چتر بگشا و دل بسپار

چتربازی, رشته هیجان انگیزی است

هیجان در رختکن چترباز‌ها موج می‌زند. آنها در حال پوشیدن تجهیزات، لباس و کلاه ایمنی خود هستند، مربی آخرین نکته‌ها را گوشزد می‌کند، چتربازها که برای پرواز لحظه‌شماری می‌کنند سر از پا نمی‌شناسند و وقتی مربی از مناسب‌بودن شرایط و تجهیزات چترباز‌ها مطمئن می‌شود بالاخره زمان آن می‌رسد که به طرف باند فرودگاه حرکت کنند.

بعد از حدود ۵۰۰ متر پیاده روی به هواپیما می رسند و یک به یک از پله ها بالا رفته و سوار هواپیما می شوند. بعد از این که همه سرجاهای خود قرار گرفتند، هواپیما با هماهنگی برج مراقبت برای پرواز آماده می شود و دقایقی بعد چتربازها خود را بر فراز فرودگاه می بینند؛ اما هنوز زمان پرش فرا نرسیده است. آنها باید منتظر بمانند تا هواپیما به ارتفاع و محل مناسب برسد. در هواپیما مربی سعی می کند روحیه چتربازها را حفظ کرده و به آنها انگیزه بدهد به همین دلیل، او آنها را قهرمان می خواند و یادآور می شود این اولین و آخرین پرواز آنها نیست و چترباز ها باید با رعایت نکات ایمنی، احتمال خطر را به صفر برسانند.

با این که هیچ کدام از چتربازها پرش اولشان نیست، اما استرس و اضطراب در چهره بعضی از آنها موج می زند. یکی از آنها که خسرو نام دارد، می گوید: همین ترس و اضطراب است که این رشته را هیجان انگیز می کند. با آن که بار اولم نیست، اما همیشه قبل از پرش وصیت نامه می نویسم. یکی دیگر از چترباز ها که مرد میانسالی است، ادامه می دهد: خوبی پرواز این است که هیچ وقت تکراری نمی شود.

البته شور و حال اولین پرواز چیز دیگری است. اولین بار که قرار شد سقوط آزاد را تجربه کنم از اضطراب یک شب قبل از پرواز نتوانستم بخوابم. آن شب برای این که به خودم روحیه بدهم، فیلم چترباز های معروف دنیا را نگاه می کردم. زمان پرش هم اگر مربی مرا از هواپیما بیرون نمی انداخت شاید هرگز لذت پرواز را تجربه نمی کردم.

در حالی که حدود ۲۰ دقیقه ای از پرواز هواپیما نگذشته است، کمک خلبان خبر می دهد شرایط برای شروع ماجراجویی چتربازها آماده است. به این ترتیب در هواپیما گشوده می شود و ناگهان باد بشدت در هواپیما می پیچد. مربی از یکی از چتربازهای باتجربه می خواهد جلوتر از بقیه قرار بگیرد. به این شکل، چتربازهای دیگر هم پشت سر او قرار می گیرند. مربی کنار در هواپیما می​ایستد. این در حالی است که باد بشدت داخل هواپیما جریان دارد، طوری که چتربازها بسختی صدای یکدیگر را می شنوند، اما مشکلی نیست چون مربی نکات لازم را با ایما و اشاره هایی که چتربازها با آن آشنا هستند، یادآوری می کند.

میان صدای باد و غرش موتور هواپیما با فرمان مربی، اولین چترباز بیرون می پرد و با فاصله کمی بعد از او بقیه چتربازها خود را در آسمان رها می کنند. چتربازها تا رسیدن به ارتفاع لازم برای چتر کشیدن در هوا شناور می شوند. آنها با حالت دادن به بدن خود در هوا جابه جا می شوند و بعد از چند ثانیه با توجه به ارتفاع سنجی که دارند، ضامن چترشان را می کشند. با باز شدن چتر ها دیگر خیال چتربازها و مربی راحت می شود. مربی وقتی آخرین چترباز را بدرقه کرد، خودش هم از هواپیما بیرون می پرد تا همراه شاگردانش پرواز کند.

