استعداد یابی در ژیمناستهای برجسته

از میان تمامی رشته های ورزشی بانوان , ژیمناستیك یكی از بدیهی ترین ومهم ترین ورزشها در شكل گیری و تناسب اندام است

ژیمناستیــك طــی ۲۵ سال گذشته بنا به خصوصیات ورزشگرائی ،چابكی وسایز بدن های كوچك دارای یكســری ویژگــی های تاریخــی شــده است . درطــــی دهــــه ۷۰ با وجــــود olga korbet وNadia Comanichi ودردهــه ۸۰ Oskana Omilianchik وMarylou Retton ژیمناستیك معاصر مطمئناً شاهد «قهرمان كوچك » بوده است.

كوچك وقوی ، شكل بدن این ورزشكاران ، تركیب ژیمناستیك زنان را به سطحی رسانیده كه قبل از آن هرگز مشاهده نشده بود.

اخیراً برای وابستگی درچرخه فعلی المپیك فدراسیون بین المللی ژیمناستیك حداقل سن ژیمناستهای زن بزرگسال را ز ۱۵ به ۱۶ سال بالا برده است. این تغییر میرساند كه دختران جوان با بدن های كوچك اغلب سطوح بالاتری از اجرای حركات را دربرنامه هایشان بدست می آوردند وهمه تلاش ها براین بود تا به دخترانی كه بدلیل بلوغ جنسی در ورزش باقی می ماندند، فرصتی دیگر داده شود.

ازسوی دیگر ، طی ۱۰ سال گذشته مــا شاهد بودیم برخـــی ژیمناستهــای بلند قــد تر ولاغراندام نظیر Svetlana Boginskia وقهرمان فعلی جهان Svetlana chorkina كه هردو جسماً بلند قد تر از زنان دیگر بودند قادر شدند از قوانین امتیازدهی به سود خود استفاده كنند.

اما اكنون با حركت درهزاره جدید ، تمامی اطلاعات موجود حاكی از آنست كه قوانین امتیازدهی بعدی ، دارای تعصبی خاص نسبت به آكروباتیك است . این طرفداری وتعصب ورزشكارانی با ساختارورزش آكروباتیك راكه بتازگی از سوی Vanessar Atler آمریكائی مشخص گردیده ، ورزشكاری كه از نظرسایز بدن كوچك ولاغر اندام است ودر انجام حركات فعال وپرتلاش میباشد وحركات آكروباتیك پیچیده ای را انجام میدهد، تشویق خواهد كرد .

یك معیار جدید داوری شبیه به آنچه درشیرجه بكار میرود به مورد اجرا گذارده خواهد شد كه دراین روش به حركات روتین بسیار سخت وپیچیده امتیازات بالاتری داده خواهد شد. با مد نظر قراردادن این نكته كه ژیمناستهای كوچكتر به نسبت وزنی با قدرت بالا بهتر قادر خواهند بود تا درطول انجام مهارتهای پیچیده بویژه آنهایی كه با چرخش دراطراف یك یا چند محور بدن صورت می گیرد، خود را كنترل كنند . اصول بیومكانیكی ، این روند را زمینه ساز درسبك وفیزیك بدن میداند . انتخاب نوع بدن مناسب قبل از آموزش درجهت موفقیت ژیمناستهای برجست بسیار حائز اهمیت است.

● انتخاب ورزشكاران :

ازمیان تمامی رشته های ورزشی بانوان ، ژیمناستیك یكی از بدیهی ترین ومهم ترین ورزشها در شكل گیری وتناسب اندام است . تخقیقات نشان میدهد كه ژیمناستیك بانوان بیشتر به نوع معرف (صفات مشابه ارثی ) وابسته است ، یعنی با شركت كنندگانی كه دارای فیزیك بدنی با قامتی كوچك ، دست وپایی كوتاه ، شانه های پهن وران هائی باریك میباشند.

اگرنوع بدن آنقدرمهم است كه منجر به انجام هرچه بهتر وموفق تر حركات درژیمناستیك می گردد، بنابراین منطقی است تا دختران را با مورفولوژی نامناسب به انجام ورزش های دیگری تشویق كنیم تا آنها بتوانند به موفقیــت های بیشتری دســت یابند.عــدم موفقیت وعدم بهبود مهارتها از عواملی بشمار میروند كه منجر به كناره گیری كودكان از ورزش می شود.

