پاکستان, قربانی جنگ با تروریسم

جنگ به پاکستان رسیده است نه فقط به دلیل بمب گذاری های تروریستی بلکه به دلیل نبردی در مقیاس وسیع تر که پاکستانی ها را خشمگین ساخته است چنان که آمار کشتگان, آوارگان و مجروحان در برابر آنها قد برافراشته و فغان آنها را در آورده است

جنگ به پاکستان رسیده است نه فقط به دلیل بمب‌گذاری‌های تروریستی بلکه به دلیل نبردی در مقیاس وسیع‌تر که پاکستانی‌ها را خشمگین ساخته است؛ چنان که آمار کشتگان، آوارگان و مجروحان در برابر آنها قد برافراشته و فغان آنها را در آورده است. به‌طور تقریبی ۲۵۰ هزار نفر از مردم این کشور از دست حملات هلیکوپترها، جت‌ها، توپخانه‌ها و آتش مرگبار ارتش پاکستان، تهدید و قضاوت‌های خشن طالبان که ریشه در مناطق قبیله‌ای دوانده‌اند، مجبور به فرار شده‌اند. تقریبا ۲۰ هزار نفر دیگر نیز چنان ناامید بودند که به مرز مناطق قبیله‌ای باجور افغانستان پناه برده‌اند تا بتوانند دست‌کم در افغانستان امنیت را در آغوش کشند. بسیاری دیگر نیز به شمال غرب پاکستان پناه برده‌اند؛ جایی که پرسنل نهاد آوارگان سازمان ملل با اردوگاه‌های بسیار در آنجا حضور دارند. هیچ آمار دقیقی از تلفات در دست نیست. اما کمیته بین‌المللی صلیب سرخ با یک تیم ویژه متخصص در امر جراحی هفته گذشته به پاکستان رفت تا ضمن کمک به پزشکان پاکستانی همراه با آنها به مداوای مجروحان در دو بیمارستانی که مجروحان در آن تجمع کرده‌اند، بپردازند.

«مارکو سوسی» سخنگوی کمیته بین‌المللی صلیب سرخ در همین رابطه چنین اظهار داشت: «اینجا در حال حاضر یک منطقه جنگی است.» تنها از پس از ۱۱ سپتامبر و اتحاد پاکستان با آمریکا در مبارزه با تروریسم بود که پاکستان نبرد علیه ملت خود را در چنین مقیاس وسیعی و در نزدیک شهرهای اصلی آغاز کرد. پس از سال‌ها انفعال نسبی، ارتش پاکستان در حال حاضر دست‌کم در سه جبهه درگیر در نبردی سهمگین با شبه‌نظامیان است. مشارکت و درگیری ناگهانی ارتش پاکستان پس از آن است که ایالات متحده ـ چه در خفا و چه در انظار عموم ـ انتقاد از پاکستان را به دلیل عدم‌اتخاذ رویکردی جدی علیه شبه‌نظامیان به انتقاد کشیده است. در عوض خود آمریکا با بمباران‌های پی‌در‌پی و حتی حملات از سوی نیروهای عملیاتی ویژه خود در مناطق قبیله‌ای پاکستان وارد میدان شده و صحنه را در دست گرفته است. اما اقدام ارتش در حالی تشدید شده است که طالبان بیشتر و عمیق‌تر به خاک پاکستان دست‌اندازی کرده و حملات شدیدتری مثل حمله هتل ماریوت را در ۲۰ سپتامبر سازمان داده است که بیم و هراسی را در میان سیاستمداران، تجار و نخبگان سیاسی این کشور برانگیخته که کشور در مسیر خود حرکت نمی‌کند.

● مبارزه در سه جبهه

در اوایل ماه اوت با اصرار و گله آمریکا و مواجهه با همکاری طالبان و القاعده بود که ژنرال اشفق کیانی فرمانده ارتش پاکستان جبهه‌ای را در منطقه باجور ـ به عنوان پایگاه طالبان و القاعده در کنار مرز افغانستان ـ گشود. در اوایل تابستان امسال نیز ارتش نیروهای خود را علیه شبه‌نظامیان در منطقه سوات وارد درگیری دیگری کرد؛ منطقه‌ای مسکونی در استان شمال غرب که روزگاری پیست اسکی طبقه متوسط بود اما امروز به قتلگاه تبدیل شده است. وجید علی خان یکی از وزرای دولت ایالتی که به پیشاور پناه برده است، گفت: «سوات همچون جهنم می‌ماند.» خان می‌گفت آنقدر ترسیده بود که به مدت یک ماه در منزل خود در سوات حضور نداشت. در جبهه سوم‌ ـ جنوب پیشاور، حوالی شهر «دره آدم خل» ـ ارتش به تازگی کنترل تونل استراتژیک «کوهت» را از طالبان بازپس گرفت ؛ کوهت بیشتر به یک جاده می‌ماند که نقل و انتقال تجهیزات ناتو از بندر کراچی به دست نیروهای ائتلاف و نیروهای آمریکایی در افغانستان می‌رسد. آصف علی زرداری رئیس‌جمهور جدید پاکستان طی مدت حضور در سازمان ملل با نیویورک تایمز درباره چگونگی مبارزه علیه تروریسم سخن می‌گفت که این جنگ پاکستان [با تروریسم] است نه جنگ آمریکا. قانونگذاران پاکستانی و ساکنان باجور و سوات می‌گویند که مرگ و میر غیرنظامیان بسیار زیاد بوده اما هیچ نهاد و سازمان دولتی آمار تخمینی از میزان کشتگان ارائه نداده است.

در میانه این گیرودار مبارزه اما آنچه مهم است میزان وفاداری شهروندانی است که منازل‌شان نابود شده، گله‌ها و محصولات‌شان از بین رفته و عزیزان‌شان کشته و زخمی شده‌اند. فرماندهان ارتش پاکستان هم اعلام کرده‌اند که برای فائق آمدن بر طالبان، دولت باید دل و جان قبایل باجور را با خود داشته باشد. اما در مصاحبه در این اردوگاه‌ها و در روستاهای اطراف پیشاور جایی که آوارگان با خویشاوندان خود جمع شده‌اند، بسیاری از مردم باجور می‌گویند که از دست دو طرف ستیز خسته شده‌اند. در بیمارستان صلیب سرخ دو برادر جوان به نام‌های «حسین الله» پنج ساله و «شاکرالله» هشت ساله روی تخت خود بی‌حرکت دراز کشیده‌اند، پاهای آنها باندپیچی شده است و دکتر آنها می‌گوید که زخم آنها در اثر اصابت گلوله است. حاجی شیر زمان پدر این دو کودک ـ که یک فروشنده نسبتا ثروتمند خودرو در باجور است ـ فت که دیگر طاقت تحمل طالبان را ندارد. اما آقای زمان در عین حال گفت که از دست دولت به دلیل مقصر نشناختن هیچ فردی برای کشتار و مجروح ساختن مردم عصبانی است. این پدر گفت: «در باجور، مردم بی‌گناه به عنوان بت‌پرست کشته می‌شوند، گله‌ها در خیابان‌ها افتاده‌اند، خیابان‌ها با خون مردمی که کشته شده‌اند آلوده شده است.» وی افزود: «روستای من سرشار از بوی گند حیوانات مرده است. دولت می‌داند که آنها چه کسانی هستند اما چرا افراد واقعی را هدف قرار نمی‌دهد.» در بخش دیگر این بیمارستان «امین باچا»ی ۱۳ ساله تنها با یک دست خوابیده است. دست راست وی قطع شده است. این پسر در رابطه با قطع دستش می‌گوید که یک هلیکوپتر ارتشی کامیون خانوادگی آنها را زمانی که قصد ترک روستا را داشتند محاصره و به آنها شلیک کرد.

● پایگاه شورشیان

روز دوشنبه در جلسه فرماندهی ارتش در راولپندی اعلام شد که این تصور وجود دارد که فاکر محمد رهبر طالبان باجور در منطقه مهمند پایگاه گرفته است. ارتش همچنین اعلام کرد که یکی دیگر از فرماندهان مهم طالبان ـ البته طالبان افغانستان- به نام قاری ضیاء الرحمن به افغانستان بازگشته است. بر اساس مصاحبه با آوارگان و قانونگذاران و مقام‌های ارتش، طالبان از منطقه نبرد خود در باجور نمایشی دهشتناک از بیم و ترس را به راه انداخته‌اند که با پول و حمایت گسترده در تمام افغانستان و مهمند پشتیبانی می‌شود. «حبیب الرحمن» یک تاجر ساکن باجور که در حال حاضر در اردوگاه آوارگان در «تیمرگارا» در منطقه «دیر» کمی خارج از باجور سکنی دارد گفت که اخیرا «آقا محمد» رهبر طالبان با ۲۰ خودرو به تجمع رهبران قبیله‌ای یورش برد. حبیب الرحمن می‌گوید: آقا محمد که بر اساس ادعای ارتش یکی از حرفه‌ای‌ترین جنگاوران طالبان است به رهبران قبیله‌ای چنین گفت: «من اینجا هستم تا مانع از تجمع شما شوم. اگر این کار را متوقف نسازید تابوت را بر بالای سر خود خواهید دید.» برخی از رهبران آواره قبیله‌ای گفتند که طالبان به لحاظ مالی به خوبی حمایت می‌شود. همچنین بر اساس ادعای یکی از ساکنان «کوز سیناری» که به شرط فاش نشدن نامش سخن می‌گفت تصریح کرد: «در کوز سیناری در استان مهمند، طالبان شبانه با مجموعه‌ای از ۱۰۰ وانت بار دو کابین گرد هم آمده بودند.» این خودروها به خوبی با گیاه و گل استتار شده بودند تا از دید هواپیماهای دولتی در امان باشند و تنها بخش کوچکی از شیشه جلوی خودرو برای دید راننده مشخص بود. ساکنان گفتند که این کاروان با افراد و تجهیزات خود سپس وارد باجور شدند. بر اساس اعلام ارتش بسیاری از اعضای طالبان از منطقه آسیای مرکزی وارد این کشور می‌شوند. بر اساس گزارش‌های مردمی که به تازگی منطقه سوات را ترک کرده‌اند دولت دو ماه است که با نیروهای طالبان در این منطقه در حال نبرد است اما طالبان همچنان دست بالا را دارد.

● حیات در مناطق جنگ‌زده

بسیاری از ساکنان سوات می‌گویند که از دست مقررات گاه و بیگاه نظامی و مقررات منع رفت و آمد به ستوه آمده‌اند، چراکه باعث خانه‌نشین شدن مردم و شنیدن صدای جنگنده‌ها و توپخانه‌ها می‌شود. انفجار توربین برق در هفته گذشته نیز بر شدت این بدبختی مردم افزود و زمانی که معترضان در خیابان «مینگورا»- خیابان اصلی شهر- جمع شدند پلیس به آنها آتش گشود و شش نفر را کشت. طی چند ماه گذشته بیش از ۱۴۰ مدرسه دخترانه از سوی طالبان با خاک یکسان شده است. در برخی مناطق نیز طالبان به مردم هشدار داده‌اند تا در عوض پرداخت مالیات به دولت، مالیات خود را به طالبان بپردازند. اقبال احمدخان برادر وقارخان یکی از اعضای پارلمان ایالتی می‌گوید: «هیچ برق، آب، گاز و آبی وجود ندارد. به‌رغم پریشانی مردم اما ارتش تنها توانسته دو نفر از رهبران طالبان را از پای در آورد.» از سوی دیگر طالبان زنانی که رقع بر صورت نمی‌زنند را تهدید به مرگ کرده است. مالک نویدخان رئیس پلیس استان شمال غرب (NWFP) نیز گفت: «وی رئیس پلیس جدید در منطقه shabqadar را تشویق کرده که جنبشی مردمی را سازمان دهد.» هفته گذشته نیز ۵۰۰ نفر با راهنمایی رئیس پلیس محلی به سوی دژ تحت کنترل طالبان در همین منطقه به حرکت در آمدند. طی ۱۵ ساعت درگیری ۹ نفر از مبارزان طالبان کشته و ۲۸ نفر مجروح شدند. در طرف دولت نیز یک نفر کشته و پنج نفر مجروح شدند.

ترجمه:محمدحسین باقی

منبع: نیویورک تایمز