تنها خدا است كه سرودن را می آموزد

جان ویلیامز در ۸ فیبریه ۱۹۳۲ در لانگ ایلند جزیره ای در نزدیكی نیویورك در خانواده ای هنرمند بدنیا آمد پدرش یكی از نوازندگان اركسترنیویورك بود و تمامی دوستان خانوادگی شان بنوعی با موسیقی در ارتباط بودند محیط خانوادگی كه ویلیام در آن بزرگ شد یكی از دلایل اصلی گرایش او به موسیقی بود ویلیام با فروتنی و خشوع می گوید از همان كودكی می دانستم كه وقتی بزرگ شدم موزیسین می شوم

● گفت‌وگو با جان ویلیامز(آهنگ‌ساز فیلم)

پنجم دسامبر ۲۰۰۴ در مراسم باشكوهی كه در كاخ جی اف كندی واشنگتن برگزار شد جان ویلیامز برای یك عمر فعالیت هنری به همراه التون جان، وارن بیتی و جان ساترلند (بازیگر سریال ۲۴) نشان لیاقت دولت آمریكا را دریافت كردند. استیون اسپیلبرگ و لئونارد اسلكتن جزء میهمانان ویژه بودند. در این مراسم جان ویلیامز مورد تحسین حضار قرار گرفت.

جان ویلیامز در ۸ فیبریه ۱۹۳۲ در لانگ ایلند جزیره ای در نزدیكی نیویورك در خانواده ای هنرمند بدنیا آمد. پدرش یكی از نوازندگان اركسترنیویورك بود و تمامی دوستان خانوادگی‌شان بنوعی با موسیقی در ارتباط بودند. محیط خانوادگی كه ویلیام در آن بزرگ شد یكی از دلایل اصلی گرایش او به موسیقی بود ویلیام با فروتنی و خشوع می گوید:" از همان كودكی می دانستم كه وقتی بزرگ شدم موزیسین می شوم".

در سال ۱۹۴۸ زمانی كه ویلیام ۱۶ ساله بود خانواده اش به لوس آنجلس نقل مكان كردند او آنجا به تحصیل موسیقی در UCIA پرداخت بعد از اتمام تحصیلات دبیرستانی راهی ارتش شد. پس از اتمام خدمت در نیروی هوایی به نیویورك بازگشت و وارد كالج جولارد شد او آموزش پیانو را زیر نظر روسینا لیونی فرا گرفت و در سن ۲۴ سالگی به لوس آنجلس برگشت و توانست كاری در اركستر كمپانی كلمبیا پیكچرز بدست آورد.

خود او می گوید: " بهترین نقطه برای شروع بود. من باید كاری پیدا می كردم چون مجبور بودم زندگی كنم. یكی از آهنگسازها كارهایم را دید و از من خواست كه به گروه اركستر آنها ملحق شوم آنها یك قرارداد ۵۲ هفته ای با من بستند این یك فرصت استثنایی بود" استثنایی از این جهت كه كار كردن در یك اركستر بزرگ با نوازندگان بزرگ این امكان را به او می داد كه دانسته های خود را تكمیل كند و نوازندگی، سرایندگی و رهبری یك اركستر به طور همزمان بیاموزد. ۳ سال بیشتر طول نكشید كه كمپانی های تلوزیونی به سراغ او آمدند و به این ترتیب ویلیام پیانو را برای همیشه كنار گذاشت.

وی در همان سالهای اولیه ای كه وارد عرصه موسیقی فیلم شد؛ فیلمهای فراموش شده ای مثل "ددی" ، "مردن برای نور" و "جولیت به رم می رود" را در كارنامه ای حرفه ای خود ثبت كرد سپس به سراغ فیلم "دره عروسك‌ها" رفت كه در سال ۱۹۶۷ ساخته شد ویلیامز برای این فیلم نامزد دریافت جایزه اسكار شد. در سال ۱۹۷۱ با فیلم "ویلون زن روی پشت بام" برنده جایزه اسكار شد. او با ۵ فیلم، سال پر كاری را پشت سر گذاشت. ویلیامز علاوه بر ساخت موسیقی فیلم، پروژه های دیگری را نیز دنبال می كرد كه از جمله می توان به كنسرت ویلونی اشاره كرد كه در سال ۱۹۷۴ برگزار كرد ویلیامز می گوید: "همسرم عاشق ویلون بود پدرش هم یك ویولونیست ماهر بود زمانی كه او را از دست دادم با خودم عهد بستم كه كنسرت ویلونی به یاد او برگزار كنم"

