فیلم​های نا آرام در انتظار پاداش اکران

آغاز به کار دولت یازدهم که به رویکرد اعتدالی مشهور شده است به تغییراتی در همه حوزه ها از جمله عرصه فرهنگ و هنر و بویژه سینما انجامید

آغاز به کار دولت یازدهم که به رویکرد اعتدالی مشهور شده است به تغییراتی در همه حوزه‌ها از جمله عرصه فرهنگ و هنر و بویژه سینما انجامید.

بازگشایی خانه سینما و برخی دیگر از تحولات سبب شده است​ کارگردانان و تهیه کننده هایی که فیلم هایشان به دلایل مختلف در سال های گذشته رنگ پرده را ندیدند، امیدوار شوند تا گشایشی در کارشان ایجاد و آثارشان با تجدیدنظر مسئولان جدید روانه اکران شود.

دستور علی جنتی، وزیر ارشاد و تاکید حجت الله ایوبی، رئیس سازمان سینمایی هم بر این که کل فیلم هایی که موفق به دریافت پروانه نمایش نشده اند،​ بازبینی خواهند شد بر این امیدواری افزود بویژه که با حکم ایوبی شورایی تشکیل شد تا این موضوع را به طور جدی پیگیری کند.

اما با گذشت دو ماه از شروع کار تشکیلات جدید هنوز تصمیم جدی و عملیاتی برای بازبینی و رفع مشکل فیلم های توقیفی گرفته نشده است و این فیلم ها ​ در بلاتکلیفی به سر می برند.

متاسفانه آمار و ارقام دقیقی از فیلم های پشت اکران مانده و به نمایش در نیامده در دست نیست و در رسانه ها و خبرگزاری ها نیز فقط نام چند فیلم شاخص و فیلمساز شناخته شده مدام تکرار می شود.

● درد مشترک

البته مساله نظارت بر نگارش فیلمنامه و تولید یک فیلم و بحث بازبینی و اصلاحات، ممیزی و حتی توقیف احتمالی وجه مشترک همه کشورهای جهان است، ولی هرکدام از دولت ها به شیوه و سبک و سیاق خود و با در نظرگرفتن استانداردها و معیارهای ارزشی و اعتقادی جغرافیای خودشان به آثار سینمایی نگاه می کنند و درباره آن تصمیم می گیرند.

مقوله اکران فیلم ها همیشه از موارد بحث برانگیز وزارت ارشاد بوده و مختص این دولت و آن دولت هم نیست و به همین دلیل گاهی پیش می آید یک فرد و مقام مسئول به عنوان نماینده وزارت ارشاد و دولت از فیلم یا فیلم هایی حمایت ویژه کرده و در مقابل از نمایش گروهی دیگر از فیلم ها جلوگیری می کند و نفر بعدی که عهده دار همین مسئولیت می شود، نظری کاملا عکس مدیر پیشین دارد و مجوز اکران فیلم را صادر می کند و از حمایت یک طرح دست می کشد.

آن چیزی هم که برخی فیلمسازان و هنرمندان از آن گلایه می کنند همین نظرات شخصی و گاه فراقانونی است. در این گزارش مروری بر آثاری می کنیم که در سال های گذشته سرنوشت شان پشت خط اکران ماندن بوده است و اکنون​ در انتظار نشسته اند تا ببینند شورای بازبینی که وعده آن را وزیر ارشاد داده به آنها مجوز حضور و نمایش عمومی می دهد یا خیر.

● بزرگان ، پشت پرده

ازگزارش یک جشن تا​ چ ​(ابراهیم حاتمی کیا): حاتمی کیا که زمانی فیلمساز معتبر و معتمدی بوده و با ساخت فیلم هایی در زمینه دفاع مقدس مورد تائید مردم و نگاه رسمی بود، حالا چند وقتی است​ بیشتر علاقه مند طرح مسائلی شده که از نگاه عده ای ملتهب به نظر می رسد. «گزارش یک جشن» با بازی رضا کیانیان، مریلا زارعی، رویا تیموریان، طناز طباطبایی و داریوش ارجمند بعد از بازخوردهای نمایش در جشنواره فیلم فجر سال ۸۹ امکان اکران را پیدا نکرد و از سوی شمقدری و سازمان سینمایی وقت خریداری و بایکوت شد.

همین امر باعث شد حاتمی کیا به فضای جبهه و جنگ برگردد و «چ» را بسازد. حاتمی کیا با «به رنگ ارغوان» تجربه توقیف و رفع توقیف را با جابه جایی دولت از سرگذرانده است، برای همین هم امیدوار است این بار هم این جابه جایی به کام او باشد. از جنبه ای دیگر و با نگاهی مطایبه آمیز حاتمی کیا از دوران احمدی نژاد طلبکار نیست، چون قبل از این که فیلم آخر او را توقیف کنند، یک فیلم دیگرش را از توقیف رهانده بودند!

​خیابان های آرام​ و ​پاداش​ (کمال تبریزی): تبریزی هم جزو آن دسته از کارگردانان معتمد است که پیشتر در آثارش حسن نیت خود را ثابت کرده بود، هرچند با ساخت «لیلی با من است» و «مارمولک» چشمه هایی از بازیگوشی را نشان داده است.« خیابان های آرام» با بازی نیکی کریمی، محمدحسن معجونی، لعیا زنگنه، محمدرضا فروتن و رضا داوودنژاد داستان خبرنگاری است که در یک روز کاری خود با حوادثی در سطح شهر روبه رو می شود؛ حوادثی که به مذاق برخی خوش نیامد و فیلم را روانه بایگانی کردند. «پاداش»، فیلم قبلی تبریزی هم دچار سوءتفاهمی مشابه شده و چشم انتظار تجدیدنظر مدیران جدید سینمایی است. در این وضع جسارت تبریزی قابل تحسین است که با وجود آن که دو فیلم قبلی او هنوز به نمایش عمومی در نیامده اند، فیلم جدیدی به نام «طبقه حساس» ساخته است که ظرفیت فراوانی برای پیوستن به آن دو فیلم و تبدیل شدن به سه گانه توقیفی تبریزی را دارد!

