تاریخچه اسب

مواظبت و دقت در نگهداری اسب ,یکی از مهمترین عوامل موثر در طول عمر طبیعی اسب است وشاید دقت در نگهداری و پرورش اسب مهمتر از ترکیب ژنتیکی ونژاد باشد

●خاستگاه و تكامل اسب : از نظر تكاملی طبق یافته های فسیلی ، منشاء اسبهای امروزی از پستاندار كوچكی تحت عنوان ائوهیپوس كه شباهت زیادی به روباه داشته و مربوط به حدود ششصد میلیون سال قبل ، یعنی دوران ائوسن از نظر زمین شناسی است و چنین بر می آید كه از نظر تكاملی اسبهای امروزی درطی میلیونها سال از این پستاندار كوچك منشاء گرفته اند.

قد این جانور در حدود ۳۰ الی ۳۵ سانتیمتر بوده و گسترش جهانی داشته است . بدن آن گرد و دارای پشتی خمیده بوده و در هنگام راه رفتن از كف پنجه های خود استفاده می كرده است . در اندام حركتی قدامی خود ۴ انگشت و در اندامی خلفی خود ۳ انگشت داشته است .حدود ۱۳ نوع از این جاندار در بخشهای مختلف آمریكای شمالی و انگلستان ، سیوئیس ، فرانسه و بلژیك یافته شده است .

بنابر كشفیات بعمل آمده نه تنها طویل شده و نیز كاهش تعداد تدریجی اندامهای حركتی اسب استنباط می شود ، بلكه تغییراتی كه بصورت طولانی شدن گردن و جمجمه همراه با تغییر عادات چرا كردن ( مانند خوردن میوه های آبدار كه در بالای سطح زمین رشد می كنند ) به رژیم علف خواری ( خوردن علف های خشبی و سخت از سطح زمین ) ایجاد شده را می توان بر گرفت . گرچه اولین فسیل یافت شده از ائوهیپوس به ثبت رسیده است ، ولی به جرات می توان گفت كه این جانور كوچك اندام از یك دودمان اصلی پستاندار كه دارای ۵ انگشت بوده تكامل یافته است.

پس از گذشت میلیونها سال انواع تكامل یافته این حیوان ( حدود ۵۷ میلیون سال ) بنام تك سمیان دوران پلیوسن تحت نام پلیوهیپوس شكل گرفت اند.

یافته های باستان شناسی در ایران توسط آقای ماكنم ، یكی از معاونان دومرگان باستان شناس معروف ، فسیل یك نوع اسب تحت عنوان هیپاریون در سال ۱۹۰۴ میلادی در ناحیه مرزه چال مراغه بدست آمده است كه مربوط به اواخر دوران سوم زمین شناسی یعنی پلیوسن و قبل از فوارن آتشفشان سهند ( بیش از یك میلیون سال قبل ) می باشد .

با آغاز دوره یخبندان در كره زمین و تغییرات جوی انواع مختلف پلیوهیپوس مهاجرتهای گسترده ای به قاره های قدیم ( آسیا ، اروپا و آفریقا ) آغاز كردند . بنابر دلایلی كه هنوز روشن نیست قاره آمریكا بطور ناگهانی و پس از قطع ارتباط آن با قاره های قدیم ، از وجود پلیوهیپوس پاك گردید.

انواع مختلف پلیوهیپوس در طی مهاجرتهای خود در بخشهای آفریقا و اروپا و آسیا پراكنده شدند و منشاء انواع مختلف گور خر ، خر و چهار تیپ از اجداد اولیه اسبهای امروزی گردیدند.

بنابر این اسبهای امروزی دارای چهار جد اولیه هستند و از نظر تاریخی فلات ایران منطبق بر محدوده جغرافیائی پراكندگی دو نوع از انواع چهار گانه این اجداد محسوب می شود .

اسبهای نژاد تركمن و كاسپین موجود در این سرزمین پس از گذشت قریب به یك میلیون سال از پیدایش آن دو نوع اجداد اولیه اسب ، هنوز بعنوان شبیه ترین اسبهای موجود در جهان به اجداد فوق محسوب می شود و مورد توجه خاص جهانیان و پژوهشگران قرار گرفته است .