● جوایز

▪ جایزه اسكار:

ویلیام ۴۲ بار كاندید جایزه اسكار شده است اما ۵ بار این جایزه را بدست آورده است

۱_ ویلون زن روی پشت بام: ۱۹۷۱

۲_ جاوز: ۱۹۷۵

۳_ جنگ ستارگان: ۱۹۷۷

۴_ ای تی : ۱۹۸۲

۵_ فهرست شیندلر: ۱۹۹۳

▪ جایزه امی :

۵ بار نامزد و دو بار آن را بدست آورده است

۱۹۶۸: هایدی

۱۹۷۱: جین ایر

▪ جایزه گلدن گلوب:

۱۸ بار نامزد این جایزه بوده است كه از جمله این فیلمها می توان به هفت سال در تبت، نجات سرباز رایان، فرشتگان خاكستری اشاره كرد اما ۳ بار این جایزه را به خود اختصاص داده است.

۱۹۷۵: جاوز

۱۹۷۷: جنگ ستارگان

۱۹۸۲: ای تی

▪ جایزه گرامی :

وی برای این جایزه ۵۲ بار كاندید شده و ۱۸ بار آن را به دست آورده است.

● افتخارات:

۱_ دیپلم افتخار از انجمن فیلم آمریكا

۲_ دیپلم افتخاراز دانشكده موسیقی بركلی

۳_ دیپلم افتخار دانشگاه بوستون

۴_ دیپلم افتخار كالج بوستون

۵_ دیپلم افتخار دانشگاه كانادا

۶_ دیپلم افتخار هنرستان هنرهای زیبا و موسیقی نیوانگلند

۷_ دیپلم افتخار دانشگاه هارفور

۸_ دیپلم افتخار ایالت یوتا

۹_ دیپلم افتخار دانشگاه كلمبیا در كارولینای شمالی

● مصاحبه

اولش فكر می كردم كه او مردی ثروتمند و دارای نفوذ درهالیوود باشد اما اینطور نبود جان ویلیامز چهره ای صمیمی و شخصیتی آرام و متین دارد او معلم خوبی است هر زمان كه بخواهد جدی و سختگیر می شود با این حال معصومیت خاصی در چهره اش وجود دارد. او تمام طول روز را مشغول نوشتن بود و عصر باید اركستر سمفونیك بوستن را رهبری می كرد اما با اینحال تقاضای گفتگوی ما را پذیرفت. ما موقع ناهار او را ملاقات كردیم و او با گشاده رویی به سوالات جواب داد.

توتال فیلم: شما ساعتهای باارزشی را صرف نوشتن كردید چگونه آن نت‌ها را می نوشتید؟

جان ویلیامز: نمی دانم چگونه به این سوال جواب دهم ساختن این همه موسیقی برای من آسان نبوده است من خیلی كار كرده ام اما جواب دادن به این كه من چگونه یك ملودی می سازم خیلی مشكل است . نوشتن یك نت كاری شبیه پیكره تراشی است ضرب المثلی در مجسمه سازی است كه می گوید:" در هر صخره ای، تندیسی وجود دارد ما فقط باید آن را پیدا كنیم"، در موسیقی هم همینطور شما ۴ یا ۵ نت می نویسید و شروع می كنید به پس وپیش كردن آن، یكی را حذف می كنید و یكی را اضافه تا به نت مورد نظر برسید. داستانی از پاول هیندیس سراینده معروف آلمانی به یاد دارم، وقتی كرسی استادی ( موسیقی ) دانشگاه یالو در آمریكا به او پیشنهاد شد نپذیرفت اما وقتی به او گفتند كه تدریس تئوری موسیقی را در دانشگاه بپذیرد او قبول كرد وقتی علت این كار را پرسیدند در جواب گفت:"من می توانم تئوری موسیقی را تدریس كنم اما سرایندگی را نه، تنها خداست كه سرودن را می آموزد"

توتال فیلم: در فیلم جاوز و یا جنگ ستارگان از موسیقی سبك كلاسیك استفاده كرده اید چطور آن را به این زیبایی نوشتید؟

جان ویلیامز: خیل مشكل بود در جنگ ستارگان زمان زیادی را برای نوشتن آن صرف كردم بعضی از آهنگ‌سازان تصور می كنند كه موسیقی در یك فیلم به عنوان یك عامل فرعی به حساب می آید و زیاد جلب توجه نمی كند بنابراین می شود موسیقی بد هم نوشت متأسفانه این مشكل اكثر تازه واردان به این عرصه است اما من معتقدم در یك فیلم دو ساعته موسیقی یك عامل عمده به شمار می رود.

