باشگاه ها و نژادپرستی

چندی است كه پدیده نژادپرستی به عنوان یكی از حاشیه های فوتبال بر متن و جریان اصلی این رشته ورزشی كه همان روح جوانمردی است، سایه افكنده است.

پدیده نژادپرستی عمدتاً در كشورهایی دیده می شود كه به مهاجران خود اجازه فعالیت نمی دهند. لیگ برتر فوتبال انگلستان به عنوان یكی از مطرح ترین و پرطرفدارترین لیگ های اروپایی از این رفتار ناشایست بی بهره نبوده است.

مسؤولان برگزاری مسابقات لیگ برتر فوتبال انگلستان برای كم كردن و رهایی فوتبال جزیره از مسایل اینچنینی كه هیچ كمكی به پیشرفت فوتبال نمی كند، مسابقات مختلفی را برگزار كردند تا با دعوت از پیشكسوتان باشگاه ها نژادپرستی را در ورزشگاه ها به حداقل برسانند.

۲۰ سال پیش هنگامی كه نخستین بازیكنان آفریقایی تبار به انگلستان آمدند آنچنان مورد استقبال هواداران باشگاه ها قرار گرفتند كه كسی گمان نمی كرد ۲ دهه بعد این بازیكنان اسیر شعارهای نژادپرستانه شوند.

در آن سال ها بافت اجتماعی اروپا و انگلستان طوری بود كه مهاجران راحت جذب باشگاه ها می شدند. در آن زمان اگرچه اكثریت بازیكنان شاغل در لیگ های انگلستان عمدتاً سفید پوست بودند اما مشكل چندانی با سیاه پوستان و آفریقایی تبارهای مهاجر نداشتند.

در آن سال ها رنگ و نژاد چندان تأثیرگذار نبود و مسابقات فوتبال بیشتر شبیه كارناوال هایی بود كه از هر فرهنگ و رنگ در آن حضور داشتند. اكثر هواداران نیز كه عمدتاً از مناطق حاشیه ای بودند به دلیل آنكه در تیم ها نماینده ای داشتند در تمرینات و مسابقات نیز حضوری فعال داشتند و از نزدیك شاهد هنرنمایی همسالان خود بودند. در خلال سال های دهه ۸۰ بهترین دوران مهاجران بود. در آن سال ها مهاجران تفاوت چندانی با سفید پوستان انگلیسی نداشتند. طبق آخرین آمار، تنها ۸ درصد كل بازیكنان شاغل در لیگ برتر از اقلیت هستند همچنین اكثر این افراد در شهرها و در باشگاه های قدیمی بازی نمی كنند و بیشتر در تیم هایی كه در حاشیه شهرها قرار دارند، بازی می كنند.

طبق این آمار شمار تماشاگران كه از اقلیت های اجتماعی بودند ۴ درصد بود. این آمار بسیار نگران كننده به نظر می رسید؛ زیرا دیگر اقلیت های اجتماعی بعضاً به خاطر شعارهای نژادپرستانه تمایل چندانی به حضور فیزیكی بر سكوهای ورزشگاه ها ندارند و ترجیح می دهند در خانه و از تلویزیون به تماشای فوتبال تیم مورد علاقه خود بپردازند. در این آمار همچنین ۹۵ درصد از سؤال شوندگان خود را «بریتانیایی سفید پوست» معرفی كرده اند. در سال ،۲۰۰۱ ۹۸ درصد از سؤال شوندگان خود را «بریتانیایی سفید پوست» می دانستند كه نسبت به ۵ سال گذشته ۳ درصد كاهش داشته است. همچنین در این آمار سن اكثر مصاحبه شوندگان به طور میانگین ۴۳ سال بود كه ۹ درصد از این تعداد زیر ۲۴ سال سن داشتند.

مسؤولان برگزاری لیگ برتر می گویند این مشكلات بیشتر به دلیل مهاجرپذیر بودن انگلستان است. «دن جانسون» سخنگوی لیگ برتر فوتبال انگلستان می گوید:«ما كاری را شروع كردیم كه فكر می كنم تأثیر زیادی در آینده فوتبال جزیره دارد. قصد داریم با این كار همه جوانان مستعد را به ورزش بكشانیم و هواداران بیشتری را در ورزشگاه ها شاهد باشیم. ما می خواهیم فوتبال را به عنوان وسیله ای برای اقدامات و شعارهای نژادپرستانه استفاده كنیم. برای مبارزه با چنین اقداماتی روی اقدامات باشگاه ها حساب ویژه ای باز كرده ایم.»

اگر به گذشته نگاهی بیفكنیم، می بینیم كه نسل اول مهاجران به دلیل آنكه علاقه و پول كافی برای بازی و یا حضور در ورزشگاه ها نداشتند، سنخیت چندانی با فوتبال ندارند. این نسل بیشتر به دنبال كسب درآمد بودند.

