معرفی آلبوم

شرکت «بتهوون» در سال های دهه ۴۰ و ۵۰ آثار ماندگار موسیقی روز و اصیل ایرانی را تولید می کرد و این امکان را برای هنردوستان و مجموعه داران موسیقی پدید آورد که لذت شنیدن این آثار بی همتا برای حال و آینده را فراهم آورد

● آلبوم تنبک؛یادی از روزهای طلایی

شرکت «بتهوون» در سال‌های دهه ۴۰ و ۵۰ آثار ماندگار موسیقی روز و اصیل ایرانی را تولید می‌کرد و این امکان را برای هنردوستان و مجموعه‌داران موسیقی پدید آورد که لذت شنیدن این آثار بی‌همتا برای حال و آینده را فراهم آورد. این شرکت به مدیریت «بابک چمن‌آرا» تلاش می‌کند تا با انتشار مجدد این آثار از صفحه سیاه وینیل به صفحه‌های نقره‌ای سی دی یادی از آن دوران طلایی زنده کند.

در آلبوم «تنبک» از قول سیامک بنایی نقل می‌شود مرحوم «کریم چمن‌آرا» در خاطره‌ای گفته: «روزی از استودیو برای ضبط اثری مشترک از فرامرز پایور و حسین تهرانی وقت رزرو کرده بودم. ضبط کار زمان کمتری از آنچه پیش‌بینی کرده بودیم وقت گرفت و چند ساعتی زمان اضافه داشتیم. پایور، سازش را جمع کرده و رفت. ایده‌ای به خاطرم رسید. موضوعی که قبلاً هم به آن فکر کرده بودم. به تهرانی گفتم چند قطعه با تنبک تنها اجرا کن که به صورت یک آلبوم تکنوازی منتشر کنم. حسین باتعجب گفت: آخر چه کسی پیدا می‌شود که به تنهایی تنبک بزند؟ با اصرار من این کار انجام شد. حسین چند قطعه‌ای اجرا کرد و ضبط شد. نزدیک صبح بود که از اتاق صدابرداری خارج شد و گفت: «این آهنگ لوکوموتیو هم برایت زدم شاید چهار عدد از این صفحه را بتوانی بفروشی». حال هم اکنون این قطعات در آلبوم «تنبک» منتشر شده است و شامل ضرب پیش درآمد، ضرب رنگ، دو ضربی، سه ضربی، کلام هوشنگ ابتهاج، لوکوموتیو، زرد ملیجه (همراه با سنتور فرامرز پایور) و کلام فرامرز پایور است.

● ضرب تار؛دو الگوی ضربی

آلبوم موسیقی ضرب تار (دستگاه همایون) شامل دو الگو ضربی براساس کرشمه، چهار مضراب، بیداد، ضربی بیداد (به یاد فیروز فرخ)، فرود و دو ضربی از دیگر آثار منتشر شده توسط «بتهوون» است که در آن حمید متبسم و بهنام سامانی نوازندگی کرده‌اند.

بهنام سامانی در سال ۱۳۴۶ در چهارمحال و بختیاری به دنیا آمده است. وی از ۱۳ سالگی به آموختن نوازندگی ساز تنبک نزد داریوش محبی همت گماشت. از سال ۱۳۶۶ به همراه نوازندگان برجسته ای همچون فرامرز پایور، رحمت‌الله بدیعی و محمد ظریف به اجرای کنسرت می‌پردازد. وی همچنین با بسیاری از موسیقیدانان برجسته جهان همکاری داشته است.

سامانی از سال ۱۳۸۰ گروه دستان را در اجراهای متعددی در آمریکا، کانادا، اروپا و ایران همراهی کرده است. سامانی در چند سال اخیر با مراکز فرهنگی آلمان همکاری داشته و آثار بسیاری را در رادیو و تلویزیون این کشور به اجرا درآورده است.

وی هم اکنون ساکن آلمان است و به غیر از همکاری با گروه دستان با گروه سازهای کوبه‌ای «ضرباهنگ» نیز همکاری دارد.