● طول عمر اسبها

هر اسبداری علاقه مند است بداند اسبش چقدر عمر می کند؟ و طول عمر متوسط او چقدر است. به خصوص اگر اسبش با ارزش و از نژاد خوبی بوده و از نظر اصلاح نژاد بسیار بسیار مفید باشد.

مواظبت و دقت در نگهداری اسب ،یکی از مهمترین عوامل موثر در طول عمر طبیعی اسب است وشاید دقت در نگهداری و پرورش اسب مهمتر از ترکیب ژنتیکی ونژاد باشد.

(مارنگو نیله ای از نژاد اصیل) محبوب ترین اسب جنگی ناپلئون غنیمت جنگی او ا ز نبرد ابوگیر در مصردر سال ۱۷۹۹. بنا به گفته مورخین این اسب ۳۶ سال عمر کردو اسکلت او در موزه ملی ارتش ، واقع در اکادمی ارتش سلتنطی انگلستان در شهر سوری به نمایش گزاشته شد.

در این بحث منظور از طول عمر دوره طبیعی زندگی است که بیماری یا تصادفی ان را قطع نکند.به عنوان مثال اگرفک (تراولر) اسب مورد علاقه ژنرال (رابرت لی) قفل نشده و ناچار از اعدامش نبودنند شاید به مراتب بیش ا ز ۱۴ سا ل زندگی می کرد.

یکی از نژادها ی خوب از نظر داشتن عمر طولانی (تاروبرد) است که اکثر اسبهای این نژاد میانگین عمری طولانی دارند. یکی از مهمترین دلایل طول عمر غیر از نژاد ،دقت در پرورش و تغذیه در طول سالهای فعال مسابقه و تولید مثل است.

از نژادهای دیگر که عمر به نسبت بلند تری دارند (کوارتر هورس) است. ۱۳سیلمی از این نژاد به طور متوسط۵ /۲۴ سال عمر کرده اند که کوتاه ترین(سیکس روند)۲۰سال و کوتاه ترین انها ( ژانوس )۳۴سال عمر کرد نند. برای تعین طول عمر بهتر است به نژاد اکتفا نکنیم،بلکه به طور کلی و بدون توجه به آن، مسن ترین هر نژاد را مشخص کنیم . هر پدیده عجیب و استسنائی در تاریخ ثبت میشود ومردم ان را به خا طر می سپارند. نمونه هائی از طول عمر های استسنائی:

گورخری۳۸ساله، مادیان اصیل ۴۸ساله ، الاغی ۴۷ساله و پونی شتلند۴۸ساله به ثبت رسیده است .

از عجایب اینکه چند سال پیش مادیانی به نام ( سافولک)در سن ۳۹سالگی کره ای به دنیا آورد، ولی از بقیه ماجرا که چند سال عمر کرد، اطلاعی در دست نیست. (توپولینو)۵۱ سال عمر ۱۹۶۰ - ۹ ۱۹۰ خود را در ارتش ایتالیا سپری کرد. گفته میشود (کلور) اسب دکتر(یوریا ماینر)۵۳ و به گفته ای ۵۵سال ۱۹۲۴ – ۱۸۷۱عمر کرد.

نویسنده مقاله عقیده دارد برای مقایسه سن موجودات ، باید علاوه بر طول عمر ، سن بلوغ و سن تکامل را هم در نظر گرفت. به عنوان مثال ، انسان در ۱۴سالگی بالغ ،در۲۱سالگی کامل شده و به طور متوسط ۷۴سال عمر می کند و اگر عمرش دراز باشد تا بیش از ۱۲۰سال هم زنده می ماند. ولی در اسب بلوغ در ۵/۱سالگی و تکامل در ۵ سالگی است. مقایسه این ارقام نشان می دهد که عمر اسب به طور متوسط نصف انسان و در حدود۲۷ سال است.

پس اسبداران باید اطمینان داشته باشند که با تغذیه،نگهداری صحیح و پیشگیری ازبیماریها بر طول عمر اسبهایشان افزوده خواهد شد.