ریشه های آلودگی هوای تهران

سال هاست که وضع تهران از هر نظر به مرز بحرانی رسیده است وضع ترافیک و وجود ۳ میلیون وسیله نقلیه ماشینی و موتوری, افزایش جمعیت حدود ۸ تا ۱۰ میلیون نفری, وجود شهرک های کوچک و بزرگ مسکونی و حاشیه نشین در اطراف تهران, وجود شهرک های صنعتی و مناطق صنعتی اطراف تهران به فاصله ۴۰ تا ۵۰ کیلومتری, وضع فاجعه بارآلودگی هوا, وضع فاجعه بار آب آشامیدنی و

سال هاست که وضع تهران از هر نظر به مرز بحرانی رسیده است. وضع ترافیک و وجود ۳ میلیون وسیله نقلیه ماشینی و موتوری، افزایش جمعیت حدود ۸ تا ۱۰ میلیون نفری، وجود شهرک های کوچک و بزرگ مسکونی و حاشیه نشین در اطراف تهران، وجود شهرک های صنعتی و مناطق صنعتی اطراف تهران به فاصله ۴۰ تا ۵۰ کیلومتری، وضع فاجعه بارآلودگی هوا، وضع فاجعه بار آب آشامیدنی و...

در این مطلب سعی می شود مهم ترین عللی که باعث غلتیدن تهران به وضع غیرقابل تحمل کنونی از جمله هوای آلوده شده است را، در حد ممکن بشکافم و در نهایت تا جایی که ممکن است راه حل های ممکن را ارائه بدهم.

علل مهم پیدایش این وضع عبارت است از:

۱) لغو طرح عدم احداث صنایع در محدوده ۱۲۰ کیلومتری تهران

چنانچه می دانیم سال ها پیش طرحی به تصویب رسید و کم و بیش اجرا شد به نام «طرح عدم احداث صنایع در محدوده ۱۲۰ کیلومتری داخل تهران». اما این طرح در عمل ملغی شد و هنوز که هنوز است لغو آن به قوت خود باقی است و نه تنها این طرح در محدوده ۱۲۰ کیلومتری مراعات نمی شود بلکه به داخل خود تهران رسیده است، به طوری که دولت مجبور شد در روزهایی که آلودگی هوا به مرز فاجعه بار رسید بعضی از این مراکز تولیدی را موقتا تعطیل کند.

۲) مهاجرت زیاد از روستاها و شهرهای کوچک و بزرگ به تهران

تجربه جهانی و نیز تجربه ایرانی ثابت کرده است که علل اصلی مهاجرت مردم از روستاها و مناطق روستایی و شهرهای کوچک و حتی شهرهای درجه دو و... به شهرهای بزرگ به خاطر مساله تمرکز تولید و کارخانجات است که در شرایط رشد سرمایه داری اشتغال اصلی را ایجاد می کنند. به عبارتی مهاجرت عمدتا و در حد ۹۰ درصد مربوط به پیدا کردن شغل و کار و بقیه آن مربوط به امکانات دیگر از جمله بهداشت، آب سالم و بهداشتی، برق، آموزش و تحصیل و... است.

۳) عدم مراعات اصول زیست محیطی ساخت وسایط نقلیه و افزایش ۳ میلیونی انواع وسایط نقلیه در تهران

تاجایی که در یادهاست مدام بین سازمان محیط زیست و پلیس راهنمایی از یک طرف و کارخانه های تولید اتومبیل های مونتاژ و نیمه مونتاژ که حاضر نبودند صول زیست محیطی تولید اتومبیل را مراعات کنند از طرف دیگر همیشه دعوا بوده است. نهایت این اختلا ف عمدتا به نفع تولیدکنندگان اتومبیل بوده است. این وضع همچنان پا برجاست و تولیدکنندگان پرقدرت اتومبیل های با مصرف زیاد و غیراستاندار از کارخانجات خارج می کنند و در اختیار مردم می گذارند. پیداست نتیجه این موضوع چیزی نیست جز تعداد ۳ میلیون اتومبیل و تعداد زیاد موتور سیکلت با سوخت بالا و غیر استاندارد در کف خیابا های تهران.

