موج انتقاد از رمز داوینچی

كتاب رمز داوینچی نوشته دن براون نقدهای فراوانی را از زمان چاپ اول به دنبال داشته است كه به خاطر گمانه زنی ها و نمایش غلط چه در جنبه های اصلی مسیحیت و تاریخ كلیسای كاتولیك رم و چه در توصیفات كتاب از هنر, تاریخ و معماری اروپا بوده است

در ۲ ماه اخیر كتابی در جهان غرب به فیلم تبدیل شده كه اعتراض مسیحیان و موحدان جهان را برانگیخته است.در بسیاری از كشورهای اروپا و آسیا به خصوص در جنوب شرقی آسیا مردم دیدن این فیلم را تحریم كرده اند.در برخی كشورهای اسلامی مانند مصر حتی از ورود كتاب به كشورشان جلوگیری شده است.اما ترجمه هایی از كتاب دن براون در ایران منتشر شده است.

كتاب رمز داوینچی نوشته دن براون نقدهای فراوانی را از زمان چاپ اول به دنبال داشته است كه به خاطر گمانه زنی ها و نمایش غلط چه در جنبه های اصلی مسیحیت و تاریخ كلیسای كاتولیك رم و چه در توصیفات كتاب از هنر، تاریخ و معماری اروپا بوده است.

كتاب نقدهای منفی را از جانب اجتماعات كاتولیك و سایر اجتماعات مسیحی و نیز تاریخدانان برانگیخت.

منتقدان، براون را متهم به تحریف و جعل تاریخ می كنند برای مثال مارسیا فورد نوشت:

«جدا از اینكه با نتیجه گیری های براون موافق باشید یا نه، روشن است كه تاریخی كه او روایت می كند عمدتاً خلاف واقع و موهوم است و در نتیجه او و ناشرش توافق ناگفته ای را كه در داستان با خوانندگان وجود دارد زیر پا می گذارند. داستانی كه وانمود می كند حقایق تاریخی را ارائه می كند، باید به اندازه یك كتاب غیرتخیلی بر مبنای پژوهش های دقیق باشد.»

ریچارد آربانز نیز در مورد كتاب نوشت:

«ناپسندترین جنبه كتاب این نیست كه دن براون با مسیحیت متعارف توافقی ندارد، بلكه این است كه او آن را مطلقاً ضایع می كند، برای آنكه با آن مخالفت كند... و برای این كار شمار فراوانی از وقایع تاریخی را بازنویسی می كند. آنچه كه وضع را بدتر می كند، تمایل شدید براون به قبولاندن تحریفاتش به عنوان «حقایق» است، در حالی كه اكثر پژوهشگران و مورخان این به اصطلاح «حقایق» را قبول ندارند.»

دن براون در ابتدای كتاب این نوشته را قرار داده است: «همه توصیفات از آثار هنری، معماری ها، اسناد و مناسك سری در این رمان دقیق و حقیقی است.»

اما این مدعا را بسیاری از پژوهشگران دانشگاهی در حوزه های مورد بحث كتاب مورد تردید قرار داده اند.

همانطور كه در رسانه ها نیز مورد بحث قرار گرفته است سردرگمی عمده ای در میان خوانندگان در این مورد به وجود آمده است كه آیا این كتاب واقعاً مستند است و بر مبنای حقایق نوشته شده است؟

كتاب های بسیاری طی سه سال اخیر به چاپ رسیده اند كه به طور مشروح توضیح می دهند چرا نمی توان این ادعای دقیق و مستند بودن را جدی گرفت.

خود دن براون این مدعای مستند بودن در مورد برخی از جنبه های بحث برانگیزتر كتاب در وب سایتش را تعدیل می كند و می نویسد: «صفحه ای كه در ابتدای رمان درباره مستند بودن آورده شده است، درباره هیچ كدام از نظریه های باستانی مورد بحث به وسیله شخصیت های داستان صادق نیست. تفسیر این نظرات به خواننده واگذار شده است.» اما در عین حال باز تصریح می كند: «به عقیده من این عناصر واقعی به وسیله شخصیت های خیالی تفسیر می شوند و مورد بحث قرار می گیرند.» و یا در جای دیگر می گوید: «به عقیده من برخی از این نظریه ها كه به وسیله این شخصیت ها مورد بحث قرار می گیرند ممكن است باارزش باشند.» و یا در جای دیگر: «اسرار پشت «رمز داوینچی» آنقدر به طور كامل مستند شده بود و برای من مهم بود كه نمی توانستم انكارش كنم.» تونی رابینسون برنامه ساز تلویزیونی بریتانیایی در سال ۲۰۰۵ یك فیلم مستند مشروح درباره مباحث مطرح شده درباره «رمز داوینچی» ساخت. فیلم با نام «رمز واقعی داوینچی» از كانال چهار تلویزیون بریتانیا به نمایش درآمد. این برنامه حاوی مصاحبه های مفصلی با چهره های اصلی بود كه به وسیله براون به عنوان بیان كنندگان «حقیقت مطلق» مورد نقل قول قرار گرفته بودند.