نسل دوم (فرزندان نسل قبلی) چون با شرایط جدید وحال و هوای فوتبال انگلستان آشنا شدند و كم كم دریافتند كه از فوتبال می توانند به ثروت های نجومی و افسانه ای دست یابند و خود را به عنوان یك شخصیت اجتماعی معتبر معرفی كردند. به دلیل آنكه این مهاجران سختكوش بوده و توقع چندانی نداشتند، به راحتی جذب باشگاه ها شدند و هواداران نیز كه تنها به فكر بازی زیبا و نتیجه بودند، توجه چندانی به این مسایل نمی كردند.

پس از چند سال مشخص شد در تیم های انگلیسی بازیكن انگلیسی كمتری دیده می شود و این بهترین دلیل برای رشد و فزونی اقدامات نژادپرستانه بود. مسؤولان برگزاری لیگ برتر ۳ وضعیت برای باشگاه ها تعیین كرده اند كه با توجه به اقدامات آنها در كاهش پدیده نژاپرستی تقسیم بندی شده است:

۱- ابتدایی: كه در آن باشگاه تعهداتی را برای كاهش اقدامات نژادپرستانه انجام می دهد و ملزم به اجرای این تعهدات است.

۲- وضعیت میانی: كه در آن باشگاه به طور فعال در اقدامات ضد نژادپرستی شركت می كند و اقداماتی اساسی برای كنترل هواداران سازمان انجام می دهد.

۳- باشگاه نمونه: كه در آن «بریتانیایی سفید» فرقی با اقلیت های اجتماعی ندارد.

تاكنون تنها یك باشگاه آن هم منچسترسیتی توانست از مرحله ابتدایی كمی بالاتر بیاید. اقدامات نژادپرستانه از سال ۱۹۸۰ شروع شده است اما فوتبال آن طور كه می دانیم می تواند بر اقدامات و رفتارهای اینچنینی پیروز شود و بار دیگر فوتبال و روح جوانمردی در جزیره حكمفرما شود.«نویر نظیر» یكی از هواداران آستون ویلا می گوید:«ما در سال ۱۹۶۲ به انگلستان مهاجرت كرده و در آستون ویلا نزدیك ویلاپارك زندگی كردیم.

در این محل هیچ كس علاقه ای به فوتبال نداشت. من و برادرم جزو استثناها بودیم كه به تماشای فوتبال می رفتیم. هنگامی كه تنها ۴ سال داشتم به ورزشگاه رفتم آن هم برای نخستین بار. در ورزشگاه سر و صدای زیادی بود اكنون كه ۴۴ سال دارم باز هم به ورزشگاه می روم. تنها خاطره تلخی كه در ذهنم باقی مانده آن است كه یك بار در سال ۲۰۰۳ و در دربی مقابل بیرمنگام هوادارن آستون ویلا مرا كتك زدند، در حالی كه در سال های ۱۹۷۰ و ۱۹۸۰ اصلاً چنین چیزهایی در فوتبال مطرح نبود. به نظر من هواداران آستون ویلا نسبت به سایر هواداران تیم ها راحت تر هستند و تحمل پذیری بیشتری دارند.

بسیاری از هم سن و سال های من در آن زمان علاقه زیادی به رفتن به ورزشگاه داشتند اما ترجیح می دادند كه از تلویزیون تماشا كنند.»

«لئون مان» سخنگوی بنیاد ضدنژادپرستی می گوید:«پدرم در سال ۱۹۸۹ دربازی مقابل اورتون مرا به ورزشگاه برد. این اتفاق دقیقاً یك هفته پس از حادثه «هیلز بورو» روی داد. در آن حادثه كه بین تیم های شفلید و لیورپول برگزار می شد قسمتی از ورزشگاه فرو ریخت و تنی چند از هواداران تیم ها كشته شدند. رفتن به ورزشگاه آن هم یك هفته بعد از این حادثه سخت بود اما پدرم مرا به ورزشگاه برد. ابتدا خیلی ترسیده بودم اما كم كم با جو ورزشگاه آشنا شدم. در آن زمان تاتنهام تیمی بود كه از ملیت ها و نژادهای گوناگون تشكیل شده بود. اصلاً به یاد نمی آورم كه شعاری و حرفی علیه یكی از بازیكنان سیاهپوست صورت گرفته باشد.

«پیتر برادشاو» مدیر روابط عمومی باشگاه منچستریونایتد كه توانسته است از وضعیت ابتدایی باشگاه ها كمی بالاتر بیاید، می گوید:« از اینكه توانسته ایم به عنوان نخستین باشگاه در سطح انگلستان به چنین وضعیتی دست یابیم، خوشحال هستم. منچستریونایتد ۸/۱۱ درصد جمعیت مهاجران را در خود جای داده و به عنوان بزرگترین شهر مهاجرپذیر شناخته می شود.

● در یك نگاه

▪ ۳۰ درصد بازیكنان حاضر در لیگ برتر سیاه پوست هستند.

▪ ۹۶ درصد هواداران در لیگ برتر «بریتانیایی سفید» هستند.