● چتربازی اتوماتیک و سقوط آزاد

چتربازها بیشتر در دو بخش چتربازی اتوماتیک و سقوط آزاد فعالیت می کنند. در چتربازی اتوماتیک، نفر پرنده بعد از پوشیدن چتر اتوماتیک آماده پرش می شود. در این نوع از چتربازی، چتر نفر پرنده از طریق اتصال بند پیوند به کابل هواپیما یا هلیکوپتر وصل می شود. به این شکل که وقتی چترباز از هواپیما بیرون می پرد این اتصال سبب بازشدن چتر او خواهد شد؛ بنابراین در این نوع چتربازی خود نفر پرنده ضامن چترش را نمی کشد.

بهتر است بدانید تا چند سال پیش، چتربازی اتوماتیک مقدمه ای برای فراگیری سقوط آزاد بود، اما در بخش سقوط آزاد چترباز بعد از پرش از وسیله پروازی، خودش باید با توجه به ارتفاع سنج یا محاسبه زمان چتر را بکشد، در سقوط آزاد چترباز ها تا رسیدن به نقطه ای که باید چتر را بکشند، زمان دارند در هوا شناور باشند. آنها دراین فاصله با حالت دادن به بدن خود می توانند جابه جا شوند و حرکات نمایشی اجرا کنند.

● پرش از هدف ثابت

پرش از هدف های ثابت، یکی از رشته های جانبی سقوط آزاد است. این رشته یکی از دلهره آورترین پرش هایی است که یک چترباز می تواند آن را تجربه کند، زیرا در این ماجراجویی چترباز زمان محدودی برای عمل دارد. جالب است بدانید این فرصت آنقدر کوتاه است که چترباز نمی تواند حتی از چتر کمکی استفاده کند.

سرهنگ بهزاد پاینده، نایب رئیس هیات ورزش های هوایی ارتش و رئیس کمیته چتربازی انجمن ورزش های هوایی کشور در این باره به «جام جم» می گوید: چترباز ها در بیس جامپ یا پرش از هدف ثابت به سراغ کوه، آنتن های مخابراتی یا برج می روند و با پرش از این محل ها دست به ماجراجویی می زنند.

پاینده یکی از چتربازان با تجربه کشورمان است که در کارنامه اش رکوردهای زیادی به ثبت رسانده است. برای نمونه، او با حدود ۱۷۵۰ پرش، رکورددار سقوط آزاد در کشورمان است. علاوه بر این، او موفق شده با ۲۸ پرش شبانه، رکورد پرش های شبانه را نیز به نام خود ثبت کند. پاینده تاکنون سه بار هم از برج میلاد پرش بیس جامپ انجام داده است، درحالی که او با ۲۴ پرش بیس جامپ از برج، صخره و پل های کشور رکورددار بیس جامپ خاورمیانه هم لقب گرفته است. البته باید بیس جامپ شبانه و سقوط آزاد دونفره را نیز به رکورد های این ماجراجو اضافه کرد.

● مشکلی به نام نبود وسیله پرنده

یکی از مسائلی که طرفداران سقوط آزاد را در کشور با مشکل روبه رو کرده، کمبود وسیله پرنده است، زیرا چتربازها برای تجربه سقوط آزاد نیاز به وسیله های پرنده مانند هواپیما و هلیکوپتر دارند. این کمبود سبب شده بیشتر جوانان به رشته هایی مانند پاراگلایدر یا پرواز با هواپیماهای مدل روی بیاورند. پاینده ادامه می دهد: پاراگلایدر چون متکی به ارتفاعات است و نیازی به وسیله پروازی ندارد با استقبال خوب جوانان روبه رو شده است به قدری که اکنون در کشور حدود ۲۰ هزار پاراگلایدر سوار داریم و پیش بینی می کنیم این رقم برای سال آینده به ۲۵ هزار نفر برسد.

