ای ایران

اکنون دیگر «ای ایران» تبدیل به سمبل و نماد ملیت بدون هیچ گرایش سیاسی در موسیقی ایرانی شده است

اکنون دیگر «ای ایران» تبدیل به سمبل و نماد ملیت (بدون هیچ گرایش سیاسی) در موسیقی ایرانی شده است. این سرود هنوز هم در نوع خود بی بدیل است. استفاده از وزن مارش همراه با یک مایه کاملاً ایرانی (آواز دشتی)، تا حدود چهل سال بعد از آن هم عملاً مورد استفاده قرار نمی گرفت. تنها سرودی که می توان از لحاظ هنری با ای ایران مقایسه کرد، سرود «این پیروزی» (در مایه افشاری با تنظیم استاد زنده یاد مجتبی میرزاده و صدای محمد گلریز) است که شور و حال ایرانی - حماسی ویژه ای دارد.

ای ایران در سال ۱۳۲۳ ساخته شد. هنگامی که قوای متفقین، تهران را در پنجه خود گرفته بود. سربازان روس و انگلیس و امریکا در خیابان ها آزادانه راه می رفتند و امنیت وجود نداشت. سراینده کلام این سرود، دکتر حسین گل گلاب، هنگام عبور از خیابان هدایت (محل انجمن موسیقی ملی) دید که یک سرباز امریکایی یک بقال ایرانی را کتک می زند.

آزرده و ناراحت نزد دوستش، روح الله خالقی، رفت و شرح فاجعه را گفت. خالقی در جواب گفت؛ غصه خوردن بی فایده است بیا یک سرود بسازیم و به این وسیله حرفمان را بزنیم. سرود «ای ایران» با کمترین امکانات و با شور و اعتقاد، در مدت کمی تمرین و ضبط شد و صفحه آن از بلندگوی رادیو تهران به گوش رسید. استاد بنان و بعد از او رشید وطن دوست، بهترین اجراها را از آن ارائه داده اند. هر جا حس ملیت خواهی ایرانی هست، این سرود هم هست.

ای ایران ای مرز پرگهر / ای خاکت سرچشمه هنر

دور از تو اندیشه بدان / پاینده مانی و جاودان

ای دشمن ار تو سنگ خاره ای من آهنم / جان من فدای خاک پاک میهنم

مهر تو چون شد پیشه ام / دور از تو نیست اندیشه ام

در راه تو، کی ارزشی دارد این جان ما / پاینده باد خاک ایران ما

سنگ کوهت دïر و گوهر است / خاک دشتت بهتر از زر است

مهرت از دل کی برون کنم / برگو بی مهر تو چون کنم

تا گردش جهان و دور آسمان بپاست / نور ایزدی همیشه رهنمای ماست

مهر تو چون شد پیشه ام / دور از تو نیست، اندیشه ام

در راه تو، کی ارزشی دارد این جان ما / پاینده باد خاک ایران ما

ایران ای خرم بهشت من / روشن از تو سرنوشت من

گر آتش بارد به پیکرم / جز مهرت بر دل نپرورم

از آب و خاک و مهر تو سرشته شد دلم / مهرت ار برون رود چه می شود دلم

مهر تو چون شد پیشه ام / دور از تو نیست، اندیشه ام

در راه تو، کی ارزشی دارد این جان ما / پاینده باد خاک ایران ما

سیدعلیرضا میرعلی نقی