آرنو دوسید، پسر ژرار دوسید، با یقین اظهار كرد كه پدرش و پلمانتارد، وجود «حلقه صهیون» كه اساس نظریه فرزندان عیسی قرار گرفته است را از خودشان درآورده اند.

برنامه همچنین رابطه میان انجمن Roslyn و جام مقدس و سایر ماجراهای مربوط مانند ادعای رفتن مریم مجدلیه به فرانسه را نیز با ارائه شواهد مورد تردید شدید قرار می دهد. تحلیل مشروحی كه از سایر ادعاهای براون در «رمز داوینچی» به عمل آمد نشان داد كه آنها یا ثابت نشده اند یا با شواهد تاریخی مطابقت ندارند.

● از دیدگاه مخالف

در زیر بخش هایی از نوشته آنتونی لین نویسنده مجله نیویوركر را در نقد كتاب و فیلم «رمز داوینچی» می آوریم. لین در مورد كتاب و فیلم دیدگاهی كاملاً مخالف دارد:

... از هنگامی كه رمان دن براون در سال ۲۰۰۳ منتشر شده، بحث های زیادی درباره آن در جریان بوده است، اما هیچ پرسشی پیوسته تر از این مطرح نشده است: اگر شخصی با ذهن منطقی از ساعت ۱۰ صبح شروع به خواندن كتاب كند، در چه زمانی متوجه می شود كه با یك آشغال تمام عیار مواجه است؟ پاسخ در مورد من ساعت ۱۰ و صفر دقیقه و سه ثانیه بود، مدتی كوتاه پس از آنكه جمله افتتاحیه كتاب را خواندم: «موزه دار پرآوازه ژاك سونیر در گذرگاه سرپوشیده گالری بزرگ تلوتلو می خورد.» براون با یك كلمه «پرآوازه» ثابت می كند كه از مكتب نویسندگانی كه دوست دارند مطالب را مرتباً به ما یادآوری كنند، نویسندگان عصبی و نگرانی كه نمی توانند از به زور راندن ما به درون توده ای از اطلاعات و نظرات كه هنوز به آنها نیازی نداریم، اجتناب كنند. (در اعماق این تیك عصبی، ترس نویسنده از این مسئله نهفته است كه دستور انگلیسی پایه و ساده اش كارش را به انجام نرساند، در مورد براون این ترس كاملاً بحق است.) شما می توانید اولین تپق براون را به عنوان امری سهوی نادیده بگیرید، اما این جمله را در نظر بگیرید كه پس از تورقی اتفاقی در كتاب كشف كردم: «ویراستار برجسته نیویوركی جوناس فوكمن با نگرانی ریش بزی اش را كشید.» كاری كه او به میزان بیشتری همچنین «بر سر یك ناهار كاری نیمه خورده» انجام می دهد؛ یكی از بی تناسب ترین عباراتی كه من تا به حال شنیده ام.

آیا ما باید اهمیت دهیم كه ۴۰ میلیون خواننده - یا با استفاده از عبارت فنی «موش های قطبی» - یكی پس از دیگری صخره چنین متن روده دراز و مضحكی را پیموده اند؟

من از این استدلال آگاهم كه اگر یك قصه جاذبه كافی داشته باشد، آدم می تواند زمختی سنگین كننده نثر را اگر نمی بخشد، برای مدتی فراموش كند؛ وگرنه چرا من هنوز «روز شغال» را سالی یك بار می خوانم؟ در مورد «رمز داوینچی» چنین توجیهی وجود ندارد، حتی هنگامی كه شما نثر ویران را از سر راه برمی دارید، آنچه از میان آن به شما نشان داده می شود، بلاهت استعاره اصلی دور از ذهن كتاب است و بدتر از آن نویسنده پرنخوتی كه به نظر می رسد پیش فرض های الهیاتی اش را جدی می گیرد.

چقدر باید افراد بزدل باشند و از لحاظ قدرت های فكری عاجز كه به چنین از خود متشكربودنی تن در دهند؟

آیا آنها رمز داوینچی را می خوانند زیرا همه افراد دیگر در مترو همین كار را می كنند و اگر اینگونه است چرا وقتی به مقصد می رسند، متوجه اشتباهشان نمی شوند و كتاب را روی صندلی ول نمی كنند تا هالوی بعدی آن را بردارد؟ به رغم تلاش های مكرر من خودم هرگز نتوانستم از صفحه ۱۰۰ كتاب جلوتر بروم. بنابراین هنگامی كه به تماشای فیلم «رمز داوینچی» نشستم در این موقعیت منفرد اما رشك آمیز قرار داشتم كه در واقع ماجرای فیلم را از قبل نمی دانستم.

علی ملائكه