۴) عدم مراعات اصول زیست محیطی انواع سوخت های ماشینی و خانگی

مساله استاندارد بودن سوخت های خریداری شده از خارج و نیز سوخت های تولید داخل- بنزین، گازوئیل، گاز و... نیز همیشه وضع ناروشنی داشته اند. معلوم نیست که سوخت های خریداری شده از خارج با چه استانداردهایی خریداری می شوند و کدام نظارت ملی بر سر آنها وجود دارد ونیز معلوم نیست سوخت های تولید داخل با چه استاندارد هایی تولید می شود و نظارت های علمی، درست و حسابی برای آنها وجود دارد یا نه؟

● راه حل های مهم برای تخفیف آلودگی هوا

باید گفت که راه حل مشکلا ت در دل علل پیدایش آن نهفته است، به عبارتی با از بین رفتن علل وجودی آنها مسلما معلول و معلول ها نیز از بین خواهند رفت. در همین جا باید گفت بقیه راه حل که می تواند وجود داشته باشد راه حل های موقتی، غیرعلمی و نیز در موارد زیاد عوام فریبانه هستند. به نظر می رسد علت اصلی مشکلا ت پیش آمده عدم مراعات منافع جامعه و منافع ملی و برعکس عمدتا حرکت بر اساس منافع فردی حداقل در دو دهه اخیر است. هر چه دولت های آینده در جمهوری اسلا می ایران بیشتر به طرف منافع ملی بغلطند این مشکلا ت بهتر و با درصد بیشتری حل خواهند شد وگرنه تمام یا عمده حرکات در جهت حل مشکلا ت با دیوار بتن آرمه ای مواجه خواهد شد.

۱) اجرای طرح عدم احداث صنایع در محدوده ۱۲۰ کلیومتری یا طرح هایی شبیه آن لا زم است یا همان «طرح عدم احداث صنایع در محدوده ۱۲۰ کیلومتری تهران» یا طرحی شبیه آن مثلا در محدوده ۵۰ کیلومتری را از طریق مجلس و با مشارکت مردم تصویب کنیم و دقیقا به اجرا بگذاریم.

۲) جلوگیری یا کاهش سرعت مهاجرت با بردن صنایع به استان ها وشهرستان های دیگر و به طور کلی ایجاد شغل در مناطق دیگر مملکت

ایجاد اشتغال در استان ها و شهرستانها با استفاده از سرمایه گذاری های بخش دولتی، بخش تعاونی، بخش خصوصی(براساس اصل ۴۴ قانون اساسی) با حمایت های ویژه از جمله تخفیف های مالیاتی، وام با بهره کم و... و در صورت امکان انتقال بعضی از صنایع از محدوده تهران و جلوگیری از سرمایه گذاری در محدوده تهران، به تدریج می توان با ایجاد اشتغال و کار ابتدا سرعت مهاجر به تهران را کاهش داد و در نهایت آن را به صفر رساند.

۳) مراعات اصول زیست محیطی تولید وسایط نقلیه مختلف

مراعات تمام استانداردهای ایرانی و جهانی زیست محیطی تولید وسایل نقلیه- کارخانه های اتومبیل سازی وکامیون سازی و موتور سیکلت سازی و... چه توسط بخش دولتی، چه بخش تعاونی، چه بخش خصوصی می تواند در جهت عکس اقدامات منفی ای باشد که تا کنون به انجام رسیده است.

۴) مراعات اصول زیست محیطی انواع سوخت های ماشینی و خانگی خریداری شده از خارج و نیز تولیدات داخلی

مراعات تمام استانداردهای ایرانی و جهانی زیست محیطی تولید انواع سوخت وارداتی و تولید داخلی وسایل نقلیه چه توسط بخش دولتی، چه بخش تعاونی و چه بخش خصوصی می تواند در جهت عکس اقدامات منفی ای باشد که تاکنون به انجام رسیده است.

نویسنده : سهراب نیا