آمریکای لاتین در تسخیر چپ ها

اوو مورالس که زمانی می گفت, برگ درخت کک باید پرچم ملی جدید بولیوی باشد, اکنون در این کشور قدرت را به دست گرفته و سوگند ریاست جمهوری یاد کرده است مورالس چپگرای ۴۶ساله در انتخابات ریاست جمهوری ماه گذشته بولیوی با اکثریت آرا پیروزی بزرگی به دست آورد که دلیل این پیروزی اگر فقط و فقط وعده های او برای قانونی کردن کشت کک در این کشور نباشد, دست کم بخش عمده ای از انگیزه رای دهندگان بولیوی همین بوده است

بومیان سرخپوست آمریکای لاتین مانند خود مورالس، از سال های دور به کشت و کار کک مشغول هستند و آمریکا هم از سال های دور مشغول مبارزه برای ریشه کنی این ماده اصلی تولید کوکائین است. مورالس می گوید از برگ کک ماده ای به دست می آید که در فرمول ساخت کوکاکولای معروف آمریکا به کار می رود. شرکت کوکاکولا از اظهار نظر در این مورد خودداری می کند. مورالس می گوید: «این درست نیست که صادرات کک برای کوکاکولا قانونی باشد اما برای تبعه آمریکا غیرقانونی.»

مورالس بخشی از کابوس واشنگتن در آمریکای لاتین است. بولیوی بعد از هائیتی فقیرترین کشور نیمکره غربی دنیاست. اما دولت بوش برای نگرانی هایش از وقایع یک ماه گذشته در این کشور دلایلی دارد. پیروزی مورالس در انتخابات بولیوی موج به قدرت رسیدن چپ ها و کاندیداهای ضد آمریکایی در آمریکایی لاتین را تقویت کرده است. در سال ۲۰۰۶ که چند روز بیشتر از آن نگذشته است، دست کم ۹ انتخابات ریاست جمهوری در این منطقه در راه است و چپ ها در حداقل پنج انتخابات پیروز خواهند شد. از جمله مهمترین این انتخابات، رای گیری در دو کشور پرجمعیت و مهم برزیل و مکزیک و البته پرو و اکوادور است، چپ ها در اروگوئه و هندوراس دولت های محافظه کار را سرنگون کرده اند و در دور دوم انتخابات ریاست جمهوری شیلی «میکله بشلت» سوسیالیست پیروز خواهد شد. از همه اینها مهمتر ،انتخابات ریاست جمهوری در ونزوئلاست که در پایان سال ۲۰۰۶ برگزار می شود و شواهد حاکی از پیروزی دوباره و ابقای هوگوچاوز در قدرت است. چاوز را اکنون «شهردار خیابان آمریکای لاتین» می خوانند. محبوبیت او نه تنها در سراسر آمریکای لاتین بلکه در شهرهایی از خود ایالات متحده همچون بوستون و نیویورک افزایش یافته است. اینها شهرهایی است که دولت ونزوئلا زمستان امسال در آنها سوخت ارزان توزیع کرده است.

چاوز به عنوان نماد ضدآمریکا در میان توده های آمریکای لاتین، از فیدل کاسترو هم فراتر رفته و به الگویی برای دیگر رهبران منطقه تبدیل شده است. البته رهبران دیگر کشورها از امتیاز مهمی که چاوز در دست خود دارد برخوردار نیستند و منابع نفتی ونزوئلا را ندارند.

با اوج گرفتن محبوبیت چپ ها در آمریکای لاتین ستاره اقبال جورج بوش در این منطقه در حال افول است. پاییز گذشته بوش در اجلاس کشورهای قاره آمریکا در آرژانتین با اعتراض های خشونت آمیز خیابانی روبه رو شد که ناکامی نشست آرژانتین و از بین رفتن رویای تشکیل منطقه تجارت آزاد در قاره آمریکا را دوچندان کرد.