چتربازان باتجربه، امکان شرکت در دوره های بیس جامپ در کشور را دارند و می توانند در این زمینه فعالیت کنند، زیرا این رشته نیازی به وسیله پرنده ندارد و چترباز ها می توانند از پل، آنتن های مخابراتی یا برج ها برای پرش استفاده کنند. پاینده درباره شرایط حضور در کلاس های بیس جامپ می گوید: طبق قانونی که برای آموزش بیس جامپ وجود دارد چتربازی می تواند در دوره های آموزشی بیس جامپ شرکت کند که سابقه ۲۰۰ سقوط آزاد در کارنامه اش داشته باشد.

اگر چنین سابقه ای در کارنامه شما وجود ندارد نگران نباشید زیرا در ایران چتربازهایی که سابقه ۵۰ سقوط آزاد داشته باشند می توانند درکلاس های این دوره ثبت نام کنند.

پاینده ادامه می دهد: در سال های گذشته به دلیل این​که وسیله پرنده نداشتیم خیلی از علاقه مندان سقوط آزاد به تایلند، امارات، روسیه و ترکیه می رفتند، ولی اکنون ما توانمندی چتربازها را بررسی کرده و به آنها که شرایط لازم را داشته باشند، اجازه حضور در کلاس های بیس جامپ می دهیم.

کشورهای همسایه نیز دوره های آموزش بیس جامپ برگزار می کنند، اما هزینه دوره ها در این کشورها حداقل حدود ۵۰۰۰ یورو آب می خورد، درحالی که این دوره در کشورمان حدود یک میلیون و ۵۰۰ هزار تومان هزینه دارد.

به گفته پاینده چنانچه شرایط جوی مناسب باشد دوره مقدماتی بیس جامپ حدود یک هفته زمان می برد. رئیس کمیته چتربازی انجمن ورزش های هوایی کشور ادامه می دهد: این داوطلبان باید تعهدنامه محضری ارائه بدهند که از خطرات این رشته باخبرند. در مرحله بعد از آنها تست پزشکی گرفته می شود تا از سلامت جسمی آنها مطمئن شویم. این افراد باید یکسری امتحانات کتبی و تئوری را با موفقیت پشت سر بگذارند تا دوره های عملی آنها شروع شود.

وقتی از پاینده درباره خطرات چتربازی سقوط آزاد و بیس جامپ می​پرسم، او در جواب می گوید: خطرات ورزش های هوایی طبق رده بندی هایی که در دنیا شده در رتبه بیست و پنجم قرار دارد، یعنی خطرات این رشته در برابر خبرنگاری جنگ یا غواصی خیلی کمتر است. در واقع اگر در چتربازی انضباط و نکات ایمنی را رعایت و از تجهیزات مناسب استفاده کنیم احتمال آسیب دیدن به صفر می رسد.

● در آغوش آسمان با پاراگلایدر

علاقه مندان به پرواز که سابقه چتربازی ندارند، می توانند در دوره های آموزشی پاراگلایدر سواری شرکت کنند زیرا در دوره آموزشی این وسیله نیاز نیست شخص از قبل چترباز باشد.

در این دوره ها فرد ابتدا شناسایی بال (وسیله پروازی) را یاد می گیرد. بعد به صورت تئوری با کشش های بال روی زمین مسطح آشنا شده و در مراحل بعد روی تپه هایی که ارتفاع زیادی ندارند پرواز های کوتاه را تجربه می کند، البته داوطلبان در کلاس ها با اصول هواشناسی و آیرودینامیک هم آشنا می شوند.

پاینده ادامه می دهد: اگر شرایط جوی مناسب باشد این کلاس ها سه هفته تا ۴۵ روز زمان می برد و شخص از تپه های کوچک پرواز را شروع کرده و سرانجام به سایت پروازی امامزاده هاشم که حدود ۵۰۰ متر ارتفاع دارد، رفته و پروازهای بلندتری را تجربه می کند.

