مصرفی شیمیایی را در مواد غذایی، دارویی و آرایشی و بهداشتی بتدریج حذف نمایند و کشورهایی مانند آمریکا، انگلستان، فرانسه، آلمان در تولید فرآورده‌های مورد نظر پیشرفتهایی داشته اند و گروه هربالها را به چند برابر قیمت بفروش می رسانند و در چند سال آینده طی برنامه ریزی انجام شده کلیهٔ مواد شیمیایی مصنوعی را که برای سلامت انسان مضر است از جامعهٔ‌خود حذف نموده و فقط جهت کشورهای جهان سوم بمنظور کسب درآمد مواد شیمیایی را توصیه می نمایند و هر روزه شاهد هستیم که کارخانجات دارویی شیمیایی در کشورهای پیشرفته به قیمت خیلی ارزان بعنوان ماشین آلات دست دوم بخصوص در آمریکا به کشورهای فقیر و عقب مانده بفروش میرسد.

کشور ما که یکی از غنی ترین منابع گیاهی از نظر مقدار و تنوع را در سطح جهان دارا می باشد و از نظر شرایط جغرافیایی و آب و هوایی هم بهترین گونه‌ها را با بالاترین مادهٔ موثره در اکثر نقاط کشور پوشش داده است در تامین گیاهان دارویی پیشتاز میباشد، اگر چه با داشتن بوعلی سینا که بنیانگذار طب گیاهی در ایران و جهان میباشد افتخاراتی برای کشور ما بدست آمده است ولی متاسفانه فقط شعار نام او برای ملت ایران باقی مانده است و به آن اکتفا نموده ایم چرا که هیچگونه فعالیتی که مبنی بر حمایت از تحقیقات کاربردی اعم از کشت و داشت و برداشت استخراج، آزمایشات فیزیولوژیکی، بیولوژیکی و بازار یابی و غیره نشده است و تنها به جمع آوری بعضی از گونه‌ها و کشت‌های محدود بسنده شده است و بی توجهی و عدم حمایت به این مسئله هم باعث دلسردی این گروه شده است.

آمارهای جهانی که تایید کنندهٔ مصرف بالای عصاره‌های گیاهی از جمله سافرانول در زعفران، عصارهٔ سیر، عصارهٔ گل گاوزبان و دهها عصاره مفید دیگر بوده است بجز مادهٔ‌ اولیه آنها که از ایران است ارزش افزوده و منافع آن نصیب کشورهای پیشرفته شده است و متاسفانه مصرف اسانسهای مصنوعی پرتقال، موز، توت فرنگی، لیمو و رنگهای مصنوعی در پفک و غیره همگی دلیل بر دور شدن ما از این مواد حیاتی گیاهی و با ارزش است و سلامتی جامعه خود را هم به خطر انداخته ایم و بعنوان یک هشدار اعلام میکنم هم اکنون کشورهایی که پی به ارزش گیاهان دارویی برده اند در صدد کشت و پرورش آنها در سایر کشورهای فقیر شده اند و سعی می نمایند با تحریم‌های خود این ذخیرهٔ ناچیز گیاهان دارویی ایران را هم از بین برده تا نه تنها ارزش اقتصادی آن نصیب ملت ایران نشود بلکه سلامتی آنها هم بخطر افتد تا بازار خوبی برای مصرف داروهای شیمیایی آنان گردد چرا که از خواب بودن ما و عدم توجه به این ماده حیاتی حداکثر بهره را خواهند برد.

هر ساله حدود ۴۵ درصد ضایعات کشاورزی از جمله سبزیجات که خود میتواند بهترین رنگ طبیعی کلروفیل را بدست آورد از یک طرف و استخراج رنگ قرمز طبیعی چغندر قرمز و یا تهیه عصاره از پیاز که هزاران تن آن دچار ضایعات می شود و دهها مورد دیگر کافی نیست که ما بعنوان هشدار موضوع را جدی بگیریم و به این مسئله حیاتی بعنوان یک موضوع ریشه ای توجه نمائیم.

لذا پیشنهاد میگردد با ایجاد یک مرکز تحقیقات کاربردی در مورد دستیابی به تکنولوژی کاربردی عصاره و استخراج رنگها و اساسنهای طبیعی و دستیابی به بازار جهانی و ارتباط با مراکز تحقیقاتی بیمارستانها و دانشگاههای داروسازی و انجام آزمایشات بیولوژی و فیزیولوژی بر روی موشهای آزمایشگاهی از اثرات مفید عصاره‌های گیاهی استفادهٔ مطلوب برده و با ارزش افزوده بالا صنایع غذایی و دارویی کشور را در جهت حفظ سلامت جامعه و صادرات آن به کلیهٔ کشورهای پیشرفته تقویت نموده و کشور جمهوری اسلامی ایران از ارزش افزودهٔ بالای آن بهره مند گردد و در تصویب قوانین کشور و آگاهی مسئولین مربوطه گامهای زیر بنائی برداشته شود و انشاالله خواهیم دید تولید عصاره‌های گیاهی و توجه به خواص گیاهان دارویی اگر از نظر منافع مادی و معنوی از استخراج نفت بالاتر نباشد کمتر نخواهد بود. زیرا که یک روز منابع نفتی تمام خواهد شد ولی پرورش گیاهان دارویی و تولید عصارهٔ آنها و مصرف آن در بهداشت جهانی قطعا موثر خواهد بود و هر روز بر اهمیت آن بیشتر پی برده خواهد شد.

محمود باقری

رئیس مرکز تحقیقات صنایع غذایی ایران و شرکت بین المللی طعم شناسی و فرمولاسیون

صنایع غذایی و مشاور مرکز خدمات فناوری شرکت شهرکهای صنعتی خراسان

plant.mihanblog.com