انجام حركات موفقیت آمیز به اثرمتقابل حساس میان خصوصیات قسمتهای مختلف بدن ونیروی بیرونی ودرونی كه برروی بخش های مختلف بدن اثر میگذارد، بستگی دارد.(۱۹۷۸ ،Jensen)

بخش های مختلف بدن فشارهای مستقیمی را به حركات ورزشكاران وارد می آورد تا مقدار حركت زاویه ای وطولی توسعه یابد . بهمین ترتیب ، كسانیكه دارای اندام های بدنی بزرگ هستند نیاز به نیروی بیشتری در جهت حفظ الگوهای حركتی مشابه ورزشكارانی كه دارای اندام های بدنی كوچكتر هستند، دارند. ازاینرو ، تمایل ورزشكارانی كه دارای اندام های حركتی كوچكتر هستند بر ورزش هائی است كه درآنها نیاز به حركات چرخشی با سرعت بالا نظیر ژیمناستیك وجود دارد.

● رشد بدن :

هنگامیكه سایزكل اندام های بدن بدلیل رشد تغییر میكند ، تاثیر متقابل بین این تغییرات دربخش های مختلف اندام های هرفرد وجــود دارد كــه بــرروی توانائــی ورزشكارجهت انجام حركات تاثیر می گذارد.در سال۱۹۸۱ Jensen.

گزارش داد همانطوركه اهمیت اندام های بدن انسان بنا به رشد فرد افزایش می یابد، جبران الگوهای نیروئی نیز جهت حفظ یا بهبود اجرای حركات چرخشی افزایش خواهد یافت . مدارك وشواهدی وجود دارد كه نشان میدهد هنگامیكه یك دخترسن بلوغ را پشت سر می گذارد، یك كاهش اساسی دراجرای حركات چرخشی بوجود می آید كه این امر بدلیل افزایش زیاد دربخش های مختلف بدن است .(۱۹۸۱ Jensen)

این تغییرات دراندام ها نشانگراضطراروفشارمیباشد كه بدن می بایست جهت حفظ یا بهبود انجام حركات اتخاذ كند.

● آموزش :

به منظوردستیابی به سطح رقابتی بین المللی حركات ژیمناستیك ، تمرینات فوق العاده زیادی لازم است.ارزیابی تاثیری كه این تمرینات برروی تنظیم رشد بدن دارد، دشواراست. دخترانی كه ازهمان ابتدا بدلیل داشتن استعدادهای لازم درمراكز آموزشی ژیمناستیك انتخاب می گردند. ازحد متوسط نسبت به همسالان خود دارای اندام هایی كوچكتروقوی تر هستند. اینگونه بنظرمیرسد كه بلندی وطول بدن به شدت تحت تاثیروراثت میباشد در حالیكه ابعاد وعرض بدن بیشترتحت تاثیر آموزش وتمرین است .(۱۹۷۹ Sqlmela و۱۹۷۸ Malina )

خودگزینی برای ژیمناستیك وآموزش ممكن است موجب كاهش رشد، به تعویق افتادن علائم بلوغ جنسی وتغییر ریتم هماهنگ رشد گردد.(۱۹۸۵ Ziemilska )

رابطه عكس میان سطح مهارت وخصوصیات بدنی نظیربافت چربی ، وزن وسایز بدن همراه با رابطه مستقیم میان قدرت بالا به نسبت های وزنی وسطوح مهارتی بینهایت بالا نشانگرنیاز برای تمرینات وآموزش های وسیع ومنظم است . بطــوركلی ، بدن زمانــی به یك وضعیت نرمال واكنش نشان میدهدكــه سطح آموزش وتمرین كاهش می یابد.ازاینرو، بنظرمهم میرسد كه دختران قبل ازآنكه آموزش وتمرین را آغازكنندوبه آرامی رشد نمایند، دارای بدن هایی كوچك باشند.

مطالعاتی بتازگی توسط Richards وElliott وAckland صورت گرفته كه هنوزچاپ نشده است و به فهم رابطه بین ساختارشناسی ومیزان رشد دركسانیكه درتمرینات ژیمناستیك شركت نموده اند، كمك میكند.

