امام خمینی ره – مدیریت و رهبری

یکی از مواردی که انقلاب ایران و به ثمر رسیدن جمهوری اسلامی ایران را از سایر انقلابهای دنیا متمایز ساخته است, نحوه رهبری و مدیریت آن بود

یکی از مواردی که انقلاب ایران و به ثمر رسیدن جمهوری اسلامی ایران را از سایر ‏انقلابهای دنیا متمایز ساخته است، نحوه رهبری و مدیریت آن بود. در آن زمان با توجه ‏به امکانات ارتباطات جمعی و سایر وسائل ارتباطاتی و در تبعید بودن رهبر این انقلاب ‏در خارج از کشور، ارتباط بسیار قوی بین امام خمینی (ره) و توده ملت ایران برقرار ‏شده بود و با سبک مدیریت و رهبری خاص امام خمینی (ره) که برخاسته از اسلام ‏ناب محمدی و جهاد در برابر استعمار و ظلم و بی عدالتی بود بدست جوانان و مردم ‏ایران به ثمر نشست و هیچ قدرتی نتوانست این حرکت و انقلاب عظیم را متوقف کند ‏و خون شهدا ضمانت اقتدار و ثبات این انقلاب شد.‏

شما ملت ایران که با خون خود، با جوانهای خود، اسلام را بیمه کردید، دست اجانب را قطع ‏کردید، شما بر همه ملت ما منت دارید، من از همه شما منت می کشم، من خادم همه ‏شما هستم‎.‎‏ (۱)‏

همچنین بعد از پیروزی انقلاب اسلامی با وجود تمام بحرانهای که کشور را فرا گرفته ‏بود با رهبری و مدیریت عالمانه امام خمینی(ره) کشور را با سرفرازی از بحرانها خارج ‏ساخت. ‏

رهبری از مباحثی است که در تمام طول تاریخ بشریت بویژه از دوران انقلاب صنعتی و ‏بروز بحرانهای مختلف ذهن متفکران و اندیشمندان را به خود مشغول کرده است و در ‏این زمینه تئوری ها و الگوهای متفاوتی از سوی صاحبنظران علم مدیریت از غرب و ‏شرق ارائه گردیده است ولی تاکنون هیچ یک از آنها نتوانسته بحرانهای جهانی را ‏مدیریت کند و راه گشائی برای مشکلات خرد و کلان جوامع باشند. لذا در طول این ‏سالیان سبک رهبری و ویژگیهای مدیریتی امام در تاریخ انقلاب از لحظات آغازین ‏انقلاب و مبارزات تا لحظه پیروزی آن و همچنین در طول دوران جنگ تحمیلی با وجود ‏بحرانهای که یکی پس از دیگری از سوی دشمنان این انقلاب ایجاد میگردید، مورد ‏توجه اندیشمندان و متفکران علم مدیریت قرار گرفته است.‏

ویژگی های رهبری و مدیریتی امام خمینی (ره) و همچنین اخلاق فردی و خصوصیات ‏ایشان در درجات بسیار عالی قرار داشت و از ایشان یک نمونه انسان کامل ساخته ‏بود که بیان هر کدام از این خصوصیات اخلاقی و مدیریتی ایشان نیاز به بحثی مستقل ‏دارد. در این مقاله سعی شده با توجه خصوصیات رهبری و سبک مدیریتی ایشان، ‏بطور مختصر به شرح بعضی از این ویژگیها بپردازیم.‏

● اندیشه امام (ره) پیرامون رهبری و مدیریت ولائی

مدیریت در دیدگاه دینی و اسلامی نوعی ولایت است، در تقسیم بندی کلی دو ‏دیدگاه پیرامون رهبری قابل تصور است : دیدگاه الهی و دیدگاه غیرالهی، اگر کسی ‏به شکل جامع الشرایط مدیریت کند ولایت الهی را نمایندگی می کند، طرح تئوری ‏ولایت فقیه دیدگاهی نوین در تفکر سیاسی نظریه ارتباط دین و سیاست بود و انقلاب ‏اسلامی با این تئوری و این دیدگاه نوین نهضت خود را با رهبری و مدیریت امام (ره) ‏آغاز کرد و انقلاب اسلامی را به ثمر رساند. نظریه امام تفکری است کاربردی و ‏توانائی رقابت با سایر اندیشه ها را دارد و می تواند عظیم ترین حرکت ها را رهبری ‏کند و راه گشایی برای بسیاری از بحرانهای مدیریتی باشد.‏