حمید متبسم نیز در سال ۱۳۳۷ در مشهد و در خانواده‌ای اهل موسیقی به دنیا آمد. پدرش تار می‌نواخت و برادرش نوازنده ویولن بود. وی فراگیری موسیقی و نواختن ساز را نزد پدر (علی متبسم) آغاز کرد. متبسم آموختن موسیقی را نزد استادانی چون حبیب الله صالحی، زیدالله طلوعی، هوشنگ ظریف، حسین علیزاده و محمدرضا لطفی ادامه داد و تحصیلات موسیقی را در هنرستان موسیقی ایران به پایان رساند. متبسم که یکی از اعضای کانون موسیقی چاوش بود، پس از مهاجرت به آلمان گروه‌های موسیقی «دستان» و «چکاوک» را بنیان نهاد. وی همچنین در سال ۱۳۷۳ انجمن تار و سه تار را در آلمان راه اندازی کرد. این انجمن از همان سال و به شکل سالانه اقدام به برگزاری سمینار نوازندگی تار و سه تار می‌کند.

یکی از آثار وی به نام «شوریده» جایزه بهترین موسیقی سال ۲۰۰۳ را از وزارت فرهنگ فرانسه دریافت کرد و از سوی مجله «لوموند» با عنوان شوک موسیقی معرفی شد.

● خون ایرانی؛ نوحه‌خوانی برای حقوق بشر

«خون ایرانی» از علی رهبری از دیگر آثار منتشرشده توسط این شرکت است که شامل «نوحه‌خوان»، «موسیقی برای حقوق بشر» و «خون ایرانی» است.

این نام را علی رهبری آهنگساز و رهبر ارکستر انتخاب کرده و از ساختار نحوی عنوان چنین برمی‌آید که برای مخاطبان غیرایرانی است. با این حال توجه او به عناصر ایرانی اثرش قابل ردیابی است. نام این قطعه را «سنت ایرانی» روی نت سل نیز نوشته‌اند.

رهبری این قطعه را در ۲۵ سالگی نوشت و در همان سال (۱۳۵۰) جایزه ممتاز آهنگسازی را از آکادمی وین گرفت. از این قطعه دو اجرا شنیده شده است؛ سمفونیک و کوراتت. رهبری، این قطعه را با الهام از بداهه سرایی موسیقی ایرانی نوشته است و در آن نت سل به عنوان «مرکز»ی در نظر گرفته شده که دیگر نت‌ها گرد آن در حرکتند و مدام به سوی آن کشیده می‌شوند و برداشتی موسیقیایی از مفهوم جذبه و حرکت و شوق وصل به ذات هستی در جهان وجود را تداعی می‌کنند.

در لوح حاضر «خون ایرانی» برای کوراتت تنظیم شده است. نام نوازندگان ویولن، فلوت، پیانو و ویولنسل متاسفانه معلوم نشده البته شاید نوازنده ویولن «بیژن خادم‌میثاق» باشد که سرپرست و موسس «کوارتت اویرازیا» در اتریش است. در «خون ایرانی» نیم‌جمله‌های ملودیک به عمد بدون این‌که یک تم کامل را ارائه بدهند، توالی جذاب صداهایشان در گفت و گوی فلوت پیانو و ویولن در کشش‌های آرشه و ضربه‌های «پیتزیکاتو» شنیده می‌شود.

تاثیرپذیری آشکار علی رهبری از آهنگسازان استاد در موسیقی ارکسترال ایرانی (بیش از همه احمد پژمان) را نیز در جای جای این قطعه می‌توان دریافت. او در «خون ایرانی» موتیف‌های برخاسته از موسیقی مذهبی را در گفت و گوی پیانو و ویولن با استفاده از فواصل معتدل حل کرده و حالت پررنگ آواز دشتی را ارائه می‌دهد. امتیاز اجرای درخشان و پرطنین بیژن خادم میثاق را باید در نظر داشت. او از تحریرهای مخصوص (و تحریرهای موسیقی سنتی) دریافت که رنگ آمیزی محلی و بومی بازتاب می‌دهند.

علی رهبری، قطعه «موسیقی برای حقوق بشر» را در سال ۱۳۵۳ با الهام از مفاد اعلامیه حقوق بشر ساخت و جایزه اول آهنگسازی و نشان درجه اول حقوق بشر را از آن خود کرد. این قطعه در قالب صفحه ۴۵ دور نیز منتشر شده است. شنیدن آثاری که علی (الکساندر) رهبری، آهنگساز و رهبر ارکستر ایرانی و نامدار در سراسر جهان در ۳۰ سال و اندی پیش ساخته است هم اکنون به یمن میراث هنری پدر نشر موسیقی در ایران، کریم چمن آرا بر جای گذاشته دوباره میسر شده است.

محسن صدقی‌نژاد