در آرژانتین میزبان این نشست، «نستور کرچنر» رئیس جمهور این کشور و یکی دیگر از رهبران چپ آمریکای لاتین شورش علیه سیاست های صندوق بین المللی پول و مورد حمایت آمریکا را رهبری می کرد. در دهه ۱۹۹۰ دولت های این منطقه از مکزیک تا آرژانتین از اصلاحات بازار آزاد مورد حمایت واشنگتن استقبال می کردند. اما این استقبال اکنون دیگر وجود ندارد. در سال ۱۹۹۸ طبقه ثروتمند آمریکای لاتین که جمعیتی ۱۰درصدی را تشکیل می دادند ۴۰ درصد درآمد این کشورها را به خود اختصاص می دادند. در سال ۲۰۰۳ این رقم به ۴۸ درصد رسیده و یک سوم جمعیت این کشور کمتر از دو دلار در روز درآمد دارند. این آمار نشان می دهد که اگرچه دموکراسی و حقوق بشر در کشورهای آمریکای لاتین پیشرفت کرده اما نابرابری اقتصادی و بیکاری همچنان به چشم می خورد. در این کشورها، انگشت اتهام و مسئولیت این شرایط نامساعد اقتصادی به سوی حامیان جهانی شدن و درجه اول آمریکا نشانه می رود.

مشغول شدن آمریکا به موضوع جنگ با تروریسم این شرایط را وخیم تر کرده است. هم پیمانان نزدیکی مثل وسنته فاکس رئیس جمهور مکزیک از سوی دولت بوش نادیده گرفته شده اند و طرح هایی که قرار بود برای آزادسازی مهاجرت به اجرا درآید متوقف شده است. یکی از نزدیکان فاکس می گوید: زمانی بوش رفیق اصلی ما بود، اما حالا حتی جواب تلفن هایمان را هم نمی دهد.

«اندره مانوئل لوپز آبرادور» شهردار سابق و ضدآمریکایی مکزیکوسیتی اکنون از پیشروان انتخابات ریاست جمهوری ماه جولای مکزیک است. این روزها در مکزیک نزدیکی با آمریکا باعث ریزش آرای کاندیداها می شود. او محور تبلیغات انتخاباتی اش را تکیه بر ناکامی سیاست های آشتی جویانه فاکس در قبال آمریکا قرار داده است. او همچنین شعارهایی در همبستگی با دیگر رهبران چپ آمریکای لاتین می دهد و در سخنرانی های تبلیغاتی می گوید، چاوز را الگوی موفق مدیریت با مهارت درآمدهای نفتی می داند و با استفاده از این الگو به احیای اقتصاد کشور اقدام می کند. لوپز همچنین با تمجید از لولا داسیلوا رئیس جمهور برزیل در دستیابی به توافق با اتحادیه های کارگری مکزیک، با مورالس هم اعلام همبستگی می کند و مخالفت دولت آرژانتین با سیاست های صندوق بین المللی پول را هم سرمشق خود قرار داده است. در برزیل در اکتبر ۲۰۰۶ انتخابات ریاست جمهوری برگزار می شود و این بار لولا داسیلوا شانسی برای پیروزی ندارد. حزب او به نقض قوانین مالی تبلیغات انتخاباتی متهم است و خودش هم به وعده های انتخاباتی عمل نکرده است. کاندیداهای دیگر سیاست های ضد آمریکایی دارند.

در بولیوی، مورالس که رهبر اتحادیه کارگری کشاورزان کک است در سال ۲۰۰۲ هم کاندیدای انتخاباتی بود اما آمریکا تهدید کرد در صورت پیروزی مورالس کمک های اقتصادی اش را به بولیوی قطع می کند. در آن انتخابات مورالس به دور دوم رفت و با اختلاف اندکی شکست خورد. تظاهرات های خیابانی که از همان سال شروع شد به استعفای پی درپی دو رئیس جمهور انجامید و سرانجام مورالس با پیروزی در انتخابات رئیس جمهور شد.

مورالس در میان رهبران چپ آمریکای لاتین تندروترین آنهاست. هدف اصلی او احیای اقتصاد و به ویژه خارج کردن منابع گاز این کشور از کنترل شرکت های خارجی است. بولیوی از این نظر سابقه تاریخی دارد و اولین کشور آمریکای جنوبی بود که در دهه ۱۹۳۰ صنعت انرژی خود را ملی کرد. در سال ۱۹۵۲ هم انقلابی در این کشور صورت گرفت که سازما ن دهندگان آن معدن کاران بودند. از همان سال ها تاکنون موجی از جنبش های اجتماعی در این کشور با شعار ملی کردن منابع طبیعی جریان داشته است. آخرین دولتی که در اثر این موج سرنگون شد، دولت گونزالس سانچز دولا زادا بود که اواخر سال ۲۰۰۴ و اوائل سال ۲۰۰۵ قربانی «جنگ گاز» شد.

---