توتال فیلم: كدام یك از كارهایتان را بیشتر می پسندید؟

جان ویلیامز: گفتنش سخت است، اما انتخاب همیشگی من "برخورد نزدیك از نوع سوم" است نمی دانم چرا، اما آن را دوست دارم. برای این فیلمنامه ۵ نت اصلی و ۳۵۰ هارمونی نوشتم من از این نتها در هیچ جای دیگر استفاده نكرده بودم من و استیون مدتها با هم صحبت می كردیم و من شروع به نواختن می كردم تمام طول روز مشغول این كار بودیم گاهی هر دو باهم فریاد می‌زدیم: خودشه، همینه. اما ثانیه ای طول نمی كشید كه از تصمیمان برمی گشتیم ما واقعاً نمی‌دانستیم كه از كدام یك از آنها استفاده كنیم. تا این‌كه به یكی از دوستان ریاضی دان استیون زنگ زدیم و او به یاری ما آمد.

توتال فیلم: كار كدامیك از سرایندگان را تحسین می كنید؟

جان ویلیامز: برنارد هرمن، و از كسانی كه هنوز در قید حیاتند جری گلداسمیت.

توتال فیلم: كدام فیلم برنارد هرمن؟

جان ویلیامز: "خانم موئیر و شبح" و" سرگیجه "

توتال فیلم: بین فیلمهای تجاری و هنری كدام را یك ترجیح می دهید؟

جان ویلیامز: من تركیبی از هر دو را دوست دارم هر چند كه برای یك آهنگ‌ساز فرقی نمی‌كند. در فیلم فهرست شنیدلر من علی‌رغم میل باطنیم از یك ریتم كاملا یكنواخت استفاده كردم اتفاقاً خیلی هم خوب از كار درآمد در عوض در فیلم جنگ ستارگان موسیقی پرهیاهو به كار بردم برای این كار از اركستر سمفونی لندن كمك گرفتم تمام كارها در استودیو دینهایم ضبط شد.

توتال فیلم: به فهرست شیندلر اشاره كردید آیا همان زمانی بود كه از شما برای پارك ژوراسیك دعوت شد؟

جان ویلیامز: نه، دو ماه فاصله بین آنها بود. پارك ژوراسیك را فصل بهار در دست داشتم اما فهرست شیندلر زمانی كه مشغول هدایت گروه موسیقی پاپ بستون بودم به من پیشنهاد شد به دلایل مختلف این فیلم را خیلی دوست دارم كار كاملاً متفاوتی بود پارك ژوراسیك ۹۵ دقیقه موسیقی دارد كه در تمام طول فیلم حضور دارد. یك كار بزرگ و عظیم كه با كمك سمفونی كارتونیگ انجام شد.

توتال فیلم: در فهرست شیندلر نوعی كشمكش فرهنگی بین یهود و آلمانها دیده می شود موقعی كه مشغول كار بر روی این فیلم بودید این فضا بر نوع كارتان تاثیر می گذاشت؟

جان ویلیامز: ساموئل گلدون (فیلمساز) وقتی می خواست فیلمی در مورد فرانسه بسازد به آهنگسازش می گفت:" خوب مطمئنم كه برای این فیلم از شیپور استفاده می كنی"، شما وقتی می‌خواهید فیلمی درباره گذشته ای نه چندان با شكوه در ایتالیا بسازید مطمئناً به سراغ ویلون می‌روید. وقتی روی فهرست شیندلر كار می كردیم همه ما بویژه استیون نگران بودیم نگران از اینكه از مسیر حقیقی دور بشویم این یك فرصت استثنایی بود ما فكر می كردیم ممكن است صدها و هزاران نفر از بازماندگان اردوگاه شیندلر این فیلم را ببینند و آن را رد كنند ممكن بود آن‌ها بگویند: " این هالیوود است، این همه آن چیزی نیست كه ما تجربه كردیم" اما بعد از ساخت فیلم ما نامه های زیادی از كسانی كه در آن اردوگاه بودند دریافت كردیم كه نشان از پذیرش آن‌ها بود آنها به استیون نوشته بودند كه فیلم را حقیقی، صادقانه و دردآور یافته اند.