امام در مدیریت ولائی خویش اصولی را ترسیم کرد که همگی برای حفاظت از گوهر ‏کرامت انسانی پی ریزی شده است. در مطالعه دقیق نحوه رفتار مدیریتی امام به این ‏نتیجه خواهیم رسید که اندیشه و عمل مدیریتی امام منطبق بر نظریات دانشمندان و ‏صاحبنظران علم مدیریت است ولی بر اساس اخلاق و احساس تعهد دقیق و عمیق ‏دینی، و توجه به آیات الهی و کرامت انسانی که این موارد وجه تمایز دیدگاه مدیریتی ‏امام با سایر دیدگاههای مدیریتی می شود. ‏

در رهنمودها، پیامها و نوشته های امام درس های وجود دارد که نشانه های اصول ‏رهبری می باشند و بسیار از آنها ویژگیهای یک مدیر در جامعه اسلامی را نیز در بر ‏دارند. در این قسمت بطور مختصر به طرح بعضی از این اصول که در بحث تربیت مدیران ‏باید به آنها بیشتر توجه کرد می پردازیم.‏

‏۱) اسلام محوری :‏

تبعیت از تعالیم مقدس اسلام و بکار گیری همه اصول دینی در خط مشها و برنامه ‏ریزی و شیوه های کابردی مبنای سبک مدیریت امام میباشد. امام خمینی (ره) در ‏تمام فرایندهای رهبری و مدیریتی تعالیم اسلامی را سرلوحه تصمیمات و استراتژی ‏خود قرار می دادند، زیرا ولایت الهی باید بر اساس اصول دین مقدس اسلام باشد و ‏همیشه در سخنانشان به مدیران و مسئولین حکومتی سرلوحه قرار دادن اسلام و ‏تفکر اسلامی را تذکر می دادند.‏

باید همه ما اسلامی پیش برویم با برنامه اسلامی پیش برویم. پیروزی ما مرهون اسلام ‏است. نه مرهون من است نه مرهون شما و نه مرهون هیچ قوه ای، مرهون اسلام است. ‏اسلام به ما این پیروزی را داده است. این یک نعمتی است که خدای تبارک و تعالی به ما ‏اعطا کرده است و این نعمت را چنانچه شکرگزاری نکنیم ممکن است که یک وقتی خدای ‏نخواسته از ما بگیرند. (۲)‏

بسادگی می توان دریافت که مدیران در حکومت اسلامی به هیچ عنوان نباید از مسیر ‏اسلام خارج شوند زیرا با وجود سیر در مسیر اسلامی می توان به اهداف والائی ‏دست یافت و از چالشهای که امروزه بدلیل مدیریت غربی در اقصی نقاط جهان شاهد ‏آن هستیم دور ماند زیرا فقط در دین مبین اسلام است که کرامت و ارزش واقعی ‏انسان رعایت می شود و انسان را از پوچی، تهی بینی و دنیائی مبتنی بر مادیات دور ‏نگه میدارد و معنویات را وارد محیط زندگی و کار انسانها می کند.‏

‏۲) اصل خدمت : ‏

کسی که خود را خادم میداند ولو در هر منصبی باشد. امام خمینی (ره) همیشه ‏مدیران و مسئولین دستگاههای دولتی را خدمتگزاران مردم می دانست و هیچگاه ‏پست و مقام را مانع از خدمتگزاری به مردم نمی دانست. خدمت به ملت یکی از ‏اصول اسلامی و جدائی ناپذیر حکومت ولائی است و همیشه در فرمایشات امام بحث ‏خدمت به ملت بسیار جدی و بطور مستمر توصیه میگردید.‏

این ملت حق دارد، دست شما را گرفته آورده این بالا نشانده ، شما باید خدمت کنید به این ‏مردم ؛ شما، ما، همه باید خدمتگزار اینها باشیم . و شرافت همه ما به این است که خدمت ‏به خلق خدا بکنیم . اینها بندگان خدا هستند، خدای تبارک و تعالی ، علاقه دارد به این ‏بندگان و ما مسئولیم ، باید خدمت بکنیم.(۳)‏