۳۷ دختربین سنین ۱۰ و۱۲ سال یك تحقیق وبررسی طولی تركیبی را كه طی ۳/۳ سال انجام گرفت ، تكمیل نمودند. جلسات تست درفواصل ۴ ماهه شامل اندازه گیری های رشد ساختاری ازجمله قد، وزن ، طول دست وپا وتعیین پارامترهای پا ، ران وبخش های مختلف بالاتنه میباشد كه ازمنطقه همانند سازی مدل تكنیك استفاده میشود. تست های توسعه عملكردی شامل ارزیابی وحركات ژیمناستیك (پشتك وارو، پرش عمودی با چرخش وحركت v-sit ) پرش عمودی ونیزارزیابی دست وپا كوتاهتر، بلندتروقدرت بالاتنه می باشد. این نمونه به ۲ گروه تمرینی تقسیم شدند تا ژیمناستهائی كه تحت تمرینات وآموزش های ملایم وسخت قرار می گیرند، مشخص شوند.

نتایج نشان میدهد كه نمونه درسایز بدن كوچكترازكل جمعیت بوده ، علاوه براین ، ژیمناستهای برجسته كوچكترازژیمناستهایی هستند كه تحت آموزش ها وتمرینات ملایم قراردارند. درانجام حركات وارو، قدرت پا آنگونه كه درحركت پشتك وپرش چرخشی نقش دارد، بستگی چندانی ندارد. سابقا جهت انجام حركات خوب بیشترروی تكنیك تاكید می شد تا قدرت. كسانیكه قد كوتاهتروساختاربدنی ظریفتری دارند فعالیتهای ژیمناستیك را بهتر انجام میدهند. دخترانی كه درطول دوره تست وبررسی رشد نمودند درانجام خوب فعالیتهای ژیمناستیك موفقیت كمتری داشتند.

كسانیكه درطی دوره تست وبررسی كاملاً رشد نمودند وبالغ شدند وسایز بدنی آنها كاملاً بزرگ شد نتوانستند حركات را بخوبی انجام دهند. ورزشكارانی كه قدرت بالائی دردست وپا داشتند بهترقادربه فرود درموقعیت نزدیك به سطح عمود بودند ودراجرای حركات سالتو بویژه وارو با موفقیت بیشتری ظاهرشدند.

سطح تمرینات برروی كسانیكه تحت تست وبررسی بودند تاثیربسزائی داشت بویژه برروی توانائی آنها جهت انجام هرچه موفق ترفعالیتهای ژیمناستیك . ژیمناستهایی كه تحت تمرینات بالا وسخت قرارداشتند قادربودند تا سطوح بالاتری ازسرعت بدنی را درحركات پشتك ووارو، حركات چرخشی طولی درهنگام پرش چرخشی ونیز حركت v-sit سریعتر ایجاد كنند.

اجرای حركات دوگروه تحت آموزش با افزایش سن بهبود یافت واین بهبودی برروی ژیمناستهایی كه تحت آموزش های سخت وملایم قرارداشتند دریك الگوی مشابه تاثیرگذاشت . مقدارحركت زاویه ای كه درهنگام فــرود می بایست ایجاد شــود بنحو چشم گیری با سن ژیمناستها افزایش یافت . سطوح بالای مقدارحركت زاویه ای تاثیرزیان آوری برروی موفقیت درحركت پشتك داشت . سطوح بالاترقدرت پا توسط ژیمناستهائی كه تحت آموزش ها وتمرینات ملایم بودند ، ایجاد شد واین تغییر با افزایش سن ، اضافه ترشد.

به منظورتسهیل دردرك بهتروبیشتررابطه بین رشد ساختاری وتوسعه عملكردی ، رشد واقعی وسابقه اجرای حركات برای ۴ مورد ، تحت بررسی قرارگرفت . مورد اول ، یك ژیمناست برجسته ، با سطح رشد پائین كه موجب حفظ سایز كوچك بدن شد وهمین مورد بعلاوه سطح تمرینات وی ، اجرای حركات ژیمناست را بهبود بخشید.

هرچند مورد دوم قوی تر بود، سطح بالای رشد وی بویژه دردست وپای ژیمناست ، وی قادرنبودتا اجرای حركات خود را به نحو احسن حفظ كند. درنتیجه با كاهش تمرینات درطی دوره تست ، اجرای حركات ژیمناست روبه بدترشدن رفت . یك نرخ رشد كم وسایز بدنی كوچك درمورد سوم باعث شد ژیمناست به سطح بالائی از مهارت دست یابد واین درحالیست كه وی تنها بصورت ملایم ومتعادل تمرینات ژیمناستیك را انجام میداد. مورد چهارم ، ژیمناست دارای سایز بدنی كاملاٌ بزرگ بود وبه سرعت رشد نمود كه همراه با سطح متعادل تمرینات ، نتیجه اش كاهش سطح اجرای حركات ژیمناستیك گردید. هرچند وی تكنیك خود را افزایش داد ودرسطح بالاتری از آنچه ما درمورفولوژی از او انتظارداشته ایم ، عمل نمود.

● از این مطالعات یكسری توصیه ها ونتیجه گیری ها درخصوص استعدادیابی وتمرینات متعاقب آن درژیمناستیك برجسته می توان منتج شود كه عبارتند از :

▪ درسن ۵/۱۲ سالگی ، ژیمناستهای كوچكترولاغراندام مهارتهای ژیمناستیك را بهتر انجام دادند. دراین رده انشعاباتی می بایست برای برنامه های تعیین ومشخص نمودن استعدادها وانتخاب ورزشكاران بویژه برای ژیمناستیك وجود داشته باشد. دخترانی كه طبیعتاً ازلحاظ ساختاربدنی ظریف ولاغراندام وكوچك هستند شانس بیشتری درانجام بهترحركات دارند.

▪ هرچه ژیمناستهای بزرگترپاهای قوی تری داشتند اما این امربه آنها كمك نكرد تا دراجرای حركات از ژیمناستهای كوچكتر وچابكترجلو بیفتند . ازاینرو، داشتن ساختاربدنی كوچك درانجام بهتر حركات مناسبتر از داشتن پاهایی قوی است.

▪ ژیمناستهایی كه به نسبت وزنی از قدرت بیشتری برخورداربودند، سطوح بالائی از انجام حركات را ایجاد نمودند. بنابراین ، قدرت می تواند یك عامل تعیین كننده مربوطه دراجرای خوب حركات باشد البته اگررابطه نزدیكی با حجم بدن داشته باشد. این مسئله كاملاٌ درمهارتها درجائیكه تكنیك كمتری مطرح است، مشخص بود . نتایج نشان میدهد كه اگرمهارتها فنی تر شدند (نظیر وارو) دخترانی با تكنیك های خوب می توانستند از كسانیكه قدرت بالائی دارند پیشتر و جلوتر بیفتند :نسبت وزنی.

▪ دخترانی كه درطی بیش از ۳ سال بررسی وتست بنحو قابل توجهی از لحاظ قد رشد نمودند، دراجرای حركات ضعیف تربودند. ازاینرو می توان پنداشت اگررشد به آرامی وكندی وبدون تسریع زیاد همراه باشد، با رشد وبلوغ طبیعی ونرمال باشد یك ژیمناست جوان فرصت بهتری برای حفظ بهبود های حاصل از اجرای حركات دارد.

▪ افزایش زیاد دراندام ها درطی دوره تست وبررسی جهت انجام حركات دررابطه با حركات چرخشی زیان آوربود. هنگامیكه یك ژیمناست می چرخد نیازدارد كه بدن او تا آنجا كه ممكن است باریك باشد كه بتواند حركات چرخشی سریع را انجام دهد.

▪ توسعه قدرت پا بنظرمیرسد كه تحت تاثیررشد این اندام ها درطی دوره تست وبررسی قرارنگرفت . بنابراین ، ممكن است رشد بلوغ دردختران پیشرفت آنها را درسایر رشته های ورزشی نظیر دوومیدانی مانع نشود اما درورزش های تكنیكی كه چرخش بدن درآنها بسیارمهم است افزایش سایز بدن بر روی اجرای حركات تاثیر میگذارد.

▪ ورزشكارانی كه درحجم زیاد تمرین نمودند ( به عنوان مثال: بیش از ۲۰ ساعت درهفته ) درتست های ژیمناستیك موفق تربودند. ازاینرو برای بهبود درژیمناستیك افزایش ساعات تمرین لازم است.

● نتیجه گیری كه از این مباحث می شود آنست كه برای اجرای حركات درحد مطلوب عوامل زیر بسیارحائز اهمیتند:

▪ بدن كوچك

▪ افزایش یكنواخت وكم رشد

▪ قدرت بالا: نسبت وزنی

▪ تمرینات بیش از ۲۰ ساعت درهفته

لیلا زكی زاده – بهناز فتاح زاده