زیست بوم شناختی

استیووات کینزمی گوید برای یک مسافر علاقمند برنامه ای با عنوان تعطیلاتی برای دوستداران محیط زیست نوعی سفر به میدان مین است اما می توان خطراین سفر را کم کرد

استیووات کینزمی گوید: برای یک مسافر علاقمند برنامه ای با عنوان" تعطیلاتی برای دوستداران محیط زیست" نوعی سفر به میدان مین است! اما می توان خطراین سفر را کم کرد. اگرجملات مربوط به گردشگری دستکاری نشده و البته برای اهدافی در زمینه های دیگراستفاده نمی شدند،بامطالبی دیگرهم آمیخته نمی شدند و فقط درحوزه گردشگری باقی می ماندند، واژه" طبیعت گردی" می توانست بالاترین جایزه راکسب کند. واژه ای که اولین باردراوایل دهه ۸۰ قرن بیستم بوجود آمد و در مورد آگاهی زیست محیطی وهمچنین تورگردانانی صحبت می کرد که بسیاری ازمسافرانشان مشتاقانه می خواستند مطمئن شوندکه حضورآنها، برطبیعت اثرمنفی نخواهدداشت. این موضوع به سرعت عاملی برای بازار گرمی شدتاسفرها عرضه شوند. اما این روزهابرای فروش بسته سفر ازگشت دوهفته ای وزندگی باقبیله هایی درنقاط دور دست اندونزی گرفته تاسفرکوتاه یک ساعته باقایق موتوری به گداراسترالیایی بازهم ازواژه طبیعت گردی استفاده می شود.

درحقیقت، هرسفر و گشتی که دارای تقابل فرهنگی، نقاط زیبای طبیعی،حیات وحش وکمی هم مخاطره آمیز باشد شاید تحت لوای نام طبیعت گردی قرارگیردکه این روزها همه جاهست. شکی نیست که انگیزه هایی خیرخواهانه و پاک درپس این تلاش و علاقه والا قرار دارند تا به کسانی که می خواهند انتخابی آگاهانه داشته باشند کمک کنند اما، نقص قوانین وعدم وجودیک صنعت استاندارد بسیاری از مسافران علاقمند را در جنگل طبیعت گردی گم شده رها کرده است.وقتی به نقش جامع این پدیده در اقتصاد جهانی می نگریم به راحتی می توانیم متوجه شویم که چرابازارطبیعت گردی تا این حد شلوغ شده است. برطبق آمار و اعداد سازمان جهانگردی، ارزش طبیعت گردی در سال ۲۰ میلیارددلاراست که این یک پنجم گردشگری بین المللی است. بدنیست رشد اقتصادی سالانه پنج درصدراهم بدان اضافه کنید و اینکه فشاری بر بیشتر تور گردانان اعم ازتورگردانانی درکشورهای توسعه یافته یادرحال توسعه وارد می آید تا آنها نیز همانند بقیه شروع به اجرای چنین تورهایی کنند و شاید این فشار خودانگیزه ای مضاعف باشد.خوب بااین اوضاع و بدون نظام رسمی ارزیابی امتیاز، مشتری خود باید بجوید و معیارهای اعتباری یک تورگردان توانا را بیابد و این به نوعی تنها گذاشتن مشتری است.بنابراین، از آنجایی که این موضوع فرآیندی زمان بر محسوب می شود بسیاری از گردشگران به اظهارات وادعاهای ظاهری مجری تور اعتماد می کنند و این حاصلی در بر نخواهد داشت جز اینکه هر روز بر تعدادتورهای طبیعت گردی دروغی وساختگی اضافه شود.

با این اوضاع واحوال سوالاتی بسیارساده برای پیش بینی وگواهی بر صلاحیت قانونی یک دفترخدمات مسافرتی وگردشگری وجود دارند تا دفتر به موجب آنها تاثیرگشت خود بر محیط زیست رابه حداقل کاهش داده وحداکثرسودرانیزبه جامعه محلی منطقه گردشگری عرضه کند. برای نمونه; آیا تورگردان مواد قابل بازیافت یا پایدار وی موادفرآوری شده محلی رابرای مناطق گردشگری خود مورد استفاده قرار می دهد؟ آیا تورگردانان حق الزحمه وحقوقی مناسب به کارمندان خودپرداخت می کنند؟ آیا برنامه های آموزشی برای کارمندان خود اجرا می کنند؟ این حق کارآفرینان شهری این صنعت است که دفاترخودرادرنقاط مختلف انتخاب کنند; اما توجه داشته باشیم که با این روش پولی که شما به عنوان گردشگرپرداخت می کنید به جای آنکه درجامعه موردبازدیدیاهمان جامعه میزبان هزینه شود در شهر هزینه می شود. اگر کمی بیشتروقت صرف نماییدوگزینه های طبیعت گردی رابررسی کنید می بینید که خواسته شما به تورگردانانی شایسته انتقال نمی یابد تا آن را بر آورده کنند بلکه حتی می بینید بسته سفری راکه عرضه می کنند هم بیش از آنچه که هست قیمت دارد.

بااین وجود حرفه و بازارطبیعت گردی نیازی فراوان به تغییرروش وشیوه های استاندارد دارد. تقریبا طی این ده سال اخیر تعداد اندکی سازمان پدیدارشده اند که تلاش دارند تا گردشگران وسفرسازان رادرباره فواید و مزیت های طبیعت گردی مسوولانه، آموزش دهند."جامعه طبیعت گردی" سازمان غیرانتفاعی فعالان حرفه ای صنعت جهانگردی، زیست بوم شناسان ومحیط بانانی است که درسال ۱۹۹۰ پایه گذاری شد و هدف آن این است تا از طبیعت گردی برای محافظت از طبیعت و توسعه پایداروسیله ای واقعی ودرست بسازد.مسلما یکی ازدستاوردهای چشمگیرفعالیت طبیعت گردی کمک به تولیدارزش اقتصاد درون زا در محیط های حیات وحش و فرهنگ های تهدید شونده است. جامعه طبیعت گردی طرحی سالیانه راجهت کمک بیشتربه توسعه صنعت طبیعت گردی سازمان دهی می کند. امسال این شعار عنوان می شود "نوع سفر شما تفاوت بوجود می آورد" و این یعنی نوعی تلاش آموزشی برای کمک به مشتریان (گردشگران) تا آنها قابلیت های مفید و مثبت، مضر و منفی تصمیمات سفرشان را بشناسند. همچنین جامعه طبیعت گردی راهنمایی را از طبیعت گردهای شایسته ارائه داده و نام نویسی ازتورگردان های طبیعت رادرسراسرکره خاکی پایه گذاری کرده است. ترایبزیک شرکت طبیعت گردی معتبردربریتانیااست که درسال ۱۹۹۹ جایزه "مسوول ترین تورگردان" را از موسسه جهانگردی و گردشگران مستقل دنیا دریافت کرد.خانم آماندامارکزکه صاحب و مدیراین شرکت می باشدمعتقداست که صنعت طبیعت گردی می بایست به نحوی از انحا وضعیت خود را سروسامان بخشد. تاکنون هیچ طرح و الگوی امتیازی درطبیعت گردی موثرواقع نشده است و این بدان علت است که اصولی روشمندبرای بررسی و نظارت برشرکت های دارای جواز و امتیاز وجود ندارد و این موضوع که آیا آنها واقعا کدهای اخلاقی رارعایت می کنند یا خیر مشخص نیست.

وی اعتقاد دارد پاسخگوترین سیستم که اخیرامطرح شده طرح جهان سبز۲۱ است. این طرح و جایزه برمبنای استانداردهای توسعه پایدار ودر دستورجلسه شماره ۲۱ مجمع زمین مطرح شد; وشورای جهانگردی وگردشگری جهانی نیزباآن همکاری کرد و اگر چه امروز نیزهنوزآن را حمایت می کند ولی آن نمودار و طرح دیروز اکنون موسسه ای مستقل است. دفاتر خدمات مسافرتی و گردشگری فقط باپرداخت حق عضویت سالیانه نمی توانند از نشان جهان سبز استفاده کنند بلکه باید استاندارد صلاحیت آن را کسب نمایند و صد البته این امری بسیارمشکل است. جهان سبز۲۱ امابرای تورگردانانی که قصداستفاده ازنشان آن را دارند یک بازبینی و بررسی سالیانه مستقلی رامعرفی کرد. می ریم کاین یکی از اعضای توسعه بازارجهان سبز۲۱ اینگونه توضیح می دهد: "شرکت های جدیدوتازه عضوشده یکسال فرصت خواهندداشت تا خود را با استانداردهای دستور جلسه ۲۱ تطبیق دهند. اگردربازرسی اول نتوانسته باشند شرایط را فراهم آورند، فقط یکبار دیگر فرصت خواهند داشت.

ذکر این نکته لازم است که فرایند بازرسی بویژه برای شرکت های بزرگ موضوع ارزانی نیست، اما مزیت داشتن منزلت جهان سبزوهزینه ای که بواسطه داشتن این استانداردها به طورکاربردی و بالقوه پس انداز می شود قابل توجه و چشمگیر خواهد بود". مریم می گوید: "مابادیگرشرکت هاوسازمان های دنیا مانند استرالیا و حوزه دریای کارائیب مناسبات و مشترکاتی داریم که این مهم مارادربازرسی موثرتمامی تور گردان های عضویاری می کند". البته این طرح امکان عضویت و تائید جوامع مقصدراهم درجهان سبز۲۱ فراهم می آورد.برای صنعتی نسبتا نوپا خیلی عجیب نیست که طبیعت گردی آن مانند کودکی باشد که دارد درد ورنج دندان درآوردن را تحمل می کند. به هرحال، نشانه هایی نسبت به بهترشدن اوضاع مشاهده می گردند و با شیوه ای متعهدانه، یکنواخت و با کمک صنعت جهانگردی، جوامع محلی، متخصصان محیط زیست و گردشگری می توان بر طبیعت گردی لقب "سرفرازومطمئن" را نهاد.

نویسنده : مهدی افراش