امام خدمت به مردم را تا جائی توصیه میکردند که مردم قانع شوند و تاکید امام در ‏خدمت به مردم در حدی بود که لذت خدمتگزاری را به رهبری ترجیح میدادند و در یکی ‏از بیاناتشان فرمودند : اگر به من خدمتگزار بگوئید بیشتر لذت می برم تا اینکه رهبرم ‏بخوانید. ‏

می توان این برداشت را کرد که حکومت اسلامی حکومت خدمت و رفع مشکلات ‏مردم است و مدیران و مسئولین این حکومت همگی خدمتگزار این مردم هستند تا ‏آنجا که رهبری همچون امام خمینی (ره) خود را خدمتگزار این ملت می داند.‏

‏۳) اصل ساده زیستی : ‏

حضرت امام (ره) در اصل ساده زیستی هم خود مرد عمل بودند و هم کارگزاران را به ‏شدت از اخلاق کاخ نشینی بر حذر و زیستن همانند مردم عادی و متوسط را توصیه ‏می کردند. امام بعنوان یک رهبر انقلابی بزرگ با ساده زیستی خود یک الگوی زندگی ‏را به جامعه معرفی می کند. انگیزه و نیت درونی در این نوع ساده زیستی معنوی و ‏قصد قربت الهی است که نمونه های از این نوع ساده زیستی را میتوان در سیره ‏پیامبر اکرم (ص) و امیرالمومنین (ع) مشاهده کرد. در اینصورت مسئولین میتوانند ‏وضعیت معیشتی مردم را در اقشار مختلف مورد توجه قرار دهند و در پی حل ‏مشکلات آنها بر آیند.‏

حضرت امام خمینی (ره) در ارشادات کریمانه خود ساده زیستی و دوری از تشریفات را ‏به مسئولین و مدیران نظام توصیه می کردند.‏

‏ یکی از امور مهم هم این است که روحانیون باید ساده زندگی کنند.آن چیزی که روحانیت را ‏پیش برده تا حالا و حفظ کرده است، این است که ساده زندگی می کردند ، آنهائی که ‏منشاء آثار بزرگی بودند، در زندگی ساده زندگی کردند. اینهائی که بین مردم موجّه بودند که ‏حرف آنها را می شنیدند، اینها ساده زندگی کردند... هرچه بروید سراغ اینکه یک قدم بردارید ‏برای اینکه خانه‏‎‏ تان بهتر باشد، به همین مقدار از ارزشتان کاسته می شود. ارزش انسان ‏به خانه نیست به باغ نیست به اتومبیل نیست، اگر ارزش انسان به اینها بود انبیاء باید ‏همین کار را بکنند.(۴)‏

در خصوص رعایت ساده زیستی در مورد امام خمینی (ره) میتوان به مجله چینی زبان ‏‏"گلوبال تایمز" اشاره کرد که مصادف با سی امین سالگرد تاسیس جمهوری اسلامی ‏ایران مقاله ای را با عنوان ((امام خمینی، بزرگمرد تاریخ ایران)) منتشر کرد که به ‏قسمتهای از این مقاله اشاره می کنیم :‏

خبرنگار این مجله با اشاره به سفر اخیر خود به تهران و بازدید از حسینیه جماران، زندگی ‏امام خمینی را زندگی "بسیار ساده" و خانه آن حضرت را خانه ای "محقر" توصیف کرد و ‏نوشت : با عبور از چندین خیابان نه چندان عریض به خانه محقر امام خمینی در منطقه ‏جماران می رسیم. "ابتدا هرکسی تصور می کند که با توجه به عزت و افتخار امام خمینی ‏‏(ره)، زندگی و منزل او نیز باید بسیار مجلل باشد اما هر بیننده ای با تماشای خانه کوچک و ‏بی آلایش امام پی به عظمت این مرد می برد." نویسنده در گزارش خود می افزاید : یکی ‏از نکات قابل تامل این است که زندگی امام خمینی از ابتدا تا پایان عمر نیز در همین ‏سادگی و بی آلایشی سپری شده است. خبرنگار چینی در گزارش خود از مشاهداتش از ‏اتاق مخصوص اقامت و محل کار امام می نویسد : این اتاق فقط ۱۲ متر مربع وسعت دارد و ‏این اتاق محل کار ایشان نیز بوده است. "ما شائو لین" با ذکر این مطلب که " صلا نمی توان ‏باور کرد که خانه امام خمینی آنقدر ساده و بی آلایش و کوچک بوده است "می نویسد : در ‏اتاق امام یک جلد قرآن کریم کتاب مقدس مسلمانان، یک سجاده و یک تسبیح مشاهده می ‏شود و همه مال و دارایی امام خمینی را همین وسایل تشکیل می دهند".(۵) ‏

