سالمندان را به بهار برگردانیم

مادربزرگ وقتی در بیمارستان بستری شد, دیگر به وضع قبل برنگشت کم کم لاغر شد, زخم بستر گرفت, بیماری گوارشی اش خوب نشد, مشکلات دیگری پیدا کرد تا اینکه پزشک گفت بهتر نمی شود او را به خانه ببرید

مادربزرگ وقتی در بیمارستان بستری شد، دیگر به وضع قبل برنگشت. کم‌کم لاغر شد، زخم بستر گرفت، بیماری گوارشی‌اش خوب نشد، مشکلات دیگری پیدا کرد تا اینکه پزشک گفت بهتر نمی‌شود؛ او را به خانه ببرید.

مادربزرگ ۸۶ ساله آنقدر ضعیف و شکننده شده بود که دیگر نه می‌توانست راه برود نه می‌توانست چیزی بخورد. از آنجا که دکتر‌ها جوابش کرده بودند با طب سنتی شروع به مداوای او کردیم، بدنش را ماساژ می‌دادیم تا خون در آن جریان پیدا کند. مثل بچه‌ها دست و پایش را ورزش می‌دادیم که از کار نیفتد و در حالت نشسته وادارش می‌کردیم پا‌هایش را روی پنجه بلند کند.

کم کم با دستورهایی که متخصص طب سنتی تجویز کرده بود و مراقبتهای تغذیه‌ای و بازتوانی مادربزرگ سلامت خود را به دست آورد و دوباره توانست راه برود اما یک ماه خوابیدن در بستر آنقدر استخوانهای او را شکننده کرده بود که خیلی زود با یک ضربه خیلی کوچک دچار شکستگی شد.

● یک مشت آب در دست

وقتی انسان پا به سن می‌گذارد خصوصا اگر در جوانی تغذیه درستی نداشته باشد و مشکلات جسمی زیادی را پشت سر گذاشته باشد، بزودی با هر استراحت طولانی به زوال نزدیک می‌شود. استراحت مطلق برای سالخوردگان بد‌ترین چیز است و به سلامت جسمی آنان لطمه می‌زند اما گاهی وضع جسمی آنان ایجاب می‌کند که در چنین وضعیتی به سر ببرند. در این شرایط سالمند مثل یک مشت آب می‌شود که هرچه سعی می‌کنی آن را در دستانت نگاه داری و مشتت را تنگ می‌کنی قطره قطره می‌چکد و فرومی ریزد.

نگهداری و بازتوانی سالمند در چنین وضعی بسیار مشکل و حساس است و صبرو حوصله و پشتکار و ازخودگذشتگی فراوانی می‌طلبد.

● تحلیل می‌رویم

هرچه عمر طولانی‌تر می‌شود ما بیشتر و بیشتر تحلیل می‌رویم؛ این روند طبیعی زندگی است که با علم امروز نمی‌توان آن را متوقف کرد اما با توانمندسازی جسمی و ذهنی و بازتوانی بعد از هر بیماری می‌توان آن را کند کرد.

دمانس پس از آرتریت موجب بیشترین ناتوانی در سالمندان می‌شود. دمانس سندرمی است که اختلال‌شناختی بدون اختلال در سطح هوشیاری ایجاد می‌کند. همچنین منجر به ضعف حافظه، اشکال در محاسبه، حواس‌پرتی، تغییرات خلق و عاطفه، اختلال در قضاوت و تفکر انتزاعی، کاهش مهارت‌های زبانی و اختلال در جهت‌یابی می‌شود.

همراه کردن اصول مراقبتی با توجه به نیازهای شخص در بازتوانی سالمندان با اختلال دمانس، در بهبود شخص موثر است.

● ورزش و بازتوانی

گرچه به نظر عجیب می‌رسد که از سالخوردگان بالای ۷۰ سال بخواهیم ورزش کنند اما واقعا این کار برای آنان از جوان‌ها هم ضروری‌تر است.