خانه پدری (کیانوش عیاری): کیانوش عیاری فیلمساز توانا و دغدغه مند سینمای ایران پس از اکران «بودن یا نبودن» چندان روزگار بر مراد او نچرخیده است. البته یکی از دلایل این امر تلخی طلبی خود عیاری است که همیشه علاقه مند طرح موضوعات متاثرکننده اجتماعی است. بعد از فیلم اکران نشده «سفره ایرانی» او به سراغ زلزله بم رفت و «بیدارشو آرزو» را ساخت که حتی خودش به دلیل تلخی بی پایانش علاقه مند به اکران آن نیست.

او البته چند سالی تلویزیون را به سینما ترجیح داد که حاصلش دو مجموعه تماشایی و ماندگار «هزاران چشم» و «روزگار قریب» شد، اما بازگشت او به سینما با ساخت اثر تلخ دیگری به نام «خانه پدری» بود که البته به دلیل برداشت های متفاوت و بیشتر مخالف مسئولان تا امروز راهی به سینماها پیدا نکرده است. اتفاقی که موجب دلسردی و بی انگیزگی عیاری شد.

​قصه ها​ (رخشان بنی اعتماد): بنی اعتماد سال ۹۰ در اقدامی جالب سراغ شخصیت ها و قهرمانان فیلم های سابق خود رفته و همگی آنها را در یک فیلم گردهم آورده است. اتفاقی نو و تقریبا تجربه نشده در سینمای ایران که البته فعلا راهی به اکران پیدا نکرده است.

​زادبوم​ (ابوالحسن داوودی): این فیلم که سال ۸۷ تولید شده و در بیست و هفتمین جشنواره فیلم فجر نیز جوایزی چون سیمرغ بلورین بهترین فیلمنامه را دریافت کرده است مسائلی مانند زادگاه، خانواده و هویت را مطرح می کند. داوودی از جمله کارگردان های مسلط سینمای حرفه ای ایران است که همواره بدون حاشیه و جنجال فیلم ساخته و پیش از این هیچ کدام از فیلم هایش دچار مشکل توقیف نشده است. هر چند او در آثار اخیرش مثل فیلم کمدی « نان و عشق و موتور ۱۰۰۰» و بخصوص «تقاطع» گریزهای آشکاری به بحران های اجتماعی زد و حساسیت هایی​به وجود آورد. عزت الله انتظامی، بهرام رادان، پگاه آهنگرانی، مسعود رایگان و رویا تیموریان بازیگران «زادبوم» هستند.

​خرس​ (خسرو معصومی): خط اصلی این قصه را پیشتر در سینمای جهان و حتی ایران دیده ایم، اما روایت آن در بستر جنگ تحمیلی حساسیت هایی​به وجود آورد و موجبات تعویق در اکران آن را فراهم کرد. «خرس» داستان مرد رزمنده ای است که پس از سال ها اسارت هنگام بازگشت به منزل با ازدواج همسرش روبه رو می شود. پرویز پرستویی، فرهاد اصلانی و مریلا زارعی بازیگران این فیلم هستند.

​سفر به هیدالو​ (مجتبی راعی): راعی نیز همواره فیلمساز شریف و بی حاشیه ای بوده است و این روزها فیلم جدیدش «ترنج» روانه اکران خواهد شد. «سفر به هیدالو» هم نه مشکل مضمونی دارد و نه ساختاری، بلکه تمام مشکل آن به یکی از بازیگرانش برمی گردد که به دلایلی امکان فعالیت ندارد و همین مساله هم فیلم و گروه سازنده را با بداقبالی محض روبه رو کرده و باعث شده این فیلم از سال ۸۴ بایگانی شود و شاید هم هیچ گاه رنگ پرده سینما را نبیند.

● در انتظار بازبینی

​ زمهریر​ (علی رویین تن)، ​هفت و پنج دقیقه​ (محمدمهدی عسگرپور)، ​فرزند صبح​ (بهروز افخمی)، ​پریناز​ و ​آینه و شمعدون​ (بهرام بهرامیان)، ​صد سال به این سال ها​ (سامان مقدم)، ​آسمان محبوب​ (داریوش مهرجویی)، ​پرویز​ و ​فصل باران های موسمی​ ساخته مجید برزگر، ​نیلوفر​ (سبینه الجمایل) و ​یک خانواده محترم​ ساخته مسعود بخشی از فیلم های شاخصی هستند که همچنان در انتظار پاداش اکران از سوی مسئولان جدید سازمان سینمایی به سر می برند که البته احتمال رفع توقیف این فیلم آخری به دلایل واضح و آشکار حتی در دولت جدید هم منتفی است و به نظر باید پرونده اکران این فیلم را بسته شده دانست.

باید ​ منتظر ماند و دید که باوجود دستور اکید علی جنتی​و تاکیدات حجت الله ایوبی​​ چه زمانی شورای بازبینی فیلم های سینمایی دولت یازدهم متشکل از محمدحسین لطیفی، مجیدرضا بالا، ضیاءالدین دری، سیداحمدرضا دستغیب، محمدباقر قهرمانی، حسین کرمی، سیدطه مرقاتی، سیدحسن خامنه ای و رضا میرکریمی آستین بالا خواهد زد و تکلیف فیلم های توقیفی و در کمد مانده دولت دهم را روشن خواهد کرد؟

علی رستگار