یکی از بزرگ‌ترین ویژگی‌های حضرت امام خمینی، ساده زیستی ایشان بود. ایشان ‏یکی از بهترین راهکارهای مبارزه با استکبار و ابرقدرت‌ها را ساده زیستن می‌دانستند ‏به طوری که می‌فرمودند: اگر بخواهید بی‌خوف و هراس در مقابل باطل بایستید و از ‏حق دفــاع کنید و ابر قدرتان و سلاح‌های پیشرفته آنان و شیاطین و توطئه‌هـای آنان در ‏روح شما اثـر نگذارد و شما را از میدان بدر نکند، خود را به«ساده زیستن» عادت دهید ‏و از تعلق قلب به مال و منال و جاه و مقام بپرهیزید. مردان بزرگ که خدمت‌های بزرگ ‏برای ملت‌های خود کرده اند، اکثرا «ساده زیست» و بی‌علاقه به زخارف دنیا بوده‌اند... ‏چرا که با زندگانی اشرافی و مصرفی نمی‌توان ارزش‌های انسانی و اسلامی را حفظ ‏کرد.(۶)‏

به این نتیجه با ارزش میرسیم که ساده زیستی در زندگی افراد بویژه مسئولین و ‏مدیران آنها را با معنویات و مردم عادی نزدیکتر میکند و دوری از ساده زیستی میتواند ‏باعث تعلقات قلبی و روحی به جاه و مقام و مادیات و دوری از مردم گردد و انسان در ‏برابر نیروهای شیطانی شکست خورده و از مسیر الهی خارج شود.‏

‏۴) برقراری عدالت : ‏

حضرت امام خمینی (ره) به عدالت اجتماعی و عدالت دینی و قانون گرائی بسیار ‏تاکید داشتند و عدالت گرائی نزد ایشان از جایگاه و ارزش خاصی برخوردار بود و همه ‏دولتمردان و مسئولین را ملزم به رعایت قانون میکردند و از آنها میخواست تا در ‏برقراری عدالت پیش قدم باشند و هیچ گونه قصور و غفلتی در گریز از عدالت برای ‏ایشان قابل توجیه نبود. امام بر عدالت اجتماعی و زندگی عادلانه برای همه مردم ‏اصرار داشتند و همیشه در سخنان ایشان عدالت اجتماعی مورد تاکید قرار میگرفت ‏زیرا ایشان معتقد بودند عدالت فطری است و همیشه باید در نهاد انسان آن را زنده ‏نگه داشت. امام (ره) در کتاب ولایت فقیه، در تاکید بر عدالت نوشته اند:‏

حکمت آفریدگار بر این تعلق گرفته است که مردم به طریقه عادلانه زندگی کنند و در حدود ‏احکام الهی قدم بردارند. این حکمت همیشگی و از سنت‌های خداوند متعال و تغییرناپذیر ‏است.(۷) ‏

تعابیر حضرت امام خمینی (ره) در مورد عدالت به قرار زیر است(۸)‏

الف) عدالت به معنای قایل نشدن امتیاز برای قشرهای (خاص) است، مگر به امتیازات ‏انسانی که خود آنها دارند. ‏

ب) عدالت به معنای این که : طبقات مختلف به طبقه پایین ظلم نکنند. باید حق فقرا، ‏حق مستمندان داده شود... در نظام عادلانه ی (جمهوری اسلامی) اینطور مسائلی ‏که زورگویی باشد نیست. طبقه ی غنی نمی تواند بر طبقه ی فقیر زور بگوید، نمی ‏تواند استثمار بکند، نمی تواند آن ها را با اجر کم وادار به عمل های زیاد بکند... باید ‏مستضعفین حمایت شوند، تقویت بشوند، مستکبر باید مستضعف شود، بلکه همه با ‏هم برادر وار در این مملکت همه با هم باشند." ‏