● ورزش های گران

به دلیل این که تجهیزات لازم برای ورزش های پروازی خارج از کشور تامین می شود حضور رشته های چتربازی معمولا برای علاقه مندان گران تمام می شود.برای نمونه دوره های سقوط آزاد حدود ده میلیون تومان هزینه دارد، در حالی که این رشته خارج از کشور در خوشبینانه ترین حالت حدود ۱۶ میلیون تومان هزینه خواهد داشت.

آموزش پاراگلایدر هم با توجه به سابقه و خوشنامی مربی بین ۸۰۰ تا یک میلیون و ۵۰۰ هزار تومان هزینه دارد. چیزی که بیشترین هزینه را روی دست علاقه مندان می گذارد تهیه وسایل و تجهیزات است زیرا یک دستگاه ست کامل پاراگلایدر حدود ۱۰ تا ۱۵ میلیون تومان آب می خورد.

آموزش بیس جامپ در خارج از کشور حدود ۵۰۰۰ یورو تمام می شود، اما در کشورمان مربیان بیس جامپ با حدود یک میلیون و ۵۰۰ هزار تومان این دوره را آموزش می دهند، البته به علاقه مندان این رشته باید یادآوری کرد تهیه یک چتر بیس جامپ بدون تجهیزات دیگر بین ۱۳ تا ۱۵ میلیون هزینه دارد.

پاینده با اشاره به نقش تجهیزات مناسب در کاهش خطرات در رشته های پروازی تاکید می کند: بهتر است علاقه مندان برای تهیه تجهیزات خود از انجمن مشاوره بگیرند زیرا اکنون برخی از این تجهیزات به صورت قاچاق وارد کشور شده و کیفیت لازم را ندارند.

علاوه بر این جوانان باید برای یادگیری این فنون به مراکزی که متولی این کار هستند مراجعه کنند، انجمن ورزش های هوایی کشور بهترین مکان برای راهنمایی جوانان علاقه مند به ورزش های هوایی است.

● تاریخچه چتربازی در ایران

تاریخچه چتربازی در کشورمان به سال ۱۳۲۸ برمی گردد. آن زمان سرهنگ محمدعلی لقایی به دلیل فعالیت هایی که در این رشته داشت، اولین چترباز کشورمان لقب گرفت و به این شکل پنج سال بعد هشت نفر از چتربازهای ارتش کشورمان برای آموزش به فرانسه رفتند، هفت نفر از آنها دوره چتربازی دیده و یک نفر نیز دوره تعمیر و بسته بندی چتر را با موفقیت پشت سر گذاشت.

آنها بعد از بازگشت به ایران آموزش های خود را شروع کردند و به این ترتیب اولین گردان چترباز در ارتش به شکل منسجم در سال ۱۳۴۲ ایجاد شد. جالب است بدانید اولین مدرسه چتربازی هم در همین سال ها در شیراز تشکیل شد، اما باید یادآور شد بنیانگذار چتربازی در کشور کلاه سبزهای ارتش بودند و می توان گفت آنها تاکنون بیشتر از ۶۵۰ دوره چتربازی اتوماتیک و ۳۷ دوره چتربازی سقوط آزاد و ۲۲۰ دوره مربیگری چتر بازی برگزار کرده​ اند.

درباره باشگاه های غیرنظامی در کشور نیز باید گفت در سال ۱۳۴۸ اولین باشگاه غیرنظامی توسط کلاه سبزهای ارتش تشکیل شد و افراد غیرنظامی هم شروع به یادگیری فنون چتربازی کردند. در سال۱۳۷۴ انجمن کمیته چتربازی که از سوی نظامیان پشتیبانی می شد در دل فدراسیون کوهنوردی ایجاد شد.

مهدی آیینی