توتال فیلم: به عقب برگردیم، خودتان را در جنگ ستارگان چگونه ارزیابی می كنید؟

جان ویلیامز: خوب در مجموع كار خوبی بود. اما اگر موسیقی آن را جدای از فیلم در نظر می‌گرفتم فكر می كنم هیچ وقت كسی آن را نمی شنید و احتمالاً جایی در یك انباری قدیمی و یا در سطل زباله باید دنبالش می گشتم.

توتال فیلم: و اما سوال مورد علاقه من، اگر كسی بخواهد به جان ویلیامز پیشنهاد كار بدهد به چه طریق باید عمل كند ؟ _ من سال بعد اولین فیلمنامه ام را تمام خواهم كرد_

جان ویلیامز: بعضی اوقات تهیه كننده یا خود كارگردان با آهنگساز تماس می گیرند بعضی ها هم با وكیل آهنگ‌ساز صحبت می كنند و یا مستقیماً به استودی محل كار شخصی وی می روند و با مدیر دفتر و یا مدیر برنامه های آنها صحبت می كنند اما كسی مثل شما فیلمنامه اش را به خود آهنگساز می فرستد من اكثر با كارگردانهای تازه وارد كار می كنم مخصوصاً آنها كه اولین فیلم‌شان باشد. من فیلمنامه شما را می خوانم و به شما خبر می دهم. معمولاٌ آهنگسازهای باتجربه در این موارد می گویند: "خوب آن را می بینم اگر خوشم آمد آن را می سازم" اما بی تجربه ها می گویند:" خوب چقدر پیش پرداخت می دهید تا كار را شروع كنم".

توتال فیلم: برای ساخت موسیقی یك فیلم معمولا چقدر زمان صرف می كنید؟

جان ویلیامز: متوسط هشت تا ۱۲ هفته، اما گاهی بیشتر از این هم طول می كشد. همیشه وقت كم می آورم البته این هم جزی از كار مااست.

توتال فیلم: نظر كارگردان چقدر در كار شما دخیل است؟

جان ویلیامز: صد درصد، حرف آخر را كارگردان می زند اگر او كار را نپذیرد و یا بخواهد تغییر یابد ما ادامه می دهیم.

توتال فیلم: تا حالا اتفاق افتاده كه كار شما را رد كنند چه عكس العملی نشان داده اید؟

جان ویلیامز: نه به آن صورت كه رد كنند اما بعضی وقتها شده كه ناراضی بوده اند اما ما باهم صحبت كرده ایم خوب گاهی توانسته ام متقاعدشان كنم و گاهی كه متقاعد نشده اند به آنها گفته‌ام: " خوب اگر شما می توانید بهتر از این انجام دهید بفرمایید انجام دهید. "

توتال فیلم: جدای از مشغله های كاری به نظر می رسد با استیون دوستان خوبی باشید؟

جان ویلیامز: سالها پیش وقتی جوان بودم روزی برای صرف نهار در رستوران جننتز نشسته بودم مردی ۲۴-۲۳ ساله كنار من نشست او به من گفت كه فیلمساز است و گفت كه همه موسیقی های مرا در آن زمان شنیده است البته من از صحبت كردن با او لذت بردم ۲۵ سال از آن روز می گذرد ما با " جاوز" شروع كردیم من استیون را مردی اندیشمند، دوست داشتنی و مهربان دیدم.

توتال فیلم : پس از گذشت این همه سال _ كه زمان كمی هم نیست _ چرا بازنشسته نمی شوید؟

جان ویلیامز: دوست دارم همیشه كار كنم، می دانم روزی ما دست خدا است هما‌ن‌طور كه روزی مریم مقدس را زیر درخت خرما عطا كرد فكر می كنم من خود را مدیون خداوند می دانم به خاطر سلامتی كه به من عطا كرده پس باید كار كنم.

منابع :

http://www.johnwilliams.org/reference/biography.html

http://www.sonyclassical.com/artists/williams_guitar/bio.html

http://www.dsokids.com/۲۰۰۱/dso.asp?PageID=۲۳۰

http://www.sonyclassical.com/artists/williams_guitar/disc.htm

ترجمه: لعیا ملک پور