ج) عدالت به معنای " قیام انسانها به قسط " که به معنای " رفع ستمگری ها و ‏چپاول گری ها" است. ‏

د) اقامه ی عدل یعنی " نجات مستمندان از زیر بار ستمگران" و " کوتاه کردن دست ‏ستمکاران‎"‎‏. ‏

ه) بسط عدالت یعنی " رفع ایادی ظالمه و تامین استقلال و آزادی، تعدیل ثروت به ‏طور عاقلانه و قابل عمل و عینیت در اسلام". ‏

با توجه به اینکه اصل برقراری عدالت هم یکی از اصول رهبری و ولایت در دیدگاه امام ‏بوده و گسترش عدالت بویژه عدالت اجتماعی را موجب پیشرفت و تعالی انسانها ‏میدانستند مدیران امروز هم باید نسبت به گسترش عدالت در محدوده مسئولیتشان ‏توجه ویژه داشته باشند.‏

اصول مدیریت نوین در شیوه مدیریتی امام(ره) : ‏

با مطالعه شیوه های مدیریتی امام خمینی (ره) در طول دوران رهبری انقلاب، میتوان ‏دریافت کلیه اصول و مبانی دانش مدیریت از قبیل هدف گذاری، برنامه ریزی، ‏سازماندهی، تقسیم سازی، تصمیم گیری، کنترل و نظارت در تمام تصمیماتشان بکار ‏گرفته شده است و از آنها در سیاست کلان کشور و امر توسعه و سیاست خارجی و ‏عدالت اجتماعی در کنار آرمانهای اسلامی و انقلابی و اصول دینی بخوبی استفاده ‏کرده اند. مدیریت سیستمیک بحرانهای سیاسی و جنگ و همچنین مدیریت ‏کاریزماتیک بحرانهای سیاسی برایند چنین مدیریتی بود که توانست مردم را در تمام ‏صحنه های انقلاب حفظ کند.‏

امام خمینی (ره) با برخورداری از بینش عمیق نسبت به انسان، هستی و رابطه آن با ‏یکدیگر و نقش اسلام و توجه به کرامت انسان و الهی بودن و رهبری بر توده های ‏مردم مدیریت می کردند. ایشان معتقد بودند تا زمانی که انسان بر نفس خویش ‏مدیریت پیدا نکند نمی تواند بر دیگران مدیریت نماید و در آنها نفوذ نماید.‏

‏ امام خمینی (ره) در دوران رهبری خویش بر انقلاب نشان دادند که در تمام زمینه ‏های علم مدیریت نوین تسلط کامل دارند و تمام تئوریها و نظریات این علوم را در قالب ‏اسلام بصورت عملی و علمی اجرا کرده اند که از مهمترین آنها می توان به (مدیریت ‏بحران) اشاره کرد. امروزه مدیریت بحران یکی از اجزای بلاتفکیک و از مشغله های ‏عمده در سطوح عالی مدیریت امنیتی محسوب میگردد.‏

با پیروزی انقلاب اسلامی، دشمنان داخلی و خارجی در تلاش بودند تا از پیشرفتها و ‏پیروزهای چشمگیر این انقلاب به هر نحو ممکن جلوگیری کنند، لذا دست به اقداماتی ‏از قبیل ایجاد نا امنی، آشوب، کودتا، تفرقه افکنی و تحریم میزدند که امام هوشمندانه ‏با اعتماد به نفس و با استعانت از قدرت بی منتهای الهی و با پشتیبانی مردم متدین ‏موفق به اداره این بحرانها گردیدند و در شرایط دشوار جنگ تحمیلی و وجود تحریمهای ‏اقتصادی و نظامی با درایت و استراتژی خاص ایشان با کمترین فشار به مردم ‏توانستند موانع را پشت سرگذارند و جهانیان را متعجب و دشمنان را مایوس نمایند.‏

یکی دیگر از توانائی های حضرت امام خمینی (ره) که اندیشمندان را و سیاستمداران ‏را به تامل واداشته بود (مدیریت راهبردی و مدیریت سیاست خارجی) ایشان بود. امام ‏بر اساس جهان بینی اسلامی به انقلاب می نگریست و آن را محدود و محصور در ‏مرزهای ایران نمی دانست و در جهت احیای امت اسلامی واحد و ساخت حکومت ‏الگو و ام القری برای جهان اسلام و سایر کشورهای آزادیخواه و مستضعفین از هیچ ‏اقدامی فروگذار نکردند. امام نگاهی جهانی داشتند و اعتقاد به ارزشهای اسلامی را ‏مبین نوعی احساس مسئولیت نسبت به جامعه جهانی تلقی می کردند، تاکید بر ‏نفی ظلم و ظلم پذیری و نفی سلطه و سلطه گری از مبانی فکری امام بود. ‏

نمونه از این مدیریت سیاست خارجی میتوان به ارشادات کریمانه امام (ره) در نامه ‏معروف خود به گورباچف آخرین رهبر شوروی سابق اشاره کرد. امام در این نامه دریا و ‏دنیائی از کرامت را برای جهانیان به نمایش گذاشت و همچنین حاوی یک پیش بینی ‏بود که پس از چندی تمام این پیش بینی ها تحقق یافت.‏

امام خمینی (ره) در نگاه اندیشمندان و صاحبنظران شرق و غرب(۹)‏

اندیشمندان و صاحب نظران معتقدند با پیروزی انقلاب اسلامی و نشر اصول الهی آن ‏و رهبری امام خمینی (ره) دین و دینداری در جهان گسترش یافته است و کلیساها ‏جان تازه گرفته اند و حتی مذهبی بودن در اروپا ارزش و معنای تازه ای پیدا کرده ‏است. عصر امام، عصر احیای دین و معنویت در جهان معاصر می باشد. ‏

پرفسور حمید مولانا که رئیس و بنیان گذار بخش ارتباطات بین المللی دانشگاه ‏امریکن در واشنگتن دی سی است اظهار میدارد: به عقیده من هیچ صدایی در قرن ‏بیستم مثل صدای امام خمینی (ره) جهان را به لرزه در نیاورد. امام خمینی (ره) پس ‏از جنگ جهانی اولین شخصیتی بودند که به صورت جهانی طلسم سکوت را در مقابل ‏طاغوت و ظلم شکستند. اگر این طلسم نشکسته بود امروز شوروی زنده بود.‏

روزنامه هرالد تریبون هم درباره امام خمینی (ره) لب به اعتراف می گشاید و ‏می نویسد : آیت الله خمینی یک انقلابی خستگی ناپذیر بود که تا آخرین لحظه حیات ‏به آرزوی خود برای پی ریزی یک جامعه اسلامی و حکومت اسلامی در ایران وفادار ‏ماند . آیت الله خمینی در آنچه برای سرزمین باستانی اش می خواست لحظه ای ‏درنگ نکرد. وی خود را مأمور می دانست که می باید ایران را از آنچه فساد و انحطاط ‏غرب می دید پاک کند و خلوص اسلامی را به ملت بازگرداند. ‏

روزنامه تایمز لندن که به سخن گوی دویست ساله دولت استعماری انگلیس معروف ‏بوده است، در توصیف امام خمینی (ره) می نویسد: امام خمینی (ره) مردی بود که ‏توده ها را با کلام خود مسحور می کرد . وی به زبان مردم عادی سخن می گفت و به ‏طرفداران فقیر و محروم خود اعتماد به نفس می بخشید. این احساس آنها را قادر ‏ساخت تا هر کسی را که سر راهشان باشد از بین ببرند. وی به مردم نشان داد که ‏حتی می توان در برابر قدرت هایی مثل آمریکا ایستاد و نهراسید.‏

ولی امروز، آن رهبر الهی، اکنون در میان ما نیست و در بستر رضوان الهی ‏آرمیده است، اما پیامش، آرامش و راهش و ارزشهایی که آفرید در دست ما ‏به امانت باقی است.‏

● نتیجه گیری

مدیریت و رهبری موضوعی است که تقریباً به عمر تاریخ قدمت دارد. اهمیت این ‏موضوع در بسیاری از حرکت های اجتماعی و وقایع تاریخی به خوبی نمایان است. ‏ولی چگونه می شود اندیشه ای جاودانه می ماند و سرلوحه عملکرد و تفکر بسیاری ‏از اندیشمندان و آزاد اندیشان این جهان می شود. بقای این جاودانگی در رفتار ‏مدیریتی و رهبری امام خمینی (ره) بر میگردد، به نگرش الهی و قرآنی و آزادیخواهانه ‏امام که موجب تقویت نفوذ ایشان بر قلب های مستضعفین جهان شد و لرزه بر بنیان ‏کاخ ظالمان انداخت.‏

کتاب کشف الاسرار امام خمینی (ره) که به ترسیم اهداف به صورت بیان ارزشها، ‏بایدها و نبایدها پرداخته است و می تواند پاسخگوی بسیاری از سئوالات ما باشد که ‏مطالعه آن به دانشجویان و دانش پژوهان گرامی توصیه می شود و می تواند بر دیدگاه ‏مدیران تاثیر ژرفی بگذارد.‏

علیرضا اژدری

پی نوشت ها:‏

‏۱- صحیفه امام خمینی (ره) – جلد ششم صفحه ۲۶۹‏

‏۲- صحیفحه امام خمینی (ره) – جلد دوازدهم صفحه ۳۴۸‏

‏۳- صحیفه امام خمینی (ره) – جلد پانزدهم صفحه ۷۶‏

‏۴- صحیفه‎ی نورـ ج ۱۹ ص ۱۵۷ تا ۱۵۸ ـ ناشر : سازمان مدارک فرهنگی انقلاب اسلامی / ۱۳۶۹‏

‏۵- پایگاه اطلاع رسانی و خبری جماران

‏۶- کتاب آئین انقلاب اسلامی گزیده ای از اندیشه و آرا امام خمینی « ره » ص ۱۷۴‏

‏۷- امام خمینی(ره)، ولایت فقیه، قم: انتشارات آزادی، ص۳۱‏‎ ‎

‏۸- صحیفه نور جلد۸ ص۱۱۴-جلد۵ ص۲۳۷-جلد۱۵ص۱۸۶-جلد۱۸ص۳۱-جلد۲ص۱۹‏

‏۹- حق‌دوست،حامد– مقاله : امام خمینی در نگاه صاحب‌نظران شرق و غرب - خبرگزاری فارس ـ ۱۷/۴/۸۶‏

منابع و مآخذ :

‏۱- ابوالحسن حسین زاده – منشور اخلاقی امام خمینی در مدیریت ‏

‏ روزنامه کیهان شماره ۱۹۳۸۰ مورخ ۱۸/۰۳/۱۳۸۸‏

‏۲- حامد حق دوست – امام خمینی در نگاه صاحبنظران شرق و غرب – خبرگزاری فارس ۱۷/۰۴/۱۳۸۶ ‏

‏۳- مدیریت امام خمینی و جنبش نرم افزاری و نهضت آزاد اندیشی – ‏

‏ موسسه فرهنگی پژوهشی روح الله (ره)‏

‏۴- کرامت انسانی در دیدگاه امام مورخ ۱۳/۰۳/۱۳۸۷- وبلاگ اطلاع رسانی پایگاه مقاومت شهیددهنوی

‏۵- حسین شیدائیان – رهبری معنوی امام خمینی در دفاع مقدس - سایت جامع دفاع مقدس‏

‏۶- محسن ایمانی / سیدمهرداد حسینی - مجله تربیت شماره ۴ دی ۱۳۸۴‏

‏۷- صحیفه نور جلدهای ۲ - ۵ – ۶ – ۸ – ۱۲ – ۱۵ – ۱۸ – ۱۹ – ۲۳‏

‏۸- منشور اخلاقی امام خمینی (ره) – مجله دین و سیاست شماره ۱۱ و ۱۲‏

‏۹- سردبیر – مجله حوزه شماره ۴۹‏

‏۱۰- دیدگاه های امام خمینی درباره مراقبت های پنجگانه اخلاقی و سیاسی در نظام مدیریت اسلامی

‏ سایت آفتاب – ۲۳ خرداد ۱۳۸۸‏

‏۱۱- پایگاه اطلاع رسانی و خبری جماران – مقاله امام خمینی، بزرگمرد تاریخ ایران – ‏

‏ روزنامه چینی زبان گلوبال تایمز (سی امین سالگرد پیروزی انقلاب اسلامی)‏

‏۱۲- کتاب آئین انقلاب اسلامی گزیده ای از اندیشه و آرا امام خمینی (ره) ‏

‏۱۳-‏‎ ‎امام خمینی(ره)، ولایت فقیه، قم: انتشارات آزادی، ‏