اخیرا گزارشی در نشریات چاپ شد مبنی بر اینکه بانویی ۸۷ ساله با استفاده از حمایت خانواده و ورزش‌های موثر و استفاده از دمبل توان و کارایی خود را بازیافته است. ورزش مستمر سبب می‌شود که سالمندان خصوصا بانوان روند پوکی استخوان و از دست دادن ماهیچه‌های خود را کند‌تر کنند و یکی از ورزشهایی که در این زمنیه توصیه می‌شود «تای چی» است.

علی دادگری دانشجوی دکترای سالمند‌شناسی در این مورد می‌گوید: در بازتوانی و ارتقاء سلامت سالمندان تمرینات جسمانی خاص سالمندان شامل ورزش‌های عضلانی و تعادلی و نیز ورزش معروف «تای چی» Tai – Chiموثر است. همچنینی بازتوانی‌های بیماران عصبی سالمند نظیر مبتلایان به سکته مغزی و بیماران مبتلا به دمانس و آلزایمر با استفاده از Flash Cart و پازل انجام می‌شود و در ‌‌نهایت از بازتوانی ذهنی یا شناختی متناسب با اختلالات ذهنی ایجاد شده در سالمند موثر است.

وی می‌افزاید: بازتوانی سالمند یک کار تیمی است و هیچ گروهی هم بتنهایی نمی‌تواند به طور مستقل عمل کند؛ از این‌رو همکاری همه‌جانبه تیم بازتوانی با محوریت پرستار الزامی است.

این دانشجوی دکترای سالمند‌شناسی می‌افزاید: برای مراقبت از سالمندان و برای بهبود کیفیت خدمات درمانی باید شرایط آموزش پرستاران فراهم شود.

● کمک به سازگاری

یکی از کارهایی که برای سالمندان می‌توانیم انجام دهیم کمک به آن‌ها برای هماهنگ شدن با شرایط جدیدشان است. زیرا با افزایش سن، فقدان‌ها افزایش می‌یابند و باعث عدم سازگاری فرد سالمند با فقدان می‌گردد که این امر بتدریج خوداتکایی و کیفیت زندگی سالمند را تحت تأثیر قرار می‌دهد.

تطابق موفقیت آمیز با سالمندی به آموزش شیوه زندگی سالم در این دوران بستگی دارد. آموزش عمومی و تخصصی سالمند و خانواده درخصوص نیاز‌ها و مسائل دوران سالمندی با بهره گیری از ابزارهای مختلف آموزش، ارائه خدمات توانبخشی، حمایتی، فرهنگی، هنری و ورزشی به سالمندان و ارائه خدمات اوقات فراغت و گردشگری به سالمندان آنان را در رسیدن به زندگی بهتر و قرارگرفتن در شرایط مناسب‌تر برای ورود به دوران سالمندی و سالخوردگی کمک می‌کند.

هم اکنون طرحی با عنوان توانمندسازی سالمندان در شبکه شهری و روستایی به منظور آموزش شیوه زندگی سالم در تمامی ابعاد و سازگاری سالمند با دوران سالمندی و نهایتاً دستیابی سالمند به یک زندگی سالم و موفق تدوین و ارائه گردیده است. چنین طرح‌هایی می‌تواند به بازتوانی سالمندان بیمار و توانمند سازی سالمندانی که ممکن است در معرض آسیب قرار گیرند کمک شایانی می‌کند اما برقراری کامل چنین سازو کاری نیازمند فعال سازی بخش وسیعی از شبکه خدمات درمانی و حمایتی و حتی سازمانهای مردم نهاد است تا بتوان در آن همه سالمندان را سهیم کرد.

در غیر این صورت اجرای جزیره‌ای و پراکنده چنین طرح‌هایی از جامعه سالمند و شکننده ما دردی را دوا نمی‌کند.

